تعامل

تعامل

درجه تناسب

میزان تطابق با واقعیت

درستی خود ارزیابی

عدم تناسب

خیر

بله

استرس

شکل(۲- ۷): استرسهای­ناشی­ازتکنولوژی. منبع: (ال فودایل و دیگران، ۲۰۰۸، ۱۱۰۵)

در این مدل زمانی که بین ویژگی‌های واقعی معلم و محیط تکنولوژیکی واقعی تناسب وجود دارد و زمانی که بین ویژگی‌های ذهنی معلم و ویژگی‌های ذهنی محیط تکنولوژیکی تناسب وجود دارد، استرسی وجود نخواهد داشت. مطابق شکل(۲-۶) استرس زمانی بروز خواهد کرد در دو حالت عدم تطابق به وجود آید.

۱- معلم در محیطی کار می­ کند که نیازمند داشتن مهارت و توانایی تکنیکی است که معلم فاقد این مهارت‌ها ودانش است(عدم تناسب بین نیاز محیط و توانایی فرد).

۲- معلم برای انجام مؤثر کارهای محول شده نیازمند تامین تکنولوژیکی و امکانات مورد نیز است که از طرف محیط عرضه نمی­ شود (عدم تناسب بین نیاز فرد و توانایی عرضه از طرف محیط) (ال فودایل و دیگران، ۲۰۰۸).

در اکثر مواقع مشکل کمبود امکانات نیست بلکه پیشرفت تکنولوژی و از رده خارج شدن امکانات فعلی است. در حقیقت زمانی که محیط بیرون اقتضا می­ کند تکنولوژی جدیدی به کار گرفته شود، معلم احساس می­ کند که کمبود امکانات آموزشی وجود دارد. برای توضیح بیشتر، تعامل بین محیط و تکنولوژی را در ادامه بررسی می­کنیم.

در محیط سازمان اغلب دو جنبه کار یعنی فرد و تکنولوژی با هم در تعامل هستند. در حقیقت ماشین بی روح به عنوان ابزار و فعالیت‌های فنی به عنوان فن و آرایش اجتماعی که این ابزار و فن را با هم ترکیب می­ کند و آن را سازمان می­نامند. ولی کم کم تکنولوژی به مرور زمان تمام جنبه­ های کار را در بر ‌می‌گیرد در این حالت تکنولوژی صرفاً وسیله­ای است که ترجیحات ویژه­ای را اقتضاء می­ کند. در این حالت دو واژه جبرگرایی تکنولوژیکی و جبرگرایی اجتماعی در مقابل هم قرار می­ گیرند. در ساده­ترین مفهوم، جبرگرایی تکنولوژیکی را نوعی رشد برون زا و خود مختار در نظر می­ گیرند که سازمان‌ها و روابط اجتماعی و اقتصادی را تبیین می­ کند، به نظر می­رسد جبر گرایی تکنولوژیکی به خودی خود و به طور اجتناب ناپذیری به شیوه­ای شبیه به اصل داروینی پیشرفت می­ کند، آنچنان که شایسته­ترین نو آوری­ها باقی می­ماند، و تنها آن عقاید و سازمان‌هایی که خود را با این نو آوری­ها تطبیق می­ دهند باقی می­مانند . در جبر گرایی اجتماعی اعتقاد بر این است که روابط کار در هر حال از جنبه­ های فرهنگی و اجتماعی و نه از جنبه­ های تکنولوژیکی مشتق شده است و در نهایت هم به وسیله آن مقدر می­ شود­­­(گرینت،۱۳۸۲، ۳۸۵)

اختراعات جدید می ­تواند مهارت‌ها و تجربه فرد را برای یک دوره کوتاه مدت منسوخ نماید. ‌بنابرین‏ عدم اطمینان در تکنولوژی یکی از عوامل محیطی است که موجب تنش می­گردد. کامپیوتر، دستگاه­ های خودکار و سایر وسایل پیشرفته تکنیکی باعث ترس و وحشت تعدادی افراد شده و موجب افزایش فشار روانی در آنان می­گردد(رابینز، ۱۳۸۴، ۹۵۴). در یک نگاه دیگر تغییر تکنولوژی اغلب باعث بی­کاری و کم شدن افراد در محیط کار می­ شود. تکنولوژی موجب ایجاد شغلهای جدید شده و به دنبال آن شغلهای قدیم را زاید می­ کند. این امر ناشی از مقایسه بین امکانات و تکنولوژی موجود و امکانات جدید است (بوچانن^[۳۴] و دیگران، ۲۰۰۴، ۷۹۰). عواملی مانند جهانی شدن بدون توجه به هر فایده­ای که داشته باشد، یکی از عوامل تهدید کننده امنیت شغلی برای اکثریت مردم است.۴۰ درصد از کارکنان انگلستان در باره شغلشان نگرانند و۶۰درصد بقیه معتقدند که عدم امنیت شغلی در حال افزایش ‌می‌باشد(گرینت،۱۳۸۲، ۴۵۲).

۲-۲- ۵-۴- مسائل خانوادگی^[۳۵]

فامیل و خانواده می ­تواند به گونه ­ای منبع مقاومت دربرابر فشارزاها باشد. برخورد­های داخل خانواده بین اعضای خانواده اثرات زیادی در ایجاد فشار عصبی در اعضای خانواده دارد که در نحوه کار فرد تاثیر فراوان خواهد گذاشت.

معمولا یک ‌نفر در هفته ۴۰ ساعت کار می­ کند. تجربه­ هایی که وی در ۱۲۸ ساعت بقیه (ساعت غیر کاری در هفته) کسب می­ کند یا مسائلی که با آن ها روبه رو می­ شود بر کار وی اثر می­ گذارد. از این رو عوامل تشکیل دهنده زندگی خصوصی کارگر یا کارمند مقوله­ دیگر است که مورد بحث قرار می­دهیم.

تحقیقات نشان می­دهد که مردم به روابط شخصی و خانوادگی اهمیت زیادی می­ دهند. مشکلاتی که افراد در امر ازدواج با آن ها روبرو می­شوند، مثل گسیختن و از هم پاشیدن خانواده و اجرای قوانین و مقررات مربوط به نگهداری بچه­ها، نمونه ­هایی از مسائل خانوادگی فرد است که برای عضو سازمان تنش یا فشار روانی ایجاد می­ کند و چیزی نیست که او هنگام ورود به محل کار، آن را پشت در ساختمان بگذارد. برخی از مسائل اقتصادی به وسیله کسانی به وجود می ­آید که دامنه منابع مالی را بیش از اندازه گسترش می­ دهند که بر کارکنان و اعضای سازمان تنش ایجاد می­ کند و آن‌ ها را وادار می­ کند که به چیزهای دیگری توجه کنند (خانکا، ۲۰۰۲، ۱۶۰).

همچنین رویدادهای زندگی برای افراد ممکن است استرس آور باشد، حتی اگر برای یک بار اتفاق بیفتد. نمونه ­ای از این رویدادها را می توان بدین صورت نام برد: از دست دادن عزیزی، به زندان افتادن، آتش سوزی در خانه و یا یک بیماری مزمن و آسیب و صدمه جدی (رابینز،۱۳۸۴، ۹۵۵).

پژوهشگران ‌به این نتیجه رسیده ­اند، کسانی که مجموعه تغییرات زندگیشان در یک سال به کمتر از ۱۵۰ نمره برسد، معمولا در سال بعد از سلامت خوبی برخوردارند. اگر جمع نمرات به بیش از ۱۵۰ و کمتر از ۴۰۰ برسد احتمال آن بیش از ۵۰ درصد است که در سال بعد آنان به مرض شدیدی دچار شوند. کسانی که در گروه ریسک زیاد قرار می­ گیرند یعنی نمره­ای بالای ۳۰۰ می ­آورند احتمال مریض شدن آن ها در سال بعد به بیش از ۷۰ درصد می­رسد (رابینز، ۱۳۸۴، ۹۷۶).

۲-۲-۶- عوامل استرس ­زا درون سازمانی^[۳۶]

عوامل سازمانی در تمامی سطوح سیستم آموزش به شدت بر استرس معلمان تاثیردارد(گرایسون^[۳۷] و دیگران، ۲۰۰۸، ۱۳۵۲).اگرچه سازمان‌ها از گروه ها و افراد تشکیل ‌شده‌اند، ولی عواملی در سطح کلان سازمان هستند که به صورت بالقوه می ­توانند باعث استرس کارمند شوند. در شکل (۲-۷ این عوامل سازمانی که به صورت خط مشی­های سازمانی، ساختارها و شرایط فیزیکی و فرایندها طبقه بندی ‌شده‌اند، نشان داده می­ شود.

خط مشها

• • بررسی عملکرد به طور غیر عادلانه

• • نابرابری در پرداخت

• • نوبت کاری

• • دستورالعملهای مبهم

• • جابجایی زیاد

• شرح وظایف غیر واقعی

ساختار ها