تعریف عملیاتی: نمره ای که دانشجویان از پرسشنامه افسردگی بک (بک^[۱۳]، استیر^[۱۴] و براون^[۱۵]،۱۹۹۶) به دست می آورند.

اضطراب

تعریف مفهومی: مشخصه اختلال اضطراب طبق DSM-V الگوی مستمر و مکرر نگرانی است که با اثرات واقعه یا شرایطی که کانون نگرانی است تناسبی ندارد (DSM-V، ترجمه گنجی، ۱۳۹۴).

تعریف عملیاتی: نمره ای که دانشجویان از پرسشنامه اضطراب بک ”که یک پرسشنامه خودگزارشی است” کسب می‌کنند (بک،۱۹۹۶).

بهزیستی روانی

الف- تعریف مفهومی: ریف^[۱۶] بهزیستی روانی را تلاش برای کمال در جهت تحقق توانایی‌های بالقوه واقعی فرد می‌داند. در این دیدگاه بهزیستی به معنای تلاش برای استعلاء و ارتقاء است که در تحقق استعدادها و توانای‌های فرد متجلی می‌شود (ریف، ۱۹۹۵).

ب- تعریف عملیاتی: در این پژوهش منظور از بهزیستی روانی نمره‌ای است که آزمودنی‌ها در پرسشنامه بهزیستی روانی ریف (۱۹۸۹) به دست می‌آورند. مقیاس اندازه‌گیری در این آزمون فاصله‌ای است.

باورهای غیرمنطقی

تعریف مفهومی: برداشت ها، نگرش ها و عقاید غیرمنطقی افراد که دارای دو ویژگی زیر باشند:

1. 1. این عقاید تعصب آمیز و معمولا با کلمه باید و حتما بیان شود.

1. انتساب هایی که به پیامد این عقاید شکل می گیرند بسیار نا معقول و بیش از حد تعمیم یافته اند (الیس، ۱۹۹۹).

تعریف عملیاتی: پرسشنامه باورهای غیرمنطقی جونز ۴۰ سوالی در سال ۱۹۶۹ توسط جونز و بر اساس نظریه الیس طراحی شد. این پرسشنامه یکی از پر استفاده‌ترین ابزارهای اندازه‌گیری باورهای غیرمنطقی در جهان است.

طرحواره های ناسازگار اولیه

تعریف مفهومی: الگوهای ثابت و دراز مدتی هستند که در دوران کودکی شکل گرفته و به بزرگسالی راه پیدا می‌کنند و تا حد زیادی ناکارآمد هستند. این طرحواره ها الگویی برای پردازش تجارب بعدی محسوب می‌شوند (یانگ^[۱۷]، ترجمه حمیدپور، ۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی: طرحواره های ناسازگار اولیه، منظور این است که در پرسشنامه فرم کوتاه طرحواره یانگ (SQ) چه نمره ای دریافت کنند (یانگ، ۲۰۰۴).

فصل دوم:

گستره ی نظری و پیشینه پژوهش

انسان ها معمولا می خواهند از تنهایی، روابط اجتماعی، روابط جنسی و یا از کار کردن و تفریحات خویش لذت ببرند، ولی گاهی عقاید معیوب آن ها اجازه نمی دهد به هدفشان برسند (الیس، ۱۹۹۷). الیس به برخی از عقاید نامعقول اشاره می‌کند که نشانگر ناراحتی یا نرسیدن به هدف هاست. به نظر الیس هر چه این عقاید فراوان تر باشد، انسان ها در برابر اختلال روانی آسیب پذیر تر هستند. اهمیتی ندارد این عقاید محصول عوامل زیست شناختی باشد یا اجتماعی، بلکه مهم آن است که انسان های شاد را ناراحت می‌کند (ریچارد اس. شارف، ترجمه فیروزبخت، ۱۳۸۴).

باور منطقی

از نظر الیس ویژگی های فکر منطقی عبارت است از:

• • هماهنگی با واقعیت

• • تأیید آن ها به وسیله شواهد عینی

• • باور منطقی با قیودی مثل “بهتر است که …، مناسب است که…، خوب است که…، مفیدتر است که…” شروع می شود و به صورت نسبی است، نه به صورت حکم قطعی و مطلق.

• • تفکر منطقی منجر به رضایت بیشتر از زندگی شده و به افراد امید، شهامت، جرات و توان عمل می‌دهد.

• تفکر منطقی باعث می شود فرد از پایگاه روشن به حوادث بنگرد و به طور خلاصه عقاید منطقی عقایدی هستند که قابل تجربه بوده، جنبه عینی داشته و همراه با الزام، اجبار، وظیفه و ضرورت نمی باشند (الیس، به نقل از زیارتی نصرآبادی، ۱۳۸۵).

باور غیرمنطقی

گاردنر باورهای غیرمنطقی را که الیس وضع کرده، به دو دسته طبقه بندی می‌کند: دسته اول باورهایی هستند که منجر به درد، خود تردیدی و تمایل به سرزنش خود می شود مانند این تمایل برای فرد که از طرف هر کس دیگری باید تأیید شوم و دوست داشته شوم. دسته دو باورهایی هستند که منجر به خشم، بحث اخلاقی و تمایل به ناکامی کمتر می‌شوند مانند این ایده که اجتناب از مشکل آسان تر از روبرو شدن با آن است (گاردنر و گاتلی^[۱۸]، ۲۰۰۰).

ویژگی باورهای غیرمنطقی

1. 1. این افکار و عقاید با واقعیت موجود هماهنگ نبوده و اکثر آن ها مبتنی بر ظن و گمان و ذهنیات هستند.

1. 1. فکر غیرمنطقی به وسیله شواهد عینی تأیید نشده و فرد در صدد آزمایش آن ها نیست.

1. 1. فکر غیرمنطقی، اطلاعات غلط یا خفقان اطلاعات بوده و به صورت تعمیم و نتیجه گیری غلط است.

1. 1. تفکر غیرمنطقی با اجبار، الزام و قطعیت همراه است و خشک و انعطاف ناپذیر است.

1. 1. تفکر غیرمنطقی منجر به حالت های آشفته و ناراحت کننده می شود و در فرد اضطراب، افسردگی، بی تفاوتی و احساس گناه ایجاد می‌کند.

1. 1. تفکر غیرمنطقی، اصرار و پافشاری بر روی خواسته های فطری است و یا بیان ترجیهات با حالت اصرار است.

1. عقاید غیرمنطقی ممکن است به چهار حالت زیر ظاهر شوند:

• • چقدر وحشتناک است که …، مخوف است که …، خطرناک است که …

• • غیرقابل تحمل است که …، غیرقابل تصور است که …

• • زشت است که …، ننگ آور است که …، مایه آبروریزی است که …

• من باید …، دیگران باید … (الیس ۱۹۹۹).

انواع باورهای غیرمنطقی الیس

1. انتظارات بیش از حد از خود^[۱۹]:

اعتقاد فرد ‌به این که لازمه احساس ارزشمندی، وجود حداکثر لیاقت و فعالیت شدید است. این تصور امکان پذیر نیست و تلاش وسواسی در راه کسب آن، فرد را به اضطراب و بیماری روانی مبتلا می‌کند و در زندگی احساس حقارت و ناتوانی به فرد دست می‌دهد؛ ‌به این ترتیب زندگی فرد همواره با شکست و ناکامی همراه خواهد بود. فرد عقلانی تلاش دارد بهترین کارها را به خاطر خودش انجام دهد نه به خاطر دیگران، و نیز درصدد است از خود فعالیت لذت ببرد نه از نتایج آن، یعنی کار را برای کار دوست دارد نه برای منابع آن (شفیع آبادی و ناصری، ۱۳۸۶).