۱-۵٫ اهداف پژوهش

هدف اصلی:

شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه بازار صنایع دستی استان تهران

اهداف فرعی:

1. 1. تعیین تأثیر محصول بر فروش و صادرات صنایع دستی

1. 1. تعیین تأثیر تجارت الکترونیک بر فروش و صادرات صنایع دستی

1. تعیین تاثیر حمایت دولت بر فروش و صادرات صنایع دستی

۱-۶٫ شرح واژه ­ها و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق

۱-۶-۱٫ صنایع دستی

صنایع دستی چه در بیان عادی و چه در اصطلاح فنی مفاهیم متعددی دارد، ‌به این معنا که گاهی حاکی از نحوه ساخت کالا است مانند (دست ساز) و گاه بازگوکننده ویژگی هر محصول است، مانند صنعت دستی، هنری و غیره.

در « داﯾﺮه اﻟﻤﻌﺎرف ﺑﺮﯾﺘﺎﻧﯿﺎ » ﺿﻤﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻌﻨﺎی واژه ﺻﻨﺎﯾﻊدﺳﺘﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ: « ﻣﻬﺎرت، ذوق و ﺑﯿﻨﺶ اﻧﺴﺎن درﺗﻮﻟﯿﺪ آن ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﯽ دارد» و ازدﯾﺪﮔﺎه اﺳﺘﺎد «ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮدﻫﺨﺪا» ﺻﻨﺎﯾﻊدﺳﺘﯽﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد، از ﭘﺎرﭼﻪ و ﻗﺎﻟﯽ، ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻓﻠﺰی و ﻏﯿﺮه ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ و اﺳﺘﺎد دﮐﺘﺮ « ﻣﺤﻤﺪﻣﻌﯿﻦ» را ﻋﻘﯿﺪه ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ «ﺻﻨﺎﯾﻊدﺳﺘﯽ، ﺷﺎﻣﻞ ﺻﻨﻌﺖ‌ﻫﺎﯾﯽﮐﻪ دﺳﺖ در آن دﺧﯿﻞ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرﭼﻪﺑﺎﻓﯽ و ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽ ﻣﯽ‌ﺷﻮد است». به ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻌﺮﯾﻒ دﯾﮕﺮی ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﺑﻪ آنﮔﺮوه از ﺻﻨﺎﯾﻊ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ: «ﺗﻤﺎم ﯾﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﻓﺮآوردهﻫﺎی آن ﺑﺎ دﺳﺖ اﻧﺠﺎمﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﭼﺎرﭼﻮب ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺑﯿﻨﺶ‌ﻫﺎی ﻓﻠﺴﻔﯽ و ذوق و ﻫﻨﺮ اﻧﺴﺎنﻫﺎی ﻫﺮﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﯿﺮاثﻫﺎی ﻗﻮﻣﯽ آﻧﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد» آﺧﺮﯾﻦ ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﮐﻪ از ﺻﻨﺎﯾﻊ دﺳﺘﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوﻫﯽ از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﻨﺎﯾﻊدﺳﺘﯽ اﯾﺮان اراﺋﻪﺷﺪه ﭼﻨﯿﻦ اﺳﺖ.: ﺻﻨﺎﯾﻊدﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای ازهنر ـ صنعت اطلاق می‌شود که به طور عمده با بهره گرفتن از مواد اولیه بومی و اﻧﺠﺎم ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻣﺮاﺣﻞ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪﮐﻤﮏ دﺳﺖ و اﺑﺰار دﺳﺘﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻬﯿﻪ و ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در ﻫﺮ واﺣﺪ آن ذوق ﻫﻨﺮی و ﺧﻼﻗﯿﺖ ﻓﮑﺮی ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺳﺎزﻧﺪه ﺑﻪ ﻧﺤﻮی ﺗﺠﻠﯽ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻫﻤﯿﻦ ﻋﺎﻣﻞ وﺟﻪ ﺗﻤﺎﯾﺰ اﺻﻠﯽ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت از ﻣﺼﻨﻮﻋﺎت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪای اﺳﺖ (عمرانی، ۱۳۹۰، ص ۳).

صنایع دستی در لغت نامه دهخدا عبارت است از آن چه که با دست ساخته می‌شود از قالی، پارچه و ساخته های فلزی و غیره (لغت نامه دهخدا، ص۲۸۰).

۱-۶-۲٫ تجارت الکترونیک

تجارت الکترونیک را می‌توان انجام هر گونه امور تجاری و بازرگانی از طریق شبکه جهانی اینترنت بیان کرد. این امور می‌تواند شامل عمده فروشی و خرده فروشی در کالاهای فیزیکی و غیرفیزیکی، ارائه سرویس‌های مختلف به مشتریان و دیگر امور تجاری باشد. (کمالی رضایی و آقانبی، ۱۳۸۸، ص ۲۰)

تجارت الکترونیک فرایند خرید، فروش یا مبادله کالا، خدمات، اطلاعات را از طریق شبکه های کامپیوتری از جمله اینترنت تشریح می‌کند.(مانیان و زندی‌منش، ۱۳۹۱، ص ۱۴)

۱-۶-۳٫ آمیخته بازاریابی

آمیخته بازاریابی شامل ۴ عنصر اصلی قیمت، محصول، مکان و ارتقای فروش می‌باشد، که همه خریدارن تحت تاثیر عناصر گوناگون آمیخته بازاریابی‌اند و تصمیم گیری آن ها وابسته به نوع محصول و ویژگی‌های آن، شیوه های قیمت گذاری و روش‌های پرداخت، امکانات و تسهیلات توزیع و روش‌های ترغیبی و ترفیعی شرکت هاست.(روستا و همکاران، ۱۳۸۹، ص ۱۴۴)

آمیخته بازاریابی شامل تمامی متغیرهای است که سازمان می‌تواند در ارتباط با بازار هدف و نیز برای ارضای تقاضای بازار، آن را کنترل کند. زمانی که گروه خاص مشتریان (بازار) مشخص شده و مورد تحلیلی قرار گرفته باشند، سازمان می‌تواند به طور مستقیم فعالیت‌های خود را در جهت برطرف کردن نیازهای بازار ‌به شکلی سودمند آغاز کند.

۱-۶-۴٫ نقش دولت

دولت‌ها نفوذ مستقیم بر روی عوامل تعیین کننده دارند، به صورت غیر مستقیم از طریق سیاست‌های پولی و مالی و به طور مستقیم به عنوان خریدار عمده کالاها و خدمات بر روی شرایط تقاضا اثر می‌گذارد.

دولت به عنوان سیاست گذار موضوعات کارگری، آموزش، تشکیل سرمایه، منابع طبیعی و استانداردهای کالا بر روی منابع اثر می‌گذارد. دولت با تقویت عوامل تعیین کننده، مزیت قابتی شرکت‌ها را در داخل کشور بهبود می‌بخشد. به عبارت دیگر، دولت می‌تواند مزیت رقابتی را بهبود ببخشد و یا آن را کاهش دهد، اما نمی‌تواند نسبت به ایجاد آن اقدام کند.(ابراهیمی، ۱۳۹۰، ص ۲۷۸)

فصل دوم

مروری بر ادبیات

۲-۱٫ مقدمه

در این فصل به مرور مبانی تئوریک و پژوهش در باب مفاهیم مربوط به موضوع خواهیم پرداخت. در بخش اول به بررسی مفاهیم اصول بازاریابی، تجارت الکترونیک و نقش دولت در بخش دوم به طور اجمالی در زمینه تاریخچه صنایع دستی و ماهیت آن، تاریخچه و سیر تطور هنر قلم زنی و در بخش سوم به چارچوب نظری تحقیق خواهیم پرداخت.

۲-۲٫ اصول بازاریابی

۲-۲-۱٫ مفاهیم اساسی بازاریابی

مدیریت بازاریابی عبارت است از فرایند برنامه‌ریزی و اجرای پندار، قیمت گذاری، تبلیغات پیشبردی و توزیع ایده ها، کالاها و خدمات، به قصد انجام مبادلاتی که به تامین اهداف انفرادی و سازمانی منجر می‌گردد (کاتلر، ۱۳۸۸، ص ۵۲).

در طول سه دهه گذشته مفهوم ‌بازاریابی تغییرات عمده‌ای ‌کرده‌است. مفهوم قدیمی بازاریابی بر روی تولید کالا متمرکز بوده و شرکت‌ها تلاش خود را برای تولید محصولات بهتر و بیشتر متمرکز می‌کردند، هدف شرکت‌ها سود آوری بیشتر و وسیله نیل به آن فروش یا ترغیب مشتریان بلقوه برای خرید کالاهای شرکت بود. مفهوم جدید بازاریابی که از دهه ۱۹۶۰ مورد توجه قرار گرفت، تمرکز بازاریابی از محصول به سوی مشتری تغییر داد. هدف شرکت باز هم سود آوری بیشتر بود، اما وسیله نیل به هدف توسعه یافت و کلیه عناصر آمیخته بازاریابی یا «۴P»^[۱]یعنی محصول، قیمت، فعالیت‌ های تشویقی و ترغیبی (ترفیعات) و مکان (کانال توزیع) را در برگرفت (ابراهیمی، ۱۳۹۰، ص ۲۱).

دلایل اصلی برای اینکه ترکیب بازاریابی یک مفهوم قدرتمند است این می‌باشد که باعث می­ شود اداره و کنترل بازاریابی آسان به نظر برسد امکان جداسازی بازاریابی از دیگر فعالیت‌های شرکت وسنجش وظایف بازاریابی برای متخصصان را فراهم می‌کند،و مؤلفه‌ ­های ترکیب بازاریابی می ­توانند موقعیت رقابتی شرکت را تغییر دهند. همچنین مفهوم ترکیب بازاریابی دو منفعت مهم هم دارد .نخست آنکه یک ابزار مهم برای توانمند کردن فرد به کار می رود تا او را قادر سازد ببیند که آیا کار مدیران بازاریابی تا حد زیادی تنها به معنی فداکردن منافع پایداری رقابتی یک نفر در ترکیب بازاریابی به معنای کسب منافع دیگران می‌باشد یانه. دومین مزیّت ترکیب بازاریابی این است که به آشکار ساختن ابعاد دیگر کارمدیر بازاریابی کمک می­ کند. همه مدیران باید منابع موجود را به تقاضای مختلف اختصاص دهند و مدیر بازاریابی به ترکیب این منابع موجود را در میان ابزارهای رقابتی مختلف ترکیب بازاریابی اختصاص خواهد داد در انجام یک چنین کاری این مسئله به القای فلسفه بازاریابی در سازمان کمک خواهد کرد. (گوی^[۲]، ۲۰۰۲، ص ۲)

۲-۲-۲٫آمیخته بازاریابی

متغییرهای قابل کنترلی که شرکت می‌تواند با استفاده و ترکیب مناسب آن ها بازار هدف خود را اراضی نماید.(مک کارتی و پرالتی،^[۳]۱۹۸۷) پس از آن با تغییر جزیی این تعریف توسط آرمسترانگ بیان شد:”مجموعه ای از متغییرهای قابل کنترل بازاریابی که شرکت در هم می‌آمیزد تا پاسخی را ایجاد کند که می‌خواهد به بازار هدف ارائه نماید”. (کاتلر و آرمسترانگ^[۴]، ۱۹۸۹)