1. 1. اجتناب مالیاتی با فعالیت­های مسئولانه اجتماعی رابطه دارد.

1. اجتناب مالیاتی با بدهی­های احتمالی ناشی از فعالیت­های غیر مسئولانه ‌پاسخ‌گویی‌ اجتماعی رابطه دارد.

نکته: از آنجایی که در این پژوهش اجتناب مالیاتی با سه روش مجزا محاسبه می­ شود و نیز برای فعالیت­های مسئولیت اجتماعی سه متغیر در نظر گرفته شده است، برای هر فرضیه نه حالت آزمون خواهد شد.

۳-۱- روش تحقیق

تحقیق حاضر از شاخه تحقیقات شبه تجربی و نوع پس رویدادی (با بهره گرفتن از اطلاعات گذشته) است که ‌بر اساس اطلاعات واقعی بازار سهام و صورت­های شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انجام می‌گیرد. اطلاعات اساسی این تحقیق، قیمت بازار سهام و اطلاعات مربوط به صورت­های مالی شرکت­ها است. به همین منظور برای جمع ­آوری داده ­های تحقیق از بانک اطلاعاتی نرم­افزار تدبیرپرداز و ره آورد نوین و صورت های مالی حسابرسی شده شرکت ها و سایت بورس اوراق بهادار تهران استفاده می شود.

۳-۲- جامعه آماری

جامعه آماری این تحقیق شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. زیرا در این تحقیق قیمت بازار سهام به عنوان یکی از داده ­های مورد نیاز در نظر گرفته شده است و دسترسی به اطلاعات قابل اتکا درباره ارزش بازار سهام برای شرکت­های خارج از بورس میسر نیست. ضمناً دسترسی به اطلاعات مربوط به شرکت­های پذیرفته شده در بورس از طریق آرشیوهای بورس، پایگاه ­های اینترنتی و همچنین بانک­های اطلاعاتی بسته­های نرم افزاری مختلف، به راحتی امکان پذیر است.

قلمرو زمانی تحقیق حاضر مربوط به اطلاعات مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۱می باشد که می­بایست شرایط زیر را داشته باشند:

۱- پایان سال مالی شرکت‌های نمونه منتهی به پایان اسفند ماه باشد.

۲- شرکت­های هلدینگ، بانک­ها، بیمه و سرمایه گذاری و واسطه گری، عضو نمونه نباشند.

۳- ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام شرکت های نمونه طی قلمرو زمانی تحقیق منفی نباشد.

۴- شرکت‌های نمونه نباید وقفه معاملاتی بیش از ۳ ماه داشته باشند.

۵- شرکت هایی که در دوره تحقیق تغییر سال مالی نداده باشند.

۶- اطلاعات مورد نیاز شرکت های نمونه در دسترس باشد.

۳-۳- حجم نمونه و روش اندازه گیری

با توجه به محدودیت­های ذکر شده روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری از جامعه محدود و در دسترس ‌می‌باشد و از بین کلیه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تعداد ۱۴۰ شرکت که محدودیت­های مذکور را نداشته اند؛ به عنوان نمونه برگزیده شدند.

جدول ۳-۱: جدول نمونه گیری تحقیق

کل شرکت ها
۵۰۴
عدم رعایت شرط اول
(۱۲۳)
عدم رعایت شرط دوم
(۶۷)
عدم رعایت شرط سوم
(۸۳)
عدم رعایت شرط چهارم
(۷۲)
عدم رعایت شرط پنجم
(۱۹)
شرکت های نمونه
۱۴۰

۳-۴- ابزار جمع‌ آوری اطللاعات

در این تحقیق برای جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها از روش کتابخانه ­ای استفاده شده است. در گام اول، مبانی نظری و پیشینه تحقیق عمدتاًً از مقالات متعدد اخذ شده از اینترنت و نیز کتاب­ها و مجلات تخصصی فارسی و انگلیسی جمع‌ آوری شد. سپس به منظور جمع‌ آوری داده ­های مورد نیاز از قبیل ارزش بازار سهام، اطلاعات منعکس شده در صورت­های مالی در قالب داده های نرم افزار ره آورد نوین و اطلاعات سایت www.RDIS.IR به صورت مستند استفاده گردید. اطلاعات مربوط به وجوه نقد پرداخت شده بابت مالیات از صورت جریان وجوه نقد مندرج در صورت­های مالی حسابرسی شده شرکت­های نمونه تحقیق و اطلاعات مربوط به وضعیت مالیاتی این شرکت ها (برگه های تشخیص و قطعی مالیات) از یادداشت ذخیره مالیات هر شرکت،از طریق سایت رسمی مذکور استخراج گردید. همچنین جهت استخراج سایر اطلاعات مالی مورد نیاز مربوط به متغیرهای تحقیق، از طریق صورت سود و زیان و ترازنامه و یادداشت های توضیحی مربوطه استفاده گردید.

۳-۵- روش تجزیه تحلیل داده ها

در این تحقیق برای آزمون فرضیه ­ها از الگوی رگرسیون خطی چند متغیره استفاده می­ شود و همواره درجریان آزمون فرضیه ­ها، آن ها از چند جنبه زیر مورد بررسی و آزمون قرار می­ گیرند:

الف) بررسی مفروضات اساسی الگوی رگرسیون خطی.

ب) آزمون معنی دار بودن فرضیه‌ها.

پ) آزمون معنی دار بودن متغیر مستقل.

ت) آزمون معنی دار بودن ضریب همبستگی.

ث) آزمون خود همبستگی بین مشاهدات.

از آنجا که با توجه به حجم داده ­ها و به منظور ارتقای دقت در انجام آزمون­های فوق از نرم افزارآماری SPSS استفاده می­ شود، لذا در این بخش به منظور ممانعت از تطویل بحث های فنی و آماری نیازی دیده نشد که به تشریح جزئیات و فرمول های آماری پرداخته شود ولی هدف از به کارگیری آزمون­های فوق، به طور مجزا تشریح می­­شود.

­­

الف – بررسی مفروضات اساسی مدل رگرسیون خطی

مفروضات اساسی الگوی رگرسیون خطی به شرح زیر است:

• 1. 1. خطا ها دارای توزیع نرمال هستند.
  1. 1. جمله خطا یعنیε دارای میانگین صفر است.
  1. 1. جمله خطا یعنیε دارای واریانس ثابت ^۲δ است.
  1. بین خطا ها همبستگی وجود ندارد.

باقیمانده های الگوی رگرسیون به صورت زیر تعریف می‌شوند:

e_i =y_i – ŷ_i i=1,2,…,n

که در آن y_iیک مقدار مشاهده و ŷ_iمقدار برازش شده متناظر آن است. چون تلقی از باقیمانده به صورت انحراف بین اندازه مشاهده و مقدار برازش شده ‌می‌باشد، لذا یک معیار یا اندازه از تغییراتی است که به وسیله مدل رگرسیون توضیح داده نشده است. همچنین ‌می‌توان باقیمانده­ها را مقادیر شناخته شده خطا دانست، ‌بنابرین‏ هر انحراف از مفروضات ‌در مورد خطاها باید در باقیمانده­ها نمایان شود. در نتیجه تحلیل باقیمانده­ها یک شیوه تاثیرگذار برای کشف انواع نامناسبت­ها در مدل ‌می‌باشد(مونتگمری و پک ،۱۳۸۴، ص۱۲۰).

برای آزمون مفروضات ۱ و ۲ از نمودار هیستوگرام باقیمانده­ها که توسط نرم افزارSPSS ارائه
می­ شود، استفاده می­گردد. در این نمودار ‌می‌توان نرمال بودن توزیع خطاها را بررسی نمود. ضمناً مقدار میانگین و واریانس خطاها (فرضیه ۳) نیز در این نمودار نمایش داده می­ شود. برای آزمون آخرین مفروضه فوق از نمودار نقطه­ای باقیمانده‌ها استفاده می­ شود. چنانچه در این نمودار، باقیمانده‌ها به هم نزدیک نباشند و به عبارت دیگر پراکنده باشند، بیانگر این است که هیچگونه ارتباطی بین خطاها وجود ندارد.

ب – آزمون معنی دار بودن فرضیه‌ها

به منظور بررسی معنی دار بودن الگوی رگرسیونی مورد استفاده در تحقیق و تعیین وجود رابطه معنی دار بین متغیرهای مستقل و وابسته مدل، از آماره F استفاده می شود. با بهره گرفتن از آماره F به دنبال رد فرض H₀ و در مقابل پذیرش فرض H₁ هستیم. در فرض H₀ بیان می شود که همه ضرایب الگوی رگرسیونی برابر با صفر است و در مقابل، فرض H₁ بیانگر این است که همه ضرایب الگوی رگرسیونی برابر با صفر نیست. نرم افزار EVIEWS مقدارآمارهF و سطح معنی داری را ارائه می‌دهد. چنانچه سطح معنی داری کمتر از۵% باشد ‌به این معنی است که درسطح اطمینان ۹۵% فرض H₀ رد خواهد شد. رد فرض H₀ به منزله معنی دار بودن الگوی رگرسیونی مورد استفاده در تحقیق است.

پ –آزمون معنی دار بودن متغیر مستقل