متغیر
آزمون لون
جنسیت
انحراف استاندارد ± میانگین

T-test
درجه آزادی
p.value
F
سطح معنی­داری

جهت­گیری مذهبی (نمره کل)

۷۹۸/۰

۳۷۲/۰

مرد

۲۲۱/۹ ± ۶۹/۶۷

۳۴۲/-۰

۲۹۸

۷۳۳/۰

زن

۳۴۲/۱۰ ± ۰۸/۶۸

جهت­گیری مذهبی بیرونی

۴۶۴/۰

۴۹۶/۰

مرد

۵۸۳/۷ ± ۶۷/۳۵

۷۳۶/-۱

۲۹۸

۰۸۴/۰

زن

۹۶۹/۶ ± ۱۳/۳۷

جهت­گیری مذهبی درونی

۰۶۵/۰

۷۹۹/۰

مرد

۴۰۲/۶± ۰۲/۳۲

۴۵۴/۱

۲۹۸

۱۴۷/۰

زن

۲۲/۶ ± ۹۶/۳۰

نمودار ۴-۵: تفاوت نمرات در مقیاس جهت­گیری مذهبی و زیرمقیاس­های آن به تفکیک جنسیت

۴-۴: جمع ­بندی

همان گونه که قبلاً اشاره شد این پژوهش با هدف مقایسه میزان باورهای مذهبی، پرخاشگری و سازگاری در دانش آموزان دوره متوسطه انجام گرفت. بدین منظور جهت بررسی فرضیه ­های پژوهش پس از بررسی مفروضه­ها از آزمون­های t دو گروه (T-test) مستقل و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج بررسی­ها ‌در مورد فرضیه اول این پژوهش (بین باورهای مذهبی و پرخاشگری دانش آموزان رابطه وجود دارد.) نشان داد که بین متغیرهای جهت­گیری مذهبی درونی و جهت­گیری مذهبی کل، با پرخاشگری و زیرمقیاس­های آن (خشم و عصبیت، تهاجم و توهین، و لجاجت و کینه­توزی) رابطه منفی، مستقیم و معنادار مشاهده شد، همچنین بین جهت­گیری مذهبی بیرونی با پرخاشگری و زیرمقیاس­های آن رابطه منفی وجود دارد ولی این میزان همبستگی در سطح معناداری نیست. نتایج بررسی فرضیه دوم (بین باورهای مذهبی و سازگاری دانش ­آموزان رابطه وجود دارد.) بیانگر آن است که بین متغیرهای جهت­گیری مذهبی درونی و جهت­گیری مذهبی کل، با سازگاری و زیرمقیاس­های آن (عاطفی، اجتماعی و آموزشی) رابطه مثبت، مستقیم و معنادار مشاهده شد، همچنین بین جهت­گیری مذهبی بیرونی با سازگاری و زیرمقیاس­های آن رابطه مثبت وجود دارد ولی این میزان همبستگی در سطح معناداری نیست. نتایج بررسی فرضیه سوم (بین پرخاشگری دانش آموزان دختر و پسرتفاوت وجود دارد.) بیانگر این است که نمرات زیرمقیاس خشم و عصبیت در دختران این پژوهش بیش از پسران است، همچنین نمرات در زیرمقیاس لجاجت و کینه توزی در پسران این پژوهش بیش از دختران است.

1. 1. ۱٫Wulff ↑

1. 1. ۲٫Neelman,J,Halpern,D ↑

1. 1. ۱٫Schaefer,CA,Gorsuch,RL ↑

1. 1. ۲٫Ventis ↑

1. 1. ۳٫Connolly,J,Nocentini,A ↑

1. 1. ۴٫Sukhodolsky,&Ruchkin ↑

1. 1. ۱٫Materazzo,Cathcart,&Pritchard ↑

1. 1. ۱٫James ↑

1. 1. ۲٫Allport ↑

1. 1. ۳٫Jung ↑

1. 1. ۴٫Harrison ↑

1. 1. ۵٫Bedell ↑

1. 1. ۱٫Hafman,Moscivtch,Kim,Hyo-Jiin&Taylor ↑

1. 1. ۱٫ Ellison ↑

1. 1. ۲٫ Taylor ↑

1. 1. ۳٫ Harrigan ↑

1. 1. ۴٫ Hall ↑

1. 1. ۵٫ Hwang & Hammer ↑

1. 1. ۶٫ Campbell, Yoon & Johnstone ↑

1. 1. ۷٫ Green & Elliott ↑

1. 1. ۱٫ Siegle & Senna ↑

1. 1. ۲٫ Oraki ↑

1. 1. ۳٫Adjustment ↑

1. 1. ۴٫ Coie & Dodge ↑

1. 1. ۵٫ McEvoy, Estren, Rodriguez, & Olson ↑

1. 1. ۱٫ Nangle,Erdley, Carpenter & Newman ↑

1. 1. ۲٫ Sukhodolsky, Kassinove & Gorman ↑

1. 1. ۳٫ Kaye, Montgomery & Munson ↑

1. 1. ۴٫ O Neill ↑

1. 1. ۵٫ Kendall ↑

1. 1. ۶٫ Taylor & Novaco ↑

1. 1. ۷٫ Sadock, Kaplan & Sadock ↑

1. 1. ۸٫ Stangor ↑

1. 1. ۱٫ Emotional aggression ↑

1. 1. ۲٫ Instrumental aggression ↑

1. 1. ۳٫ Barom ↑

1. 1. ۴٫ Kassin ↑

1. 1. ۵٫ Felson ↑

1. 1. ۱٫ Baron ↑

1. 1. ۲٫ Adelson.R ↑

1. 1. ۱٫ Christiansen ↑

1. 1. ۲٫ Mednick ↑

1. 1. ۳٫ Friedman ↑

1. 1. ۱٫ Sophronia.R ↑

1. 1. ۲٫ Gardner ↑

1. 1. ۱٫ Decease ↑

1. 1. ۲٫ Existence ↑

1. 1. ۳٫ Self- destruction ↑

1. 1. ۴٫ Fighting- instinct ↑

1. 1. ۱٫ Drive theories ↑

1. 1. ۲٫ Frustration- aggression hypothesis ↑

1. 1. ۳٫ John Dollard ↑

1. 1. ۱٫ Social learning theory ↑

1. 1. ۲٫ Richardson.D.R ↑

1. 1. ۳٫ Himer ↑

1. 1. ۱٫ Vylnz ↑

1. 1. ۲٫ Bushman.A ↑

1. 1. ۱٫ Developmental theories ↑

1. 1. ۲٫ Klean.M ↑

1. 1. ۳٫ Shpitz ↑

1. 1. ۴٫ Hartman.E ↑

1. 1. ۵٫ Kris.E ↑

1. 1. ۱٫ Parry ↑

1. 1. ۱٫ Hostille attributional bias ↑

1. 1. ۲٫ Murphy ↑

1. 1. ۳٫ Baker.L ↑

1. 1. ۴٫ Scarth.K ↑

1. 1. ۱٫ Lazarus ↑

1. 1. ۲٫ Bandura ↑

1. 1. ۳٫ Tolman ↑

1. 1. ۴٫ Persons ↑

1. 1. ۱٫ Steffon ↑

1. 1. ۲٫ Falgy ↑

1. 1. ۱٫ Lochman ↑

1. 1. ۲٫ Dodge ↑

1. 1. ۱٫ Emmons ↑

1. 1. ۱٫ Rogers ↑

1. 1. ۲٫McDonald ↑

1. 1. ۱٫ Grossman ↑

1. 1. ۱٫ Schut ↑

1. 1. ۱٫ Woodacer ↑

1. 1. ۲٫ Bine ↑

1. 1. ۳٫ Social Adjustment ↑

1. 1. ۴٫ Meninger et al ↑

1. 1. ۱٫ Oxford ↑

1. 1. ۲٫ Hieather ↑

1. 1. ۳٫ Elliot & Gersham ↑

1. 1. ۱٫ Educational Adjustment ↑

1. 1. ۲٫ Emotional Adjustment ↑

1. 1. ۱٫ Prot ↑

1. 1. ۲٫ Brown ↑

1. 1. ۳٫ Gitony ↑

1. 1. ۱٫ Baker ↑

1. 1. ۱٫ Sarafino ↑

1. 1. ۲٫ Karen & Priscilla ↑

1. 1. ۳٫ Schweck ↑

1. 1. ۱٫ Schreurs ↑

1. 1. ۲٫ Sharp ↑

1. 1. ۳٫ Folkman & Greer ↑

1. 1. ۴٫ Maunder & Hunter ↑

1. 1. ۵٫ Dwyer ↑

1. 1. ۶٫ Shapiro et al ↑

1. 1. ۷٫ Ben- Sira & Eliezer ↑

1. 1. ۱٫ Malachy ↑

۱-۸٫ روش گردآوری اطلاعات

در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات از گزارشات مالی مربوط به شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از روش کتابخانه ای استفاده می شود. همچنین در این روش با مطالعه و استخراج داده های مالی، اطلاعات مورد نیاز برای اندازه گیری متغیرهای تحقیق با بهره گرفتن از لوح فشرده بانک اطلاعاتی بورس اوراق بهادار فراهم خواهد شد.

۱-۹٫ نوع و روش پژوهش

انتخاب روش تحقیق تا حد زیادی بستگی به اهداف و ماهیت موضوع پژوهش و نیز امکانات اجرایی آن دارد. در این پژوهش سعی بر این است که رابطه بین ویژگی های کیفی حسابرسی با هزینه حقوق صاحبان سهام (با تأکید بر اندازه مشتری) مورد بررسی قرار گیرد. ‌بنابرین‏ به دلیل اینکه نتایج آن به حل یک مشکل یا موضوع خاص می پردازد، از لحاظ هدف کاربردی و به دلیل اینکه از طرح پس از واقعه استفاده می‌کند و متغیرهای مستقل یا علت آن قابل دستکاری نمی باشند، یعنی پژوهشگر کنترلی بر روی داده های جمع‌ آوری شده ندارد، از لحاظ روش از نوع همبستگی و علی پس رویدادی می‌باشد. در این گونه پژوهش ها کشف علت ها یا عوامل بروز یک رویداد یا حادثه یا پدیده مورد نظر است. ‌بنابرین‏، پس از آنکه واقعه ای روی داد، تحقیق درباره آن شروع می شود. در اینجا، محقق در متغیرها دخل و تصرفی نداشته، اساساً حضور ندارد و آن ها را نمی شناسد، بلکه تحقیق علی را انجام می‌دهد تا این متغیرها و عواملی را که باعث بروز واقعه شده است، شناسایی کند.

۱-۱۰٫ جامعه آماری و محدوده پژوهش

جامعه آماری شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد و روش نمونه- گیری به صورت حذف سیستماتیک با اعمال شرایط زیر برای انتخاب نمونه خواهد بود:

1. 1. سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند باشد.

1. 1. بیش از ۳ ماه توقف نمادی نداشته باشد.

1. 1. جزو مؤسسات مالی و اعتباری، سرمایه گذاری و لیزینگ نباشد زیرا این شرکت ها دارای ساختاری متفاوت از سایر شرکت ها هستند.

1. 1. متغیرهای مربوط به تحقیق قابل دستیابی و اندازه گیری باشند.

1. 1. قبل از سال ۱۳۸۲ در فهرست شرکت های بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشد.

۱-۱۱٫ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‌ها

در این پژوهش برای مشخص کردن ارتباط بین متغیرهای پژوهش از آزمون همبستگی و برای تعیین میزان وابستگی متغیر وابسته به متغیر مستقل از آزمون رگرسیون استفاده خواهد شد. در این پژوهش از نرم افزار Excel، برای محاسبات متغیرها، و از نرم افزار های Eviews 7 و SPSS 16 برای تجزیه و تحلیل و برآورد مدل ها و آزمون فرضیه‌ های پژوهش استفاده می شود.

۱-۱۲٫ قلمرو پژوهش

قلمرو موضوعی پژوهش ارتباط بین ویژگی های کیفی حسابرسی و هزینه حقوق صاحبان سهام (با تأکید بر اندازه مشتری) می‌باشد.

قلمرو مکانی پژوهش حاضر، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. همچنین قلمرو زمانی از لحاظ زمان در نظرگرفته شده برای بررسی موضوع پژوهش بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار بین سال های ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۰ می‌باشد.

۱-۱۳٫ تعریف مفهومی متغیرهای پژوهش

کیفیت حسابرسی^[۶] :

در ادبیات کاربردی، کیفیت حسابرسی را اغلب از طریق میزان تطابق آن با استانداردهای حسابرسی تعریف نموده اند. «دی آنجلو^[۷] (۱۹۸۱)» تعریف متداولی از کیفیت حسابرسی تحت عنوان «ارزیابی بازار از کیفیت ارائه نموده است». در این تعریف ارزیابی بازار در واقع عبارت است از: احتمال اینکه حسابرس ۱)تحریفات با اهمیت در صورت های مالی و یا سیستم حسابداری صاحبکار را کشف کند و ۲) تحریفات با اهمیت کشف شده را گزارش کند. این تعریف بر این فرض استوار است که درک استفاده کنندگان از کیفیت حسابرسی (استنباط بازار) بیانگر درک واقعی حسابرسی باشد (دی آنجلو، ۱۹۸۱). در این پژوهش سه شاخص به عنوان کیفیت حسابرسی در نظر گرفته شده است که به شرح زیر می‌باشند:

شهرت حسابرس^[۸] :

شهرت حسابرس را می توان به عنوان ملاکی جهت ارزیابی بازار سرمایه از کیفیت حسابرسی تعریف نمود و رابطه تعداد کارهای ارجاعی به حسابرس و شهرت حسابرسی را مورد بررسی قرار داد، (یعقوب نژاد و امیری، ۱۳۸۸).

در این پژوهش برای اندازه گیری شهرت حسابرس از، لگاریتم طبیعی درآمد حق الزحمه ی حاصل از حسابرسی شرکت های بورسی استفاده می شود.

تخصص صنعت حسابرس^[۹] :

مهارت های خاص غیر حسابرسی که از طریق درگیری مؤسسه حسابرسی به کار گرفته و تحصیل می- شود و می‌تواند ارزش افزوده ای برای کسب و کار صاحب کارانش داشته باشد (کند ، ۲۰۰۸).

در این تحقیق تخصص صنعت را بر اساس درصد فروش کلی مشتری، که یک حسابرس در یک صنعت مشخص و خاص در طول یک سال مشخص حسابرسی می‌کند محاسبه می‌گردد.

دوره تصدی حسابرس^[۱۰] :

یکی دیگر از شاخص های کمی اندازه گیری کیفیت حسابرسی «میزان مراقبت های حرفه ای حسابرس و توانایی نظارت آن» یا به عبارتی «دوره ی تصدی حسابرس» است. هرچه دوره ی تصدی حسابرس بیشتر باشد، شناخت او از صاحبکار و تخصص او در آن صنعت خاص بالاتر رفته و موجب افزایش کیفیت حسابرسی خواهد شد( مایرز و همکاران ، ۲۰۰۳).

در این تحقیق اگر، واحد مورد رسیدگی حسابرس خود را در دوره مورد تحقیق تغییر نداده باشد، در سال اول به آن عدد «۱»، در سال دوم به آن عدد «۲» واگر در سال سوم نیز تغییر نداده باشد به آن عدد«۳» نسبت می‌دهیم و اگر تغییر داده باشد دوباره از عدد «۱» استفاده می‌گردد.

هزینه حقوق صاحبان سهام^[۱۱] :

کیفیت پدیده ای چند بعدی است. ‌بنابرین‏ رسیدن به کیفیت خدمات، بدون شناسایی جنبه‌های مهم کیفیت ممکن نیست. گرونروز^[۷۹] در بحث خود از کیفیت خدمات به سه بعد کیفیت فنی ستاده، کیفیت وظیفه ای مواجهه ی خدمت و تصویر ذهنی شرکت اشاره می‌کند.

هر چند که این تلاش ها سهم عمده ای در تقسیم کیفیت خدمات به کیفیت فرایند و کیفیت ستاده داشته است اما فاقد جزئیات کافی است. براین اساس پاراسورامان، زیته امل و بری در تحقیقات اولیه ی خود به ده بعد از ابعاد کیفیت خدمات اشاره کرده‌اند. لیکن آن ها در بررسی های بعدی خود بین ارتباطات، شایستگی، تواضع، قابلیت اطمینان و امنیت و نیز بین دسترسی و درک کردن همبستگی قوی یافتند. ‌بنابرین‏، ابعاد اخیر را در دو بعد کلی اطمینان خاطر و همدلی ترکیب کرده‌اند. بدین ترتیب آن ها ابعاد پنج گانه ی ظواهر، قابلیت اطمینان، ‌پاسخ‌گویی‌، خاطر جمع بودن و همدلی را به عنوان پایه ای برای ساختن ابزاری جهت سنجش کیفیت خدمات که به مدل سروکوال مشهور است، به کار بردند.

پاراسورامان و همکارانش در تحقیقات خود بر این نکته تأکید دارند که سروکوال یک مقیاس پایا و معتبر از کیفیت خدمات است. آن ها هم چنین می‌گویند رابطه ی این مدل با هزینه، سودآوری، رضایت و حفظ مشتری مشتری به اثبات رسیده و این ابزار در طیف وسیعی از حوزه های خدماتی نظیر مؤسسات مالی، کتابخانه ها، هتل ها، مراکز درمانی و … قابلیت کاربرد دارد، هر چند که برخی از مؤلف های آن لازم است مجدداً عبارت بندی شود یا مؤلفه هایی بدان اضافه گردد. محققان بسیاری تلاش کرده‌اند تا از این ابزار در حوزه های خدماتی مختلفی استفاده نمایند که در جدول شماره (۱٫۱) برای نمونه به برخی از این تحقیقات اشاره شده است.

جدول ۲-۱: مثال هایی از کاربرد سروکوال در حوزه های خدماتی مختلف؛

منبع: تعدیل شده از استوارت ۱۹۹۹٫

زمینه

برخی از تحقیقات انجام شده

خدمات حرفه ای

Bojanic (1991), Carman, James (2000)

خدمات بهداشتی

Swartz & Brown (1989) – Lam (1997)

گردشگری

Tribe & Brown (1998) – Atilgan, et Al. (2003)

کتابخانه ها

Nitecki (1994) – Coleman et al (1997)

نظام های اطلاعاتی

Kettinger & lee (1994)

بانک ها

Madhukar G.Angru et al. (1993)

رستوران ها و هتل ها

Min. Hokey, et al. (2002)

خدمات دولتی

Mike Donnelly, et al. (1995)

مراکز آموزشی (دانشگاه ها و …)

Pariseau, Susan E: McDaniel, J.R

جدول ۲-۲: مثال هایی از کاربرد سروکوال در حوزه های خدماتی مختلف؛

منبع: A review of twenty years of SERVQUAL research Riadh Ladhari Faculty of Business Administration, Laval University, Que^,bec, Canada

زمینه

برخی از تحقیقات انجام شده

مشتریان تلفن و شرکت بیمه و بانک

Parasuraman & et al. (1991)

مشتریان فروشگاه های خرده فروشی

Finn & Lamb (1991)

مشتریان برق و گاز

Babakus & Boller (1992)

مشتریان فست فود، رستوران، بانک، مبارزه با آفات و خشکشویی

Cronin & Taylor (1992)

مشتریان خدمات پزشکی

Headly & Miller (1993)

مشتریان مراکز خرید بیمارستان ها

Taylor & Cronin (1994)

دانشجویان دوره ی کارشناسی و فارغ التحصیلان دوره های مختلف

Kettinger & Lee (1994)

کاربران آنلاین مؤسسات ملی و حسابداری و شرکت مشاوره و خدمات اطلاع رسانی تجارت

Pitt & et al. (1995)

کاربران خدمات کتابخانه‌های دانشگاه

Nitecki (1996)

ساکنین خانه ی سالمندان

Duffy & et al. (1997)

بیماران

Lam (1997)

مشتریان بانک ها، کارگزاران بیمه، خدمات تعمیرات شرکت برق، بیمه ی عمر

Mels & et al. (1997)

مدیران حمل و نقل سازمان های B2B

Durvasula & et al. (1999)

مشتریان سوپر مارکت ها

Morales Espinoza (1999)

اساتید، دانشجویان دوره ی کارشناسی و تحصیلات تکمیلی (همه ی کاربران کتابخانه)

Cook & Thompson (2000)

فارغ التحصیلان دانشگاه، دانش آموزان و مدیران خدمات حرفه ای در مراکز خدمات حرفه ای کامپوز

Engelland & et al. (2000)

دانش آموزانی که قبلاً در Amazon.com ثبت نام کرده بودند

Gefen (2002)

نظرسنجی از کارمندان دانشگاه ‌در مورد کیفیت خدمات داخلی

Kang & et al. (2002)

مشتریان بانک

Lam (2002)

کاربران تلفن همراه

Van der Wal & et al. (2002)

مشتریان بانک

Zhou & et al. (2002)

بیماران تحت پوشش بیمه ی درمانی خدمات دندانپزشکی

Baldwin & Sohal (2003)

مشتریان بانک

Chi Cui & et al. (2003)

بازدیدکنندگان از پارک

ONeill & Palmer (2003)

ساکنین خانه ی سالمندان در آمریکا و انگلستان

Kilbourne & et al. (2004)

مشتریان بانک

Arasli & et al. (2005)

کاربران خدمات اطلاعات فناوری، تصمیم گیرندگان و ارائه دهندگان آموزش عالی

Badri & et al. (2005)

شرکت های مختلف صنایع خدمات B2B

Gounaris (2005)

مهندسین مراکز آموزشی ارتش

Landrum & et al. (2007)

۲-۶-۱) ویژگی های کیفیت خدمات در بانکداری

در راستای توسعه استراتژی های بازاریابی، بازاریابان بانک ها، نیاز دارند بدانند ویژگی هایی که مصرف کنندگان در انتخاب بانک استفاده می‌کنند، کدامند؟ به عنوان مثال، مصرف کنندگان از معیارهایی چون آوازه و شهرت بانک، قابلیت اعتماد و اطمینان بانک و امکانات فیزیکی بانک در انتخاب خدمت بانک استفاده می‌کنند. اگر بازاریابان بتوانند درک کنند که چه ویژگی هایی در ارزیابی خدمت از سوی مشتریان آنان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهتر می‌توانند آن را مدیریت کنند و بر ارزیابی ها و ادراکات مشتریانشان، تأثیر گذار باشند^[۸۰]. کیفیت ادراک شده ی خدمت نقش مهم و به سزایی در صنایع با سطح درگیری بالا مثل خدمات بانکی ایفا می‌کند. بانک ها به طور سنتی، ارزش بالایی برای روابط مشتری، اعماز مشتریان تجاری و جزء قائل هستند. در طول ۱۰ سال گذشته، ماهیت روابط مشتری در بانک ها دچار تغییر و تحولات بسیاری شده است و به دلیل گسترش بانکداری الکترونیک و تلفن بانک، زمان مواجهه ی مستقیم مشتریان با بانک ها کاهش یافته است.

حوزه کاربرد مفهوم
عناصر مؤثر در مفهوم سازی
زندگی عادی

توان ‌تامین نیازهای اساسی و حفظ سلامتی/تمرکز بر توانایی‌های کارکردی

مطلوبیت زندگی

توانایی فرد به منظور ایجاد یک زندگی مفید اجتماعی/ایفای نقش مؤثر در جامعه/برخورداری از موفقیت مناسب شغلی

شادکامی

تعامل میان احساس هیجان و افسردگی/متاثر از عوامل درونی و بیرونی/موقتی و کوتاه مدت

رضایت از زندگی

ارزیابی مثبت فرد از کیفیت زندگی خود/معطوف به توانایی‌های شخصی/رضایتمندی در زمینه‌های مختلف مانند عشق،ازدواج

دستیابی به اهداف شخصی

توان فرد در دستیابی به اهداف/رصایت شخصی،خودباوری،رضایتمندی در هنگام مقایسه با دیگران/حداقل شکاف میان موفقیت واقعی و انتظارات خود

استعدادهای ذاتی

توانایی ها و استعدادهای فیزیکی و ذهنی بالفعل و بالقوه فرد به طور فطری

(غفاری و امیدی،۱۳۸۸)

بر اساس واحد تحقیقات دانشگاه تورنتو کانادا در سال ۱۹۹۴ کیفیت زندگی وضعیتی است که یک فرد از امکانات مهم موجود در زندگیش برخوردار شده و لذت می‌برد. این امکانات از فرصت ها و محدودیت های فرد در زندگی ناشی شده و در تعامل عوامل فردی و محیطی منعکس می شود.(همان).

مطابق تعریف مدرسه خدمات اجتماعی دانشگاه اوکلا هامای امریکا، کیفیت زندگی از قلمروهای زندگی حاصل می شود.این قلمروها شامل خانواده، شغل، سرپناه، جامه، سلامتی، تعلیم و تربیت، باورها و معنویات است.(حریرچی و همکاران، ۱۳۸۸).

جوانا هاج(۱۹۹۴) از نظریه پردازان، با تأکید بر خصلت و هویت فردی و اجتماعی انسان و ارزش‌های فردی و اجتماعی، کیفیت زندگی را به لحاظ فلسفی نتیجه ستیز میان مطلوبیت گرایی و اگزیستانسیالیسم می‌داند و آمارتیا سن از منظر نقد قاعده((بیشترین فایده برای بیشترین افراد)) که اساس نظریه مطلوبیت گرایی است، کیفیت زندگی را با قابلیت های کارکردی افراد مرتبط می‌داند و بر این باور است که بدون برخورداری از قابلیت هایی چون سلامت، روابط اجتماعی،عزت نفس و مشارکت در امور مختلف انسان نمی تواند از مزایا و منافعی که قاعده مذکور آن ها را بدیهی می شمارد، بهره مند شوند.(غفاری و امیدی،۱۳۸۸)

آبرامز(۱۹۷۳) اصطلاح کیفیت زندگی را درجه ای از رضایت یا نارضایتی ای تعریف می‌کند که افراد در ابعاد مختلف زندگیشان آن را احساس می‌کنند.یا به شکل ساده تر، کیفیت زندگی، تدارک شرایط لازم برای شادی و رضایت می‌باشد.(بوند و کورنر،۱۹۴۷)

لیو(۱۹۷۶) سه رویکرد را در بررسی مفهوم کیفیت زندگی ارائه می‌دهد:

۱-تعریف کیفیت زندگی بر اساس عناصر تشکیل دهنده آن مانند شادکامی،رضایتمندی،ثروت و …

۲-تعریف کیفیت زندگی از طریق به کارگیری شاخص های عینی و ذهنی اجتماعی مانند تولید ناخالص داخلی،بهداشت، شاخص رفاه و…۳-تعریف کیفیت زندگی بر اساس تعیین متغیرها یا عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی و توجه به زمینه ها و شرایطی که در آن سطح کیفیت زندگی تعیین می شود(غفاری و امیدی،۱۳۸۸)

کاتر(۱۹۸۵) نیز کیفیت زندگی را به مثابه رضایت فرد از زندگی و محیط پیرامونی تعریف می‌کند که نیازها، خواست ها، ترجیحات سبک زندگی و سایر عوامل ملموس و غیر ملموس را که بر بهزیستی همه جانبه فرد تاثیر دارند، در بر می‌گیرد(همان).

۲-۱۲) تاریخچه کیفیت زندگی

ریشه‌های تاریخی استفاده از عبارت کیفیت زندگی را می توان در آثار کلاسیک ارسطو که مربوط به سال ۳۳۰ قبل از مسیح است، یافت. وی در اصول اخلاقی کلاسیک از رابطه بین کیفیت زندگی هنگام شادی و ارزش‌های ذهنی افراد سخن می‌گوید.(مختاری و نظری،۱۳۸۹)

عبارت کیفیت زندگی دوره های تاریخی زیادی را پشت سر گذاشته است و تغییرات مختلفی ‌در مورد آن صورت گرفته است. این عبارت علایق شخصی، تجارب، احساسات، دیدگاه ها و عقاید راجع به ابعاد فلسفی، فرهنگی، معنوی، روانشناسی،مالی و…زندگی روزمره را شامل می شود.علاقه مندی به بررسی عوامل مؤثر بر خشنودی و رفاه انسان پیشینه ای طولانی در تاریخ زندگی بشر دارد.در واقع اینکه چگونه باید و می توان زیست که بهترین منفعت را از زندگی کسب کرد.شاید به قدمت توانایی آدمی برای اندیشه ‌در مورد آینده و عبرت گرفتن از گذشته باشد.(بهمنی،۱۳۸۹)

کیفیت زندگی در حدود ۴۰ سال پیش در آمریکا معرفی شد و علوم اجتماعی پرچمدار روح و سنجش آن شد. در اواخر قرن۲۰ موضوع کیفیت زندگی در علوم اجتماعی بیشتر مورد توجه و اهمیت قرار گرفت و در سال ۱۹۵۵ با تأسيس جامعه بین‌المللی برای تحقیق درباره کیفیت ندگی ، اینگونه تحقیقات نهادینه شدند.(مختاری و نظری،۱۳۸۹)

در طی ربع قرن آخر قرن بیستم تاکنون پژوهشگران متعددی ‌در مورد کیفیت زندگی و تعادل آن با ویژگی های گوناگون انسان‌ها اظهار نظر کرده‌اند.به عنوان مثال از اوایل گسترش مفهوم کیفیت زندگی، برخی صاحب نظران توسعه آتی در مراقبت از سلامت جسمانی و روانی را در گرو توجه روزافزون به راهبردهای پیشگیری اولیه با هدف توسع کیفیت زندگی افراد دانستند(همان).

شالوک معتقد است که علاقه به بحث کیفیت زندگی به لحاظ تاریخی از ۴ زمینه ریشه می‌گیرد:

۱٫بازنگری در این باور که پیشرفت های علمی و پزشکی و تکنولوژیک به تنهایی می‌تواند خوشبختی و بهزیستی بشر را فراهم کنند و در عوض توجه ‌به این مسیله که احساس بهزیستی شخصی، خانوادگی و اجتماعی در صورتی تحقق میابد که پیشرفت های مذکور با ارزش‌ها، ادراکات و شرایط محیط زیست مساعدی همراه شوند.

۲٫تغییر نگرش از خدمات مبتنی بر اجتماع به سبب سنجش نتایج و پیامدهای زندگی فرد در اجتماع.

۳٫افزایش قدرت مصرف کنندگان و شکل گیری جنبش های تامین کننده حقوق بیماران و تأکید این جنبشها بر برنامه ریزی شخص محور، توجه به پیامدهای شخص برنامه های رفاهی و دولتی و توجه به حق تعیین سرنوشت خود و غیره.

۴٫پیدایش تغییرات جامعه شناختی که جنبه‌های عینی و ذهنی کیفیت زندگی را معرفی کرد و ویژگی‌های فردی و شخصی این مفهوم را مورد تأکید قرار داده است.(ربانی،کیانپور،۱۳۸۶)

تا دهه۱۹۷۰ کیفیت زندگی اساسا معطوف به انگاره های مادی و پیامد رشد اقتصادی در نظر گرفته می شد. از دهه۱۹۷۰ در نتیجه ظهور آثار منفی حاصل از رشد اقتصادی از سویی و پیدایش نظریه توسعه پایدار از سویی دیگر،کیفیت زندگی ابعاد و پنداشتی اجتماعی تر پیدا کرد و مسایل مانند توزیع پیامدهای حاصل از رشد،حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و…..را در بر می گرفت و به طور جدی به عنوان هدف اصلی توسعه وارد مباحث برنامه ریزی شد و در دهه ۱۹۹۰ نیز آغاز بحث از کیفیت زندگی اجتماعی با تأکید بر سازه‌های اجتماعی همچون سرمایه اجتماعی، همبستگی اجتماعی، عدالت اجتماعی و……بود (غفاری و امیدی،۱۳۸۸).

۲-۱۳) عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی

از طرف دیگر معایب این فناوری محدود شدن حریم های خصوصی افراد است چراکه با ابزارهای جدید امکان رخنه و نفوذ در این حریم ها وجود دارد و از جایی که اطلاعات افراد به صورت دیجیتال در رایانه های شخصی یا اداری وجود دارد. برخی افراد می‌توانند به سری ترین اطلاعات دیگران دست یافته و از این طریق به باج خواهی بپردازند چرا که امروزه این اطلاعات در حکم گروگان با ارزشی می‌تواند به عنوان حربه ای بر علیه افراد مورد استفاده قرار گیرند. تلفن همراه دوربین دار، میکرون های کوچک و … امروزه محفل های خصوصی خانواده ها را در معرض تهدید قرار داده است. که در جامعه خودمان شاهد برخی سوء استفاده از این پدیده هستیم که اگر اقدامات دولت ها در کنترل مکالمات و ارتباطات افراد را که همه آن ها قابل دسترسی و کنترل می‌باشد را هم ‌به این مطالب اضافه کنیم بیشتر آن روی سکه فناوری های نوین را نشان خواهد داد.

۵-۲- هوشمند‌سازی مدارس

هوشمندسازی مدارس از راهبردهای اساسی تحول بنیادین آموزش و پرورش است. بر اساس سند ملی تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش، هوشمندسازی مدارس و مجتمع‌های آموزشی و پرورشی طی سه مرحله به انجام خواهد رسید. مدرسه، معلمان و خانواده

طرح راهبردی هوشمندسازی مدارس بر اساس فرمایشات حضرت امام خمینی (ره)، منویات مقام معظم رهبری، سیاست‌های کلی نظام، سند چشم‌انداز، نقشه جامع علمی کشور، برنامه درس ملی و قانون پنج ساله توسعه، طراحی و عملیاتی گردیده است. در این برنامه معلم نقش کلیدی دارد، کتاب جایگاه خاص خود را دارد و هدف گذاری برای آموزش دانش‌آموزان ، معلمان و اولیا (خانواده) مورد تأکید قرار گرفته است .

با رویکرد تحولی این طرح جریان تعلیم و تربیت با توجه به پیشرفت‌های علمی و فناوری و نیازها و مهارت‌های زندگی امروز تغییر می‌یابند و با تنوع در رسانه های آموزشی و متنوع‌سازی فضا و محیط‌های یاددهی و یادگیری در برنامه درسی ملی، این امکان را فراهم خواهد ساخت تا دانش‌آموزان و معلمان تجارب جدیدی را در حوزه دانش و پژوهش کسب نمایند. هدف از هوشمندسازی مدارس تربیت دانش‌آموزانی پژوهش ‌محور و پژوهش گر می‌باشد. به کار‌گیری دانش و فناوری برتر، زمینه‌ساز تربیت مدیران فردای میهن اسلامی می باش( حاجی بابائی،۱۳۸۹).

۶-۲-اسناد پشتیبان هوشمند سازی مدارس

سند چشم انداز۲۰ ساله نظام جمهوری اسلامی ایران

دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم که به عنوان یکی از هدف‌های اصلی در سند چشم‌انداز آمده است نیازمند توسعه همه جانبه علمی در تولید و تجاری سازی دانش است.

آموزش الکترونیکی به عنوان ابزاری قدرتمند در عملیاتی کردن این هدف باعث ایجاد فرصت‌های برابر در فراگیری در همه جا، همه زمان و برای همه می‌شود و توسعه آن می‌تواند نقش مهمی در دستیابی به هدف فوق داشته باشد ( سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، ۱۳۸۹،ص ۵۶).

برنامه پنجم توسعه

در بند الف ماده ۱۹ برنامه پنجم توسعه کشور آمده: دولت موظف است تا پایان برنامه، فناوری اطلاعات و ارتباطات را در کلیه فرایندها جهت تحقق عدالت آموزشی و تسهیل فرایندهای موجود و ارائه برنامه های آموزشی و دروس دوره های تحصیلی به صورت الکترونیکی به کار گیرد. وزارت آموزش و پرورش نیز موظف است تا پایان برنامه، آموزش از راه دور و رسانه‌ای را به منظور تضمین دسترسی به فرصت‌های عادلانه آموزشی تحقق ببخشد.

بند ده ماده ۱۹ نیز به به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایندهای آموزشی برای تحقق عدالت آموزشی و تسهیل فرایندهای موجود و ارائه برنامه های آموزشی و دروس دوره های تحصیلی به صورت الکترونیکی اشاره دارد ( سند تحول بنیادین آموزش و پرورش،۱۳۸۹،ص۲۰)

سند توسعه فاوای وزارت آموزش و پرورش

توانمند‌سازی و تحول‌آفرینی در نظام آموزشی دستیابی به اهداف یادگیری ‌و تاکید بر نقش و جایگاه معلم و عدالت آموزشی و حفظ و تقویت ارزش‌های اخلاقی و فرهنگی جهت فراهم آوردن محیط یاددهی- یادگیری مبتنی برفناوری اطلاعات وارتباطات در نظام آموزش و پرورش است.

سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور

در این سند موارد زیر، جهت به کارگیری فناوری اطلاعات وارتباطات آمده است:

۱)تسهیل آموزش‌های رسمی مبتنی بر فناوری اطلاعات در مدارس با گسترش شبکه اینترنت و هوشمندی مدارس؛

۲)تقویت سیستم آموزش مبتنی برفناوری اطلاعات بین دبیرستان‌های بزرگ وکوچک ودانشکده ها.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

ارتقای کیفیت فرایند تعلیم وتربیت با تکیه بر استفاده هوشمندانه از فناوری‌های نوین

راهکار ۱/۱۷- توسعه ضریب نفوذ شبکه ملی اطلاعات وارتباطات (اینترانت) در مدارس با اولویت پرکردن شکاف دیجیتالی بین مناطق آموزشی و ایجاد ساز وکار مناسب برای بهره‌برداری بهینه و هوشمندانه توسط مربیان ودانش‌آموزان در چارچوب نظام معیار اسلامی.

راهکار ۲/۱۷- تولید و به کار گیری محتوا ی الکترونیکی متناسب با نیاز دانش‌آموزان و مدارس با مشارکت بخش دولتی و غیردولتی و الکترونیکی کردن محتوای کتاب‌های درسی بر اساس برنامه درسی ملی (با تأکید بر استفاده از ظرفیت چند رسانه‌ای) تا پایان برنامه پنجم توسعه کشور.

راهکار ۳/۱۷- اصلاح و به روز آوری روش‌های تعلیم و تربیت با تأکید بر روش‌های فعال، گروهی و خلاق با توجه به نقش الگویی معلمان

راهکار ۴/۱۷- گسترش بهره برداری از ظرفیت آموزش‌های غیر حضوری و مجازی در برنامه های آموزشی و تربیتی ویژه معلمان، دانش‌آموزان و خانواده های ایرانی در خارج از کشور بر اساس نظام معیار اسلامی و با رعایت اصول تربیتی از طریق شبکه ملی اطلاعات وارتباطات.

نقشه جامع علمی کشور

در این سند توسعه نظام آموزش الکترونیک و زیر ساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه آموزش عالی و آموزش و پرورش و تربیت و توانمندسازی دانش‌آموزان در شئون دینی، خانوادگی، اجتماعی، زیستی و بدنی، هنری، حرفه ای، علمی و فناوری برای ورود به عرصه‌های مختلف زندگی و جامعه و پرهیز از جهت‌گیری محض دوره آموزش عمومی به سمت آموزش عالی می‌باشد. و با رصد دائمی شرایط محیطی به منظور پاسخ‌گویی پیوسته و پویای آموزش و پرورش به نیازهای حال و آینده جامعه می‌باشد. در محتوای متن سند نقشه جامع علمی کشور مواردی مرتبط با نظام آموزش و پرورش داریم که در ذیل آمده است:

-از ۸ هدف کلان نظام علم و فناوری کشور: ۳ هدف مرتبط با آموزش و پرورش

-از ۹ هدف بخشی نظام علم و فناوری و نوآوری کشور: ۳ هدف مرتبط با آموزش و پرورش

-از ۱۳ راهبرد کلان توسعه علم و فناوری در کشور: ۹ راهبرد مرتبط با آموزش و پرورش

-از ۷۳ راهبرد ملی متناسب با راهبردهای کلان توسعه علم و فناوری در کشور: ۲۱ راهبرد ملی مربوط به آموزش و پرورش