به موجب ماده ۵ دستورالعمل تشکیل ستادهای پیشگیری و حفاظت اجتماعی وظایف و اختیارات شورای مرکزی به شرح زیر است:

الف) ایجاد هماهنگی بین ارگان‌های ذیربط

ب) اتخاذ تصمیم نسبت به سیاست کلی و برنامه های ستاد

ج) اتخاذ تصمیم در خصوص بودجه و اعتبارات ستاد در محدوده‌ای که تخصیص شده باشد.

د) تعیین و ابلاغ وظایف و مسئولیت‌ها و تشکیلات واحدهای استانی

ه) نظارت بر انجام وظایف واحدهای استانی

و) بررسی و اتخاذ تصمیم نسبت به پیشنهادهای واصله در خصوص تغییر و اصلاح ساختار و سایر موارد ابلاغی

ز) اخذ آمار عملکرد شوراهای استانی و شهرستانی

ح) اتخاذ تصمیم در صورت به کارگیری نیرو و کم و کیف آن و تعیین سقف پست‌های مورد نیاز در واحدها و در حدود اعتبارات و امکانات موجود

ط) ایجاد هماهنگی بین ارگان‌های ذیربط از قبیل ناجا، بسیخ، ستاد امر به معروف و نهی از منکر، دادسراها، زندا‌ن‌ها، وزارت اطلاعات و دیگر نهادها در صورت لزوم

ی) سایر مواردی که رئیس قوه قضائیه ارجاع می‌دهد.

البته لازم به ذکر است با عطف توجه به پیشینه و رسالت‌های ذاتی و ماهوی دادستان کل کشور به نظر می‌رسد باید وظیفه پیشگیری از جرم متمرکز در نهاد دادستانی کل کشور گردیده و ضمن پرهیز از موازی کاری، تمهیدات مناسبی برای این وظیفه خطیر مد نظر قرار گیرد.

۳- ریاست ستادهای پیشگیری و مبارزه با جرایم خاص «دستورالعمل ریاست قوه قضائیه» مبنی بر تشکیل ستادهای پیشگیری در سراسر کشور با محوریت دادستان مرکز استان

۴- عضویت در شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم (قانون اخیر التصویب پیشگیری از وقوع جرم)

به موجب ماده ۲ این قانون در اجرای بند ۵ اصل ۱۵۶ قانون اساسی مبنی بر اقدام مناسبت (قوه قضائیه) برای پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح مجرمین و اتخاذ سیاست‌های جامع، هماهنگ و اثربخش، در زمینه پیشگیری از جرم یا مشارکت مردم، اجتماعات محلی و نهادهای غیر دولتی، شورایی به نام شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم به ریاست رئیس قوه قضائیه و مرکب از افراد زیر تشکیل می‌گردد:

1. 1. معاون اول رئیس جمهور

1. 1. دادستان کل کشور

1. 1. وزیران کشور، اطلاعات، دادگستری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، کار و امور اجتماعی و آموزش و پرورش

1. 1. رئیس کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس شورای اسلامی

1. 1. رئیس سازمان صدا و سیما

1. 1. فرمانده نیروی انتظامی

1. 1. رئیس سازمان بازرسی کل کشور

1. 1. معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه

1. 1. رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح

1. 1. رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور

1. 1. رئیس مرکز مطالعات راهبردی و توسعه قضایی

1. 1. فرمانده نیروی مقاومت بسیج

1. 1. رئیس سازمان بهزیستی کشور

1. 1. دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر

1. 1. دبیر شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه

1. 1. رئیس شورای عالی اسلامی استان‌ها

1. رئیس سازمان پیشگیری از جرم (دبیر شورا)

تبصره- استادان، پژوهشگران و نمایندگان سایر دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی به تناسب موضوع‌های مطرح در شورا به منزله اعضای مدعو بنا به تشخیص دبیر شورا دعوت می‌شوند.

به موجب ماده ۳ این قانون وظایف شورای پیشگیری از جرم عبارت است از:

1. 1. تصویب طرح‌ها و برنامه های پیشگیری از جرم

1. 1. تبیین نقش و وظایف هر یک از دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی در امر پیشگیری از جرم در چارچوب وظایف قانونی آن‌ ها

1. 1. اتخاذ تدابیر مناسب به منظور هماهنگی و توسعه همکاری بین دستگاه‌های مسئول در امر پیشگیری از جرم

1. 1. بررسی لوایح مورد نیاز برای پیشگیری از جرم

1. 1. اقدام مناسب برای اصلاح قوانین و مقررات جرم‌زا

1. 1. اتخاذ سیاست‌های لازم برای توسعه و گسترش فرهنگ پیشگیری از جرم

1. 1. اتخاذ تدابیر لازم برای جلب مشارکت مردم و نهادهای مدنی در تهیه، تدوین و اجرای طرح‌ها و برنامه های پیشگیری از جرم

1. 1. ارزیابی نتایج اجرای طرح‌ها، برنامه ها و عملکرد دستگاه‌های مسئول در زمینه پیشگیری از جرم

1. تخصیص اعتبارهای لازم و استفاده بهینه از منابع و امکانات موجود در زمینه پیشگیری از جرم

تبصره ۱- مصوبه‌های این شورا در حوزه وظایف قوه قضائیه پس از تأیید رئیس شورا به وسیله وی ابلاغ و در حوزه وظایف قوه مجریه پس از تأیید رئیس شورا به وسیله رئیس جمهور ابلاغ می‌شود. این مصوبه‌ها پس از ابلاغ برای تمامی سازمان‌ها در حدود وظایف قانونی آن ها لازم‌الاجراست.

تبصره ۲- دولت موظف است پس از بررسی هر ساله در ردیف بودجه، به طور جداگانه و متمرکز بودجه‌ای برای اجرای برنامه های ملی، منطقه‌ای و محلی پیشگیری از جرم منظور نماید.

تبصره ۳- دولت موظف است پس از بررسی هر ساله در ردیف بودجه، به طور جداگانه و متمرکز بودجه‌ای برای اجرای برنامه های ملی، منطقه‌ای و محلی پیشگیری از جرم منظور نماید.

در ماده ۴ آمده است: به منظور نظارت بر اجرای مصوبات شورای عالی، کمک به پیشبرد سیاست‌ها و برنامه های ملی و منطقه‌ای پیشگیری از جرم و مطالعه و پزوهش در حوزه های راهبردی پیشگیری از جرم سازمان پیشگیری از جرم زیر نظر قوه قضائیه با وظایف زیر تشکیل می‌گردد:

1. 1. ساماندهی و نظارت بر اجرای طرح‌ها و برنامه های ملی و منطقه‌ای پیشگیری از جرم

1. 1. ارائه گزارش‌های منظم و ادواری از نتایج اجرای طرح‌ها و برنامه های پیشگیری از جرم به شورای عالی

1. 1. تهیه پیش‌نویس طرح‌ها، برنامه ها و لوایح پیشگیری از جرم

1. 1. بررسی و شناسایی قوانین، مقررات، سیاست‌ها و رویه‌های جرم‌زا و پیشنهاد اقدام مناسب به شورای عالی

1. 1. مساعدت به سازمان‌ها در اجرای سیاست‌ها، برنامه ها و مصوبات شورای عالی پیشگیری از جرم و تلاش در جهت رفع موانع و مشکلات اجرای آن

1. 1. مطالعه اشکال گوناگون بزهکاری در سطوح ملی و منطقه‌ای

1. 1. تأمین امار و اطلاعات مورد نیاز شورای عالی پیشگیری از جرم برای سیاست‌گذاری

1. 1. بررسی اعتبارهای لازم برای اجرای طرح‌ها و برنامه ها پیشگیری از جرم

1. 1. انجام وظایف دبیرخانه شورای عالی پیشگیری از جرم

1. انجام سایر امور محوله از شورای عالی پیشگیری از جرم

تبصره ۱- رئیس سازمان بالاترین مقام اجرایی سازمان است و با حکم رئیس شورای عالی پیشگیری از جرم منصوب می شود.