۱ـ اقدام پیشگیرنده جنبه جمعی دارد، یعنی مخاطب آن کل جمعیت یا گروه یا بخش معینی از آن است.

۲ـ با توجه به اینکه هدف پیشگیری جلوگیری از ارتکاب جرم و رفتارهای منحرفانه است اقدامی پیشگیرانه نامیده می‌شود که قبل از ارتکاب عمل بزهکارانه باشد نه بعد از آن اعمال شود.

۳ـ با توجه به اینکه پیشگیری مجموعه اقداماتی قبل از ارتکاب جرم یا رفتار منحرفانه است ‌بنابرین‏ تدابیر و اقدام‌های پیشگیرانه نمی‌توانند مستقیماً قهرآمیز و سرکوبگر باشند چرا که اعمال سرکوبی کیفری مستلزم آن است که جرم قبلاً ارتکاب یافته باشد.

۴ـ اقدامی پیشگیرانه نامیده می‌شود که آرمان اصلی تضمین پیشگیری از بزهکاری یا انحرافات جرم‌گونه باشد، یعنی اقدام مؤثر علیه عوامل یا فرایندهایی که در بروز و انحراف، نقش تعیین‌کننده و قاطع ایفا می‌کنند.^[۱۱۳]

«از نظر گسن پیشگیری شامل مجموع تدابیر سیاست جنایی ـ به جز تدابیر نظام کیفری ـ می‌شود که هدف نهایی آن تحدید حدود و امکان پیش‌آمد اعمال جنایی از راه غیرممکن ساختن، دشوار کردن یا کاهش دادن احتمال وقوع آن ها است بدون اینکه از تهدید کیفر یا اجرای آن استفاده شود.»^[۱۱۴]

۴ـ۲ـ۲ـ شاخصه کلی پیشگیری از جرم از طریق تلویزیون:

هر نظام اجتماعی برای حفظ موجودیت خود یک سری ارزش‌ها و هنجارهای مورد قبول را در جامعه تعریف می‌کند، تا اقشار اجتماعی به عنوان کنش‌گران اصلی تا حد امکان بدون وجود اهرم‌های فشاری مثل قانون کیفری از معیارهای پذیرفته شده سرپیچی نکنند و به نوعی اگر اقشار جامعه ‌به این طریق یعنی میل درونی ارزش ها و هنجارهای مورد قبول نظام اجتماعی را بپذیرند به مراتب نتیجه‌ای سودبخش خواهد داشت و به مراتب افراد آنچه از لحاظ رفتار فردی و اجتماعی جامعه‌پذیرتر خواهند بود نسبت به افرادی که شاید جامعه‌پذیر بودن و ارزش‌پذیری آن ها تحت تأثیر اهرم‌ فشار و یا قانون کیفری بوده است. شاید بتوان گفت که ارزش‌پذیری و جامعه‌پذیری این افراد کوتاه‌مدت باشد، لذا پیشگیری از جرم از طریق «اقناع درونی» که افراد را به رعایت هنجارها ملزم می‌کند و خاصیت غیرسرکوب‌گر دارد، مثل امر به معروف و نهی از منکر در اسلام یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل اجتماعی و پیشگیری می‌باشد. با این نگاه جامعه‌شناختی تلویزیون نیز دارای کارکرد اجتماعی است.

۴ـ۲ـ۲ـ۱ـ ویژه بودن پیشگیری از طریق تلویزیون

یکی از شاخص‌های پیشگیری از طریق تلویزیون، اختصاصی بودن پیشگیری می‌باشد لذا تدابیر پیشگیرانه باید به طور خاص مربوط به پیشگیری باشد. به عنوان مثال در دعوت مردم به انجام واجبات الهی هدف اصلی پیشگیری نیست چراکه یکی از نتایج انجام واجبات می‌تواند پیشگیری از ارتکاب گناه و جرم باشد زیرا فردی که واجبات الهی را به درستی انجام می‌دهد به مراتب نسبت به شخصی که نسبت به انجام واجبات و محرمات الهی بی‌قید و بند است در اعمال و رفتار فردی و اجتماعی خویش هم اصول و قوانین فردی و اجتماعی را بیشتر رعایت می‌کند. لذا هدف اصلی انجام واجبات الهی اطاعت از قادر متعال است و نقش پیشگیرانه آن به صورت جنبی است.

هدف از ویژه بودن پیشگیری این است که برنامه‌ریزان و تهیه‌کنندگان برنامه های مختلف تلویزیونی در موضوعات خاص باید صرفاً قصد پیشگیری داشته باشند لذا این برنامه‌ریزی نیاز به هزینه خاص خودش را دارد تا تلویزیون به عنوان نهادی اثرگذار بتواند در امر پیشگیری از جرم تا حد امکان اثرات مطلوب خود را به خوبی ایفا نماید.^[۱۱۵]

۴ـ۲ـ۲ـ۲ـ غیرسرکوب‌گر بودن اقدامات پیشگیرانه تلویزیونی

یکی از تفاوت‌های اصلی تدابیر پیشگیرانه کیفری و غیرکیفری این است که در تدابیر پیشگیرانه کیفری به صورت یک‌طرفه بر روی فرد اعمال می شود و مجرم در آن هیچ نقشی ندارد یعنی اگر مجرم عملی را مرتکب شد که در قانون برای آن مجازات در نظر گرفته شده همان مجازات علیه مجرم مذکور اعمال خواهد شد لذا این اجرای مجازات می‌تواند هم روی فرد مجرم و هم روی دیگران اثرات پیشگیرانه داشته باشد، ‌در مورد مجرم پیشگیری ‌به این طریق می‌باشد که جلوی تکرار جرم را می‌گیرد و ‌در مورد افراد دیگر ‌به این طریق که وقتی می‌بینند مجرم مجازات شد نوعی ترس از ارتکاب جرم در آنان پدید می‌آید. مثل اعدام در ملأ عام که می‌تواند افرادی را که فکر مجرمانه در سر می‌پرورانند را ارعاب نماید تا فکر مجرمانه را در عمل پیاده نکنند.

«لیکن ‌در مورد تدابیر پیشگیرانه غیرکیفری از طریق تلویزیون اگر بخواهد نتیجه‌ای سودبخش داشته باشد رضایت افراد جامعه به طور یقین تعیین‌کننده آثار این نوع پیشگیری می‌باشد».^[۱۱۶] «مثلاً تلویزیون با اطلاع‌رسانی مردم از عواقب نافرجام ارتکاب جرایم و در حیطه پیشگیری می‌تواند با دادن الگوهای رفتار با دایر نمودن شبکه ها و فضاهای مجازی به طور اختیاری و بدون هیچ اجباری مخاطبان را جذب و سپس به ترویج آموزه‌های خود بپردازد.»^[۱۱۷]

۴ـ۲ـ۲ـ۳ـ نقش محیط اجتماعی در پیشگیری از طریق تلویزیون

تدابیر پیشگیرانه تلویزیون موقعی می‌تواند مؤثر واقع شود که علل وقوع جرم را شناسایی کرده باشد.

۱ـ علل فردی که افراد مستعد را در معرض خطر و وقوع جرم قرار می‌دهد از جمله عوامل فرار از مدرسه، رفت و آمد با محیط نامطلوب عوامل شکست تحصیلی از این دست علل می‌باشند.

۲ـ عامل دیگر مربوط به محیط و موقعیت فرد در محیطی که در آن زندگی می‌کند است بدیهی است که انسان در اثر گذر زمان و شرایط مکانی خاص از لحاظ شخصیتی تغییرپذیر است مثلاً یک فرد روستایی با یک فرد شهرنشین از لحاظ رفتاری و شخصیتی متفاوت هستند. «هشدارهای تلویزیون به سوی وضعیت خاص شب چهارشنبه‌سوری، شلوغی، محیط ناآرام، وجود عوامل خطرزا، دوستان ناخلف و… حاکی از آن است که نوک پیکان به سوی فرد خاص نشانه نرفته بلکه به صورت کلی محیط اجتماعی را نشانه رفته چرا که هم فرزندان، هم والدین، دوستان و… را مورد مخاطب قرار می‌دهد.»^[۱۱۸] و این می‌تواند از خصایص عمومی بودن رسانه‌ای چون تلویزیون باشد زیرا با ارائه این‌گونه هشدارها می‌تواند در سطح وسیعی از وقوع جرایم مربوط به زمان و مکان خاص جلوگیری نماید.

۴ـ۲ـ۲ـ۴ـ کاهش اثرات جرم