جدول شماره ۲۳-۴٫ تحلیل واریانس یک طرفه متغیرهای تحقیق با تأکید سطح تحصیلات ۹۵

جدول شماره ۲۹-۴٫ تحلیل واریانس یک طرفه متغیرهای تحقیق با تأکید بر سابقه کار ۱۰۰

جدول شماره ۳۲-۴٫ تحلیل واریانس یک طرفه متغیرهای تحقیق با تأکید بر پست سازمانی ۱۰۳

جدول شماره ۳۳-۴٫ نتایج اجرای معادلات ساختاری میان متغیرهای تحقیق ۱۱۳

جدول ۱-۵ خلاصه­ای از نتایج آزمون فرضیه ­های تحقیق ۱۱۹

فهرست اشکال

شکل شماره۱٫ مدل مفهومی تحقیق ۸

شکل ۱-۲٫ مدل حلقه ای متحد المرکز مسئولیت اجتماعی شرکت ۳۷

شکل ۲-۲٫ مدل هرمی مسئولیت اجتماعی شرکت ۳۹

شکل ۳-۲٫ مدل دایره های متقاطع مسئولیت اجتماعی شرکت ۴۰

شکل شماره۴-۲٫ مدل مفهومی تحقیق ۵۲

شکل ۱-۳٫ مراحل انجام تحقیق ۵۷

شکل ۲-۳٫ فرایند انجام تحلیل عاملی تأییدی ۷۱

نمودار شماره ۱-۴٫ نمودار مرتبط با جدول شماره ۱-۴ ۷۵

نمودار شماره-۲-۴٫ مرتبط با جدول شماره ۲-۴ ۷۶

نمودار شماره ۳-۴٫ مرتبط با جدول شماره ۳-۴ ۷۷

نمودار شماره ۴-۴٫ مرتبط با جدول شماره ۴-۴ ۷۸

نمودار شماره ۵-۴٫ توزیع فراوانی مرتبط با متغیر «سابقه کار» در نمونه های تحقیق ۷۹

نمودار شماره ۶-۴٫توزیع فراوانی مرتبط با متغیر «پست سازمانی» در نمونه های تحقیق ۸۰

شکل ۱۳-۴٫ مدل مفهومی تحقیق ۱۱۰

شکل ۱۴-۴٫ خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرها با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل در حالت استاندارد ۱۱۱

شکل ۱۵-۴: خروجی آزمون رابطه علی میان متغیرها با بهره گرفتن از نرم افزار لیزرل در حالت معنی­داری ۱۱۲

فصل اول

کلیات

مقدمه

مسئولیت اجتماعی شرکت^[۱](CSR) مفهومی است که موج جدیدی را در اقتصاد جهانی به وجود آورده است (جمالی و دیگران، ۲۰۰۹)^[۲]. مسئولیت اجتماعی در حال تبدیل شدن به یک مفهوم مهم کسب­و­کار است. در محیطی که به سرعت به سمت جهانی شدن پیش می رود، این مفهوم در اکثر کشورهای جهان به چشم می‌آید(ولفورد، ۲۰۰۵)^[۳]. در گذشته تلاش های اندکی در حوزه­ مسئولیت اجتماعی صورت گرفته است. اما امروزه سازمان­ها علاوه بر فشارهای ملی، تحت فشارهای جهانی توسط بازار­ها و مؤسسات مختلف قرار دارند تا در این حوزه فعالیت نمایند (بارتلیت و گلوب، ^[۴]۲۰۰۷). همراه با این فشارهاو گسترش جهانی شدن، از مدیران در زمینه­ ها و بخش­های مختلف خواسته شده است تا به سمت مسئولیت اجتماعی شرکت گام بردارند (جمالی و دیگران، ۲۰۰۹) مسئولیت اجتماعی شرکت ها ‌به این منظور برنامه ریزی می شود که برای جامعه به طور کلی و برای سهام‌داران حامل ارزش های پایدار باشد. حوزه مربوط به روش یا رویه کسب و کار در برگیرنده یکی از پویاترین و چالش پذیرترین موضوع هایی است که امروز رهبران شرکت ها با آن روبه رو هستند. برای مدیران امروز دیگر کافی نیست که وظایفی چون برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل را انجام دهند و خود را اثر بخش بنامند بلکه ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای جامعه و خواست شهروندان و مشتریان داخلی و خارجی ‌سازمان‌هایشان از زمره وظایف با اهمیت تر آنان محسوب می شود. در واقع شرکت ها از نقش تاریخی شان که کسب سود، پرداخت مالیات، استخدام کارکنان بر اساس قوانین است فراتر می‌روند و در تحقیق ‌هدف‌های‌ اجتماعی گسترده تر نقش بسزایی خواهند داشت. مسئولیت اجتماعی شرکت ها رویکردی متعالی به کسب و کار است که تاثیر اجتماعی یک سازمان بر جامعه چه داخلی و چه خارجی را مد نظر قرار می‌دهد و هدف اصلی آن گرد هم آوردن تمامی بخش ها اعم از دولتی، خصوصی و داوطلبان جهت همکاری با یکدیگر است تا از یک سو موجب همسویی منافع اقتصادی با محیط زیست و از سوی دیگر سبب توفیق، رشد و پایداری کسب و کار گردد( خلیلی ، ۱۳۸۶).

۲-۱ بیان مسأله

در سال های اخیر تعداد شرکت ها و مؤسسات بازرگانی که اعلام کرده‌اند که مسئولیت اجتماعی را پذیرفته اند، رو به افزایش بوده است. موضوع و مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکت ها در چند ساله اخیر با توجه به رشد سازمان های غیر دولتی، جنبش های اعتراضی علیه قدرت شرکت ها، افزایش آگاهی اجتماعی، توسعه بازارهای سرمایه و شرکت های سهامی عام و رسوایی های مالی و اخلاقی شرکت های بزرگ تبدیل به پاردایم مسلط و غالب در فضای اداره شرکت ها شده است. در کشور ما نیز، شرکت‌ها و مؤسساتی اعم از خصوصی و دولتی وجود دارند که تکلیف اجتماعی را در کسب و کار خود ترویج داده‌اند. اما علی‌رغم این فعالیت‌ها هیچ گونه شناخت مناسب از کلیت موضوع و ارتباط آن با عملکرد کسب وکار وجود ندارد و مشاهدات بیانگر این است که در این زمینه متأسفانه کمبود مطالعات در سطح ملی وجود دارد.

CSR می ­تواند به عنوان فعالیت یک کسب­و­­کار یا شرکت­های مسئولیت پذیری دیده شود که از جامعه- در جایی که آن­ها فعالیت ‌می‌کنند- مراقبت می­ نماید. (زو و تان^[۵]، ۲۰۰۸). کنفرانس صنایع در بریتانیا در این مورد اظهار می‌دارد “CSR مفهومی بسیار ذهنی است و ‌بنابرین‏ نمی­ توان تعریف جامعی از آن ارائه داد.

در پرسشنامه ای که بین ١٠٠ شرکت برتر ایرانی توزیع گردید در ایران این مفهوم چندان مورد توجه قرار نمی گیرد ، اما تصوری که صاحبان صنایع از مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها دارند ، عمدتاً در حوزه های زیست محیطی ، کمکهای خیریه ، ایجاد و حفظ اشتغال ، تلاشهایی که منجر به دریافت گواهینامه هایی چون رعایت حقوق مصرف کننده یا تعالی سازمانییا زیست محیطی شده است و حمایت مالی از همایشها و ‌کنفرانس‌ها می‌باشد. به عبارت دیگر شرکت‌های ایرانی اینگونه فعالیت‌های خود را مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌نامند . (امیدوار،۱۳۸۶)

امروزه چالش ها و فرصت هایی که از طریق پرداختن و یا نادیده گرفتن تکلیف اجتماعی شرکت ها به وجود می‌آید به هیچ عنوان قابل صرف نظر کردن نمی باشد. ذی نفعان بنگاه ها را مجبور به ایفای نقش اجتماعی چه در سطح ملی و محلی و چه در سطح بین‌المللی و جهانی می‌کنند. چالش ها ابعاد مختلفی از تکالیف اجتماعی شرکت ها همچون حفظ محیط زیست، ایمنی، حاکمیت شرکت ها، مدیریت نیروی انسانی، حقوق بشر، و حقوق مصرف کنندگان را شامل می‌گردند.

از مهمترین ذینفعان سازمان کارکنان خود شرکت هستند که می توان گفت وجود و ماهیت سازمان ‌به این گروه از ذینفعان وابسته است. تحقیقات اندکی در حوزه مسئولیت اجتماعی به بررسی و تحقیق ‌در مورد کارکنان شرکت پرداخته‌اند. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که سازمان هایی که فعالیت های مسئولیت اجتماعی انجام می‌دهند مشتریان راضی دارند و ارزیابی مطلوبی از دید مشتریان شده اند. (بروان و داسین^[۶]، ۱۹۹۷).

با این وجود اثر بخشی CSR بر ذینفعان داخلی (کارکنان) همچنان مبهم است. (لارسن و دیگران^[۷]، ۲۰۰۸).