‌بنابرین‏ در لایحه جدید نیز سعی شده است با پیش‌بینی کانون اصلاح و تربیت متهمین و مجرمین، بزهکاران نوجوان از بزرگسالان جدا نگه داشته شوند و رفتار مناسبی با آن ها شود.

گفتار سوم: حق داشتن ارتباط با محیط خارج از بازداشتگاه

اطفال بزهکار که در بازداشتگاه ها نگهداری می‌شوند، حق دسترسی فوری به خانواده، وکلا، پزشکان و مسئولین قضایی را دارند. ‌اگر این کودک تبعه خارجی باشد حق دسترسی به کادر کنسولی یا سازمان بین‌المللی صالح را نیز دارد.

دسترسی فرد بازداشت شده به محیط خارج یک تضمین اساسی در برابر نقض حقوق بشر و مواردی همچون ناپدید شدگی اجباری، شکنجه یا رفتارهای نادرست است و همچنین در روندی که دادرسی عادلانه را تعیین و تأمین می‌کند، مهم و اساسی است.

بر اساس قواعد پکن نوجوانان تحت بازداشت پیش از محاکمه باید از کلیه حقوق و تضمینات مندرج در قواعد حداقل استاندارد در رفتار با زندانیان مصوب سازمان ملل متحد برخوردار شوند.^[۱۴۷]

قواعد حداقل استاندارد این طور مقرر نموده است که از هر وسیله ای باید برای ایجاد ارتباط کافی نوجوان با دنیای خارج استفاده شود. این اقدام جزء مکمل حق رفتار عادلانه و انسانی با نوجوان است و از لحاظ آماده ساختن نوجوان جهت بازگشت به جامعه حائز اهمیت است.^[۱۴۸]

بر اساس اصل ۱۹ مجموعه اصول حمایت از همه افراد تحت هر گونه اشکال بازداشت یا حبس، فرد بازداشت شده یا زندانی حق دارد به او فرصت مناسب داده شود که تحت شرایط و محدودیت های معقول مقرر در قانون و مقررات قانونی با دنیای خارج ارتباط برقرار کند.

بر اساس ماده ۱۰ میثاق حقوق مدنی و سیاسی با کلیه افراد محروم از آزادی باید با انسانیت و احترام بر حیثیت ذاتی شخص انسان رفتار کرد و در پرتو این بند از ماده ۱۰ کمیته حقوق بشر بازداشت افراد، بدون برخورداری از حق برخورداری ارتباط با دنیای خارج را از موجبات نقض حقوق فرد بازداشت شده مذکور در این ماده دانسته است.^[۱۴۹]

در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق مدنی و سیاسی، به حق برقراری ارتباط با اعضای خانواده و دوستان به صراحت اشاره نشده است. اما در قواعد سازمان ملل برای حمایت از نوجوانان محروم از آزادی مقرر شده است: نوجوان باید مجاز به برقراری ارتباط با خانواده، دوستان و.. باشد و بتواند برای ملاقات با خانواده خود بازداشتگاه را ترک کند.^[۱۵۰]

حق اطفال بزهکار برای حفظ روابط شخصی و منظم و تماس مستقیم با والدین در جهت تحقق و حفظ رفاه و منافع عالیه کودک، محترم و مهم شمرده شده است. ‌بنابرین‏ دسترسی آسان کودک محروم از آزادی به والدین خود امری است مهم، مگر آنکه این ارتباط و ملاقات مخالف منافع عالیه کودک باشد.

رهنمودهای کمیته در این خصوص دول را به روابطی فراتر از ارتباط و ملاقات والدین توصیف و تأکید می‌کند که کودک باید با هر فردی که با آن ها ارتباط نزدیک عاطفی داشته و دارای منافع مشروع و قانونی با طفل می‌باشد حق ملاقات و ارتباط داشته باشد. البته کمیته تذکر می‌دهد برقراری این نوع ارتباطات فقط در پرتو منافع عالیه کودک قابل توجیه است. از طرفی کمیته حقوق کودک به اهمیت ترغیب خانواده ها به داشتن ارتباط و تماس بیشتر و صمیمی تر با کودک متهم و در بازداشت موقت توجه داشته و دول را ‌به این مسأله توصیه می‌کند.^[۱۵۱]

با توجه به شرایط خاص کودک و نیاز او به حمایت والدین، حق ملاقات و داشتن ارتباط با والدین بسیار حائز اهمیت است و نقض آن بدون توجه به منافع عالیه کودک خسارات جبران ناپذیری را می‌تواند در پی داشته باشد.

در قواعد سازمان ملل برای حمایت از نوجوانان محروم از آزادی نیز مقرر شده است. هر نوجوانی حق دارد از مراقبت های کافی پزشکی، به صورت پیشگیری یا درمان از جمله مراقبت های دندان پزشکی، چشم پزشکی و روان پزشکی و نیز استفاده از دارو و مواد غذایی بنابه توصیه پزشک برخوردار باشد.

همچنین به منظور ثبت پیشینه بیماری و وضعیت جسمانی و روانی که مستلزم مراقبت خاص است، هر نوجوانی از حق معاینه پزشک بلافاصله پس از پذیرش در بازداشتگاه برخوردار است.^[۱۵۲]

اگر طفل بزهکار از اتباع خارجی کشور محسوب شود و در بازداشت موقت به سر ببرد حق دارد از تمام تسهیلات معقول جهت مکاتبه یا دیدار با نمایندگان کشورش برخوردار باشد. اگر آن ها پناهنده یا تحت حمایت یک سازمان بین دولی باشند، حق ملاقات یا مکاتبه با نمایندگان سازمان را دارند.

مطابق ماده ۳۶ کنوانسیون وین در باره روابط کنسولی، مقامات صلاحیتدار دولت پذیرنده بنابر تقاضای ذینفع بدون تأخیر باید مراتب را به آگاهی پست کنسولی دولت فرستنده برسانند. مکاتبات شخص بازداشت شده باید بدون تأخیر به مقامات مذکور ارسال شود. مقامات کشور پذیرنده باید، فرد بازداشت شده را از این حق آگاه کنند.^[۱۵۳]

در قانون اساسی و آئین دادرسی کیفری اشاره ای به حق داشتن ارتباط با محیط خارج از بازداشتگاه و استثنائات مربوطه نشده است، اما در آئین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تأمین و تربیتی کشور در ماده ۱۷۴، کلیه زندانیان را مجاز به ارتباط داشتن با بستگان و آشنایان خود می‌داند، اما اشاره ای به حق آگاه کردن خانواده فرد بازداشت شده از مکان بازداشت نشده است و دولت برای تسهیل نمودن ایفاء این حق هیچ تکلیفی ندارد.

در تبصره این ماده بیان شده است، چنانچه ملاقات یا مکاتبه متهمی مخالف حسن جریان محاکمه باشد قاضی مربوطه باید کتباً ملاقات با زندانی یا مکاتبه وی را ممنوع اعلام کند. تبصره مذکور، امکان ممنوعیت ارتباط را به طور مطلق شناسایی ‌کرده‌است. در حالی که طبق ضوابط بین‌المللی ممنوعیت ملاقات و ارتباط تنها برای مدت معقول و در صورتی که دستیابی به عدالت ایجاب نماید، امکان پذیر است.

درخصوص دسترسی به پزشک ماده ۹۸ مقرر می‌دارد « بهداری زندان مکلف است حداقل ماهی یکبار نسبت به تست پزشکی کلیه زندانیان اقدام نماید». و تا ماده ۱۱۷ به جزئیات این حق پرداخته است. ‌در مورد اتباع خارجی نیز در ماده ۱۸۶ ذکر گردیده است. ملاقات اتباع بیگانه با خانواده و غیر آن باید با حضور یک نفر مترجم مورد اعتماد انجام شود، مگر آنکه مکالمات به زبان فارسی انجام گیرد و ماده ۱۸۷ مقرر نموده است، ملاقات نماینده سیاسی و کنسولی با اتباع زندانی خود با معرفی وزارت امور خارجه و با اجازه مقامات صلاحیت دار قضایی با هماهنگی رئیس زندان خواهد بود. اما در هیچ یک از موارد مأمورین زندان مکلف نشده‌اند که داشتن این حقوق را به زندانی متذکر شوند.

گفتار چهارم: حق اطلاع یافتن از دلایل دستگیری و اتهام

بر طبق میثاق حقوق مدنی و سیاسی هر فرد که دستگیر یا بازداشت می شود باید در موقع دستگیر شدن از دلایلی که موجب محرومیت وی از آزادی شده مطلع شده و در اسرع وقت اخطاریه ایی دایر بر هر گونه اتهامی که به او نسبت داده می شود دریافت کند.

هدف اصلی از این الزام بدان جهت است که متهم بتواند دفاع خود را آماده کند و بتواند به اعتبار بازداشت از لحاظ قانونی اعتراض کند. بدین ترتیب در صورت نقض آن اصل تساوی سلاح نقض می شود.^[۱۵۴]