P/E پایین لزوماًً بدین معنى نیست که ارزش یک شرکت کم نمایى شده است. بلکه به معناى آن است که بازار معتقد است شرکت در آینده نزدیک با مشکل روبه رو خواهد شد. سهمى که قیمتش پایین مى آید معمولاً دلیلى دارد.

عمده ترین دلیلش این است که سود شرکت کمتر از سود انتظارى اش خواهد بود. این مسئله P/E دنباله دار بازتابى ندارد مگر آن که سود در عمل نیز محقق گردد.

تنها به اتکاى P/E سهام نخرید
یکى از پر بسامدترین اشتباهاتى که سرمایه گذاران غیر حرفه اى مرتکب مى شوند خرید سهام صرفاً به اتکاى P/E بالا یا پایین است. توجه کنید که ارزشیابى سهام تنها با تکیه بر شاخص هاى ساده اى مانند P/E ساده انگارانه و نادرست است. P/E بالا ممکن است به معنى بیش نمایى ارزش سهم باشد و هیچ تضمینى وجود ندارد که بعداً به سرعت پایین نیاید. ضمناً توجه کنید که حتى اگر ارزش سهمى کم نمایى شده باشد ممکن است ماه ها یا حتى سال ها طول بکشد تا بازار ارزش آن را اصلاح نماید.

در هر صورت تجزیه و تحلیل سهام امرى بسیار پیچیده تر از دانستن چند نسبت ساده است. به عبارت دیگر هر چند کلیدى براى معماى ارزش گذارى سهام است اما تمام آن نیست.

مزایای نسبت P/E

۱- نسبت P/E منعکس کننده عقیده بازار درباره یک شرکت است. معمولا نسبت P/E شرکت‌های خوب و رو‌به رشد، بالا است.

۲- نسبت P/E بزرگ نشان دهنده خوش‌بینی و نسبت P/E کوچک، نشان دهنده بدبینی عموم سرمایه‌گذاران درباره آینده شرکت است.

۳- نسبت P/E تا زمانی بالا خواهد بود که عموم سرمایه‌گذاران به توانایی رشد وتحقق سود یا افزایش قیمت سهام یک شرکت اعتقاد داشته باشند. به محض اینکه این اطمینان در قابلیت سودآوری شرکت ازبین برود، این نسبت افت خواهد کرد.

۴- نسبت P/E، اعتبار شرکت ومدیریت آن و همچنین اعتمادی که سرمایه‌گذاران ‌در مورد استعداد دست‌یابی به سود شرکت دارند، منعکس می‌کند.

۵- نسبت P/E دماسنجی است که مرتباً میزان حرارت سهام را بررسی و به بازار اعلام می‌کند.

۶- نسبت P/E نشان‌دهنده سطح ریسک یک سهم نیز است. هر چه P/E بالاتر باشد، ریسک سهم بالاتر خواهد بود.

۷- در صورت منفی شدن بازار تمایل به فروش سهام با P/E بالا نسبت به سایر سهام افزایش می‌یابد.

۸- هنگامی که شرکت‌ها دوره رشد خود را پشت سر می‌گذارند سود آن ها تثبیت و نسبت P/E آن ها تعدیل می‌شود.

عوامل مؤثر در تعیین نسبت P/E

۱- اندازه شرکت

۲- مدیریت شرکت

۳- رشد شرکت

۴- وجود طرح های تو سعه اقتصادی ‌در شرکت

۵- وجود ظرفیت بالقوه قابل بهره برداری در شرکت

۶- وجود بازار خوب وبا کشش برای محصولات تولیدی شرکت

۷- موقیت شرکت در صنعت مربوطه

۸- چشم اندازهای صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند

۹- تقاضا برای سهام شرکت

۱۰- کمیت وکیفیت سود یک شرکت

۱۱- دوره برگشت سرمایه مورد انتظار سرمایه‌گذاران

۱۲- نرخ بازده رایج بازار از سرمایه‌گذاری

۱۳- نرخ بهره در شبکه بانکی

مواردی که در ارزیابی نسبت قیمت به سود هر سهم باید در نظر گرفته شود:

۱-تعریف جامعی از نسبت P/E

۲-میانگین نسبت P/E شرکت طی سال‌های اخیر

۳-بالاترین و پایین ترین مقدار P/E شرکت در طول چند ساله اخیر

۴-‌میانگین P/E صنعت در روز جاری

۵-P/E شرکت در حال حاضر

۶-تعیین شرکتهایی با بالاترین و پایین ترین مقدار P/E در روز جاری

۷-تعیین P/E متعادل برای شرکت مورد نظر به منظور تعیین ارزش ذاتی سهم

۸-تعیین رتبه شرکت در گروه یا صنعت مربوطه از نظر P/E

۹-ارزیابی نسبت P/E کل صنعت و مقایسه P/E شرکت مورد نظر با P/E صنعت در روز جاری (روزی که در آن شرکت مورد نظر بررسی می شود)

۱۰-تعیین روند P/E شرکت و پیش‌بینی آن در خصوص ادامه روند مذکور

۲-۲-۷-۴-۳- نسبت ارزش بازار حقوق صاحبان سهام بر ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام

(MBVR= Market value of equity/ Book value of equity)

ارزش بازار انعکاس جریان نقدی آتی شرکت می‌باشد که عاید شرکت خواهد شد از طرفی ارزش دفتری نشان دهنده ارزش تاریخی است، بنابرین نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری طرز تفکر سرمایه گذاران نسبت به عملکرد گذشته و دورنمای آتی شرکت را بیان می‌کند

‏این نسبت از طریق تقسیم ارزش بازار هر سهم به ارزش دفتری همان سهم به دست می آ ید . ارزش دفتری هر سهم نشان دهنده ارزش‌های تاریخی است . از سویی ارزش بازار هر سهم انعکاسی از جریان های نقدی آتی می‌باشد که عاید شرکت خواهد شد . این نسبت طرز تفکر سرمایه گذاران نسبت به عملکرد گذشته ودورنمای آتی شرکت را بیان می‌کند (میگز^[۱۸]،۱۹۹۱) . علی‌رغم ساذگی محاسبه و قابل فهم بودن آن، که از مزایای این معیار می‌باشد اما می توان معایب زیر را برای آن برشمرد :

‏الف – زمانی که شرکت در بازار مالی پذیرفته نشده باشد یا هنگامی که سهام شرکت به ندرت معامله می شود ، ارزش بازار سهام ممکن است در دسترس نباشد .

‏ب – از آنجا که قیمت هرسهم به طور روزانه در حال نوسان است ، نسبت مذکور پیوسته در حال تغییر می‌باشد .

‏ج – اگر قیمت سهام شرکت تحت تأثیر عوامل جانبی به طور غیر واقعی افزایش یا کاهش یابد این نسبت گمراه کننده خواهد بود.

اگر سود دریافتی از شرکت برابر ارزش دفتری آن ها باشد، MBVR یک شرکت حاصل تقسیم ارزش بازار حقوق صاحبان سهام شرکت بر ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام آن است و برابر با ارزش فعلی جریانات نقدی آتی می‌باشد که سهام‌داران انتظار دریافت آن را دارند.

۲-۲-۷-۴-۴ – معیار جریان نقدی آ‏زاد

‏جریان نقدی آزاد(FCF) ، جریان‌های نقدی به دست آمده از عملیات یک شرکت است که مازاد بر وجوه ‏نقد سرمایه گذاری شده برای رشد می‌باشد. (مجتهد زاده و جهانخانی ؛ ۷۴و ۷۵ :۷۳) و لذا اگر این مبلغ بین سهام‌داران تقسیم شود، تأثیری در قدرت سوددهی شرکت نخواهد گذاشت. در نگاه اول، به نظر می‌رسد که جریان نقدی آزاد بیشتر، ارزش شرکت را افزایش می‌دهد در حالی که واقعاً چنین نیست. اگر FCF ‏شرکتی به حداکثر برسد، یعنی مدیریت هیچ سرمایه گذاری انجام ندهد و همه سود بین بستانکاران و سهام‌داران تقسیم شود. این هدف مناسبی نیست و قبول آن به معنای صرفنظر از رشد است.

‏تقسیم صد در صد سود می‌تواند علامت شکست باشد. ‌به این معنی که هیئت مدیره فاقد پروژه های مناسب سرمایه گذای است. فقط زمانی حداکثر کردنFCF ‏ می‌تواند سیاست مناسبی باشد که شرکت به مرحله اشباع رسیده باشد.

۲-۲-۷-۴-۵ – معیار عرضه و تقاضا