استاندارد الف / ۲

به منظور دسترسی کامل به مجموعه و محتوای کتابخانه ها ، هر کتابخانه دانشگاهی اطلاعاتی از مجموعه خود نگهداری خواهد کرد که کامل و پیوسته بوده و با استانداردهای ‌کتاب‌شناسی ملی مطابقت خواهد داشت.

تفسیر

میزام اطلاعات ‌کتاب‌شناسی که در کتابخانه خاصی فراهم می شود ، به عنوان چند بستگی دارد . این عوامل عبارتند از :

باز یا بسته بودن کتابخانه – کمیت و کیفیت مواد پژوهشی – تاریخ و سن کتابخانه و دانشگاه – کیفیت همکاری با سایر کتابخانه ها و دنیای کتابداری.

به منظور حصول اطمینان از دسترسی مفید و مؤثر مجموعه ها و نیز افزایش کفایت تکنیکی ، مدارک ‌کتاب‌شناسی هر کتابخانه دانشگاهی باید بر اساس استانداردهای شناخته شده فهرست نویسی و رده بندی استوار باشد . جهت ثبات و پیوستگی این مدارک لیست های فصلی از مجموعه منتشر خواهد شد . هر کتابخانه دانشگاهی که از واحد های متعدد تشکیل یافته است موظف به تهیه فهرستگانی از مواد فهرست شده خود می‌باشد .

استاندارد الف / ۳

در چهار چوب مسئولیت ها و اولویت‌های دانشگاهی ، هر کتابخانه ی دانشگاهی دسترسی کامل به مواد را برای تمام دانشجویان و مشتریان خود فراهم خواهد ساخت.

تفسیر

عواملی چند از قبیل امانت و توزیع ، ساعات خدمت ، ترتیبات امنیتی و کفایت خدمات در فراهم آوردن امکانات دسترسی به مواد کتابخانه مؤثر هستند. با این که اعمال در کتابخانه‌های مختلف به یک شکل انجام نمی گیرد اصولی وجود دارد که تمام کتابخانه ها ملزم به رعایت آن می‌باشند . اغلب مواردی که جزو موجودی کتابخانه هستند باید علاوه بر مطالعه در داخل کتابخانه به مشتریان مجاز به امانت داده شوند . استفاده از کتاب های کمیاب ، ناپایدار و ‌آن‌هایی‌که طالب بیشتری دارند ، باید به تناسب کنترل و ممنوع گردد . به خاطر اینکه بتوان نهایت استفاده را از مواد کتابخانه به عمل آورد ، لازم است شرایط امانت به طور دقیق تعیین و برای همه مراجعین به طور یکسان عمل شود . به علاوه ‌در مورد مواد گمشده یا ‌آن‌هایی‌که در اثر استعمال خسارت دیده اند باید چاره ای اندیشید . برگشت و اعاده مواد را بلافاصله پس از استفاده و در شرایط خوب باید به مشتریان کتابخانه تفهیم کرد .

کارهای مربوط به امانت از مخازن در یک کتابخانه دانشگاهی باید به طور مؤثر و کافی انجام یابد و در این راه برنامه منظم و مداوم قفسه خوانی کمک بزرگی به حساب می‌آید . ساعات کار کتابخانه باید جوابگوی مطالعات مقرره و مرجوعه بوده و به وجود کتابخانه‌های اختصاصی موجود در سیستم و نیز به فضاهای دیگر مطالعه در دانشگاه بستگی دارد .

بخش دوم

مواد

استاندارد ب / ۱

مجموعه یک کتابخانه دانشگاهی از لحاظ کیفیت و کمیت جوابگوی نیازهای آموزشی دانشگاه بوده و به برنامه های پژوهشی آن کمک خواهد کرد .

تفسیر

هر کتابخانه دانشگاهی کلیه مواد و منابعی را که لزوم آن ها در برنامه های آموزشی دانشجویان در سطوح لیسانس و فوق لیسانس محرز است تهیه خواهد کرد . کتابخانه ای که فاقد این مواد باشد به پیشرفت برنامه های تعلیماتی کمک نخواهد کرد . این منابع عبارتند از مواد خواندنی برای استفاده کوتاه و دراز مدت ، مواد مراجعه و ‌کتاب‌شناسی ، روزنامه ها و سریالهای اساسی و نیز سایر مواردی که دانشجویان برای مطالعات و تهیه رساله های خود از آن ها استفاده می‌کنند .

مجموعه ای ناتوان مانع پیشرفت تحقیق است . گردآوری و نگهداری مجموعه های اساسی و معتبر و اجرای برنامه جامع تهیه کتاب شرایطی را در دانشگاه ایجاد خواهد کرد که تحت آن ها علم و دانش به طور مؤثر توسعه و انتقال یابد . پر واضح است که هیچ کتابخانه دانشگاهی نمی تواند کلیه اطلاعاتی مدون را که مورد نیاز دانشجویان دوره های فوق لیسانس و دکتری برای انجام تحقیقات خود می‌باشد را تهیه کند . مع الوصف مجموعه از لحاظ اندازه و محتوی طوری تهیه خواهد شد که مانعی در راه تحقیق نبوده و در پیشبرد آن نیز سهمی داشته باشد . هر کتابخانه علاوه بر اینکه مجموعه خود را در زمینه‌های مورد علاقه خود توسعه داده است و به اولویت‌های آکادمیکی و توانایی ها در دانشگاه توجه می‌کند ، لازم است از راه همکاری های بین کتابخانه ای که از مدت‌ها پیش برای همکاری دو جانبه در به دست آوردن مواد تحقیقاتی استثنایی عنوان شده است در تکمیل مواد تحقیقاتی بکوشد .

توسعه سریع مواد پژوهشی و هزینه های لازم برای دسترسی ‌به این مواد برای اشخاص که در دانشگاه ها فعالیت می‌کنند ، ترتیباتی را فراهم آورده است که حداکثر دسترسی را ‌به این قبیل مواد داشته باشند . روش های متداول در اشتراک منابع و بهبود وضع دسترسی به آن ها عبارتند از : امانت بین کتابخانه ای ، تمدید امکانات جهت بازدید محققان ، توافق در تهیه مواد و اشتراک در ارائه اطلاعات ‌کتاب‌شناسی .

با توجه به اینکه همکاری بین کتابخانه ای به شکلی که در حال حاضر مورد نظر است قادر به حذف کامل هزینه در آینده خیلی نزدیک نیست ، روش های قابل توجهی ‌در مورد تکمیل منابع محلی در مرحله طرح ریزی است . کتابخانه‌های دانشگاهی با شرکت در توسعه این مکانیسم ها ی جدید دسترسی به مواد ، به تمام نیازهای محلی و منطقه ای و ملی و بین‌المللی خدمت خواهند کرد . سعی بر این است که مقیاس دقیقی از اندازه مناسب مجموعه و میزان توسعه یک کتابخانه دانشگاهی ارائه شود . ولی هنوز فرمول کلی که قابل عمل در کلیه کتابخانه ها باشد به دست نیامده است. در حال حاضر این چنین فرمول ها فقط شامل تخمین هایی هستند که در آن ها به سطح کلی نیاز است و در صورتی که آن ها را به دلخواه به کار ببریم ، وضع مفروض را تعریف خواهند کرد . ناگفته نماند که مقیاس‌های کمی در راهنمایی قضاوت کیفی که باید سرانجام در کتابخانه‌های دانشگاهی و مجموعه های آن ها مورد توجه قرار بگیرد نقش اساسی بازی می‌کنند. یکی از روش های تجزیه و تحلیل برگشتی است که از آن به منظور تسهیل بخشیدن به مقایسه کتابخانه‌های مشابه استفاده می شود . روش دیگر که می‌تواند جنبه عمومی داشته باشد ، ( نمایه کیفیت ) است که شورای علوم تربیتی آمریکا برای ارتباط دادن اندازه مجموعه به کیفیت برنامه های آموزشی عرضه ‌کرده‌است .

استاندارد ب / ۲

مجموعه یک کتابخانه دانشگاهی به طور سیستماتیک و مداوم و با توجه به خط مشی های مفصل و معین توسعه خواهد یافت.

تفسیر

هر کتابخانه دانشگاهی هر چند مجموعه عظیم و تنوع قابل توجهی در موضوعات مورد علاقه خود داشته باشد از یک خط مشی جهت توسعه منابع پیروی می‌کند که راهنمودی در انتخاب و تهیه مواد است .

با ایجاد یک چنین خط مشی ، کتابداران مطمئن خواهند شد که طرح ریزی و توسعه مجموعه کتابخانه با توجه به اهداف آکادمیکی ، تحقیقاتی ، خدماتی و با عنایت به اولویت ها و در محدوده منابعی که در دسترس است انجام می پذیرد.

مشورت نزدیک با اعضای هیئت علمی و مدیریت کتابخانه و مخصوصا متخصصان موضوعی ، مسئولیت تهیه و اجرای این خط مشی را تضمین خواهد کرد .

تشخیص مشکلات ذاتی و لاینفک در توسعه مجموعه مستلزم اطلاعاتی است که کتابخانه از توسعه برنامه های آموزشی ، پژوهشی و خدماتی دانشگاه و اجزای آن ها که روی کتابخانه اثر می‌گذارند داشته باشد .

وقتی روش توسعه مجموعه کتابخانه مشخص شد ، باید به اطلاع اعضای هیات علمی و هیات مدیره دانشگاه برسد . به خاطر اطمینان از این که این خط مشی منعکس کننده تحولات و تغییرات دانشگاه است به طور منظم مورد تجدید نظر قرار خواهد گرفت .