سیستم­های حسی عامل بسیار مهمی در فرایند رشد زبان و گفتار ‌می‌باشد. سیستم­های بینایی و شنوایی بسته ‌به این که تحریکات بینایی باشند یا شنیداری آن­ها را به صورت پیام از محیط بینایی دریافت می‌کنند ولی باید توجه داشت که صرف دریافت تحریکات از طریق بینایی و شنوایی منجر به ایجاد شناخت و نهایتاًً رشد زبانی نخواهد شد بلکه باید این اطلاعات به نحوی ثابت و دائمی ذخیره شده و نگه داشته شود تا در صورت نیاز ‌به این منبع مراجعه کنیم (اگزلی، ۲۰۰۲) ^[۷۰].

از طرف دیگر، شرط داشتن شناخت از یک پدیده، درک اطلاعات و جزئیات مربوط به آن است. فرایند درک یک پدیده نیز، بعد از فرایند ذخیره­سازی اطلاعات مربوط به آن پدیده صورت ‌می‌گیرد. ‌بنابرین‏ فرایند درک که مهم­ترین عامل زبان محسوب می­ شود خود به ذخیره­سازی اطلاعات ( حافظه ) بستگی دارد. ذخیره­سازی اطلاعات بر حسب نوع پیام ( شنوایی یا بینایی) توسط حافظه­ بینایی یا حافظه­ شنیداری و یا هر دوی آن­ها صورت ‌می‌گیرد. اگر فردی ضعف در حافظه­ بینایی داشته باشد این اطلاعات قابل ذخیره نبوده و هیچ درکی نیز از آن حاصل نخواهد شد و فرد در زمینه­ رشد زبانی و گفتاری دچار نقص خواهد شد؛ چرا که دامنه­ خزانه حافظه­ بینایی کم است و تصاویر اشیاء، حروف، کلمات، جملات در حافظه­ وی به طور دقیق ضبط نشده­اند ( افتخاری و سعد اللهی، ۱۳۸۶).

شناخت یک پدیده هم از طریق بینایی است و هم از طریق شنوایی. به عنوان مثال، کودک در عین این که رادیو را می­بیند اسم آن را نیز از زبان اطرافیان خود می­شنود. پس پیام هم باید در حافظه­ بینایی و هم در حافظه­ شنیداری ضبط شود که در صورت ضعف حافظه­ کودک قادر به برقراری ارتباط بین پیام­بینایی و شنیداری نخواهد بود که همین امر در نهایت منجر به مشکلات زبانی و گفتاری خواهد شد
( افتخاری و سعد اللهی، ۱۳۸۶).

در سال­های اخیر، مطالعات مختلفی بر روی افرادی که دچار کاستی و نقص در حافظه­ بینایی هستند انجام شده است و دانش ما را درباره این نوع حافظه به نحو چشم­گیری افزایش داده است. بر اساس مطالعات مشخص شده است که حافظه­ بینایی یکی از مهم­ترین کانال­های حسی برای دریافت اطلاعات است و در برقراری ارتباط انسان با دنیای خارج و تصحیح هر چه بهتر و دقیق تر این ارتباط نقش مهمی ایفا می­ کند ( مبینی، ۱۳۸۰). در واقع بدون حافظه­ بینایی ما قادر به ضبط اماکنی که از آن­ها عبور کرده­ایم، شناسایی دوستانمان و حتی آدرس منزلمان نیستیم. در یک کلام نمی­توانیم تمام نکاتی­را که از طریق دیدن برایمان مطرح شده است را ضبط و شناسایی کنیم ( ولاکس و کاراپیتساس، ۲۰۰۸).

۱-۳- اهداف تحقیق

۱-۳-۱- اهداف علمی:

تبیین تفاوت عملکرد حافظه­ بینایی در افراد شهری و روستایی استان فارس.

۱-۳-۲- اهداف کاربردی :

از جمله اهداف کاربردی این پژوهش مشخص کردن نقش محل اقامت ( شهری / روستایی ) در عملکرد حافظه­ بینایی افراد ‌می‌باشد. این پژوهش می ­تواند یاری­گر متخصصان بالینی، روان­پزشکان، روان‌شناسان،پژوهشگران، نوروسایکولوژیست­ها و سایر افراد در جهت شناخت بر ارزیابی مشکلات حافظه‌ بینایی افراد شهری و روستایی و بدین­سان راهنمایی در جهت راهبردهای تقویت حافظه­ بینایی گردد.

۱-۴- اهداف تحقیق:

۱-۴-۱- هدف کلی:

بررسی عملکرد حافظه­ بینایی در بین گروهی از جمعیت شهری و روستایی استان فارس

۱-۴-۲- اهداف جزئی :

۱- تبیین عملکرد حافظه بینایی فوری در بین افراد شهری و روستایی.

۲- تبیین عملکرد حافظه بینایی تأخیری در بین افراد شهری و روستایی.

۳- تبیین عملکرد حافظه بینایی فوری چهره‌ها در بین افراد شهری و روستایی.

۴- تبیین عملکرد حافظه تأخیری چهره‌ها در بین افراد شهری و روستایی.

۵- تبیین عملکرد حافظه بینایی فوری در بین زنان و مردان.

۶- تبیین عملکرد حافظه بینایی تأخیری در بین زنان و مردان.

۷- تبیین عملکرد حافظه فوری چهره‌ها در بین زنان و مردان.

۸- تبیین عملکرد حافظه تأخیری چهره‌ها در بین زنان و مردان.

۱-۵- فرضیه ­ها :

۱- بین عملکرد حافظه بینایی فوری در بین افراد شهری و روستایی، تفاوت معناداری وجود دارد.

۲- بین عملکرد حافظه بینایی تأخیری در بین افراد شهری و روستایی، تفاوت معناداری وجود دارد.

۳- بین عملکرد حافظه فوری چهره‌ها در بین افراد شهری و روستایی، تفاوت معناداری وجود دارد.

۴- بین عملکرد حافظه تأخیری چهره‌ها در بین افراد شهری و روستایی، تفاوت معناداری وجود دارد.

۱-۶- تعاریف نظری

۱-۶ -۱- تعریف نظری حافظه­ بینایی:

حافظه­ دیداری یک توانایی برای شناسایی موضوعات و حوادث دیده شده قبلی، بدون وابستگی به درون داده ­های مربوط به حافظه­ کلامی است، زیرا درون داده ­های بینایی زیر بخش­هایی از تصاویر شبکه ­ای مشخص و معین هستند. این تصاویر نیاز به ذخیره­شدن در حافظه دارند که در مراحل زمانی مختلف با رویدادهای جدید مورد مقایسه قرار می­ گیرند. بدون فهم ادراک و شناخت بینایی، این تصاویر تنها مجموعه ­ای از انواع رویدادها و صحنه­ هایی هستند که قادر به یادآوری آن­ها نخواهیم بود؛ ‌بنابرین‏ حافظه‌ دیداری برای نگهداری و ثبت اطلاعات ضروری است ( اسلیگت، اسکالت و همکاران^[۷۱]، ۲۰۰۹).

۱-۶-۲- تعریف نظری حافظه چهره ها :

منظور از حافظه­ چهره توانایی بازشناسی چهره­ افرادی است که قبلاً دیده ایم ( ناکایاما^[۷۲] ، ۲۰۰۶).

۱-۷- تعاریف عملیاتی

۱-۷-۱- تعریف عملیاتی عملکرد حافظه بینایی: