نمودار (۴-۹) تاثیر تکانه نرخ ارز بر متغیرهای پژوهش
منبع: محاسبات پژوهش
در مجموع تکانه مثبت نرخ ارز تولید ناخالص ملی را افزایش دادهاست. نمودار (۴-۱۰) افزایش تولید ناخالص ملی را بعلت تکانه نرخ ارز نشان میدهد.
نمودار (۴-۱۰) تاثیر تکانه نرخ ارز بر تولید ناخالص ملی
منبع: محاسبات پژوهش
بروز تکانه مثبت نرخ ارز بهمیزان یک درصد ابتدا تولید ناخالص ملی را از مسیر با ثباتش بهمقدار ۰۰۰۱۸/۰ درصد افزایش دادهاست. سپس، دوره دوم بهمیزان ۰۰۰۵/۰ افزایش یافته و تا دوره چهارم بهمیزان ۰۰۰۱/۰ رسیدهاست. پس از طی ۱۲ دوره متغیر تولید ناخالص ملی به مسیر با ثبات بلندمدت خود بازگشته و همگرا شدهاست.
۴-۳-۲-۶ تاثیر تکانه مخارج عمرانی دولت بر متغیرهای پژوهش
تکانه سرمایه گذاری دولت، نخست مخارج عمرانی و در نتیجه مخارج کل دولت را افزایش دادهاست. افزایش مخارج عمرانی دولت از طریق تکمیل طرحهای نیمهکاره دولتی یا شروع طرحهای عمرانی، زیر ساختهای اقتصادی و مشارکت در طرحهای بخش خصوصی، تقاضای نیروی کار برای استخدام در طرحهای دولتی و اشتغال را بهبود بخشیدهاست. افزایش تقاضا برای نیروی کار با افزایش دستمزد همراه بوده است.
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
نمودار (۴-۱۱) تاثیر تکانه مخارج عمرانی دولت بر متغیرهای منتخب اقتصاد کلان
منبع: محاسبات پژوهش
از سوی دیگر، افزایش مخارج عمرانی همراه با افزایش میزان سرمایه گذاری بخش دولتی و بهبود محیط سرمایه گذاری بوده است. بههمین علت، حجم سرمایه کشور افزایش یافتهاست. در مجموع تکانه سرمایه گذاری دولت، افزایش تولید ناخالص ملی و بهبود درآمد خانوارها را بههمراه داشتهاست. برایناساس، ابتدا مصرف بخش خصوصی افزایش یافته ولی، بهدو علت در دوره های بعدی مصرف بخش خصوصی کاهش یافتهاست. دلیل اول افزایش سطح عمومی قیمتها و تورم اقتصادی است. دلیل دوم کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی است. جانشینی پروژه های سرمایه گذاری دولتی بجای پروژه های سرمایه گذاری خصوصی کاهش سرمایه گذاری بخش خصوصی را بههمراه داشتهاست (با توجه به بحث بارو (۱۹۸۹) افزایش سرمایه گذاری دولتی و حجم سرمایه باعث می شود در دوره بعدی دولت مالیاتها را به منظور تامین مالی طرحهای دوره های قبل افزایش دهد. البته در ایران بدلیل وابستگی اقتصاد به درآمدهای نفتی و عدم وجود ساختارهای مناسب و کارآی مالیاتی، این موضوع سهم کوچکی را بعهده دارد). افزایش تقاضای اقتصاد برای کالاها و خدمات هم در بخش دولتی و هم در بخش خصوصی بهنوبهی خود تورم اقتصادی را افزایش دادهاست. افزایش تورم و همچنین تاثیر منفی سرمایه گذاری دولتی بر سرمایه گذاری بخش خصوصی باعث می شود تا مخارج مصرفی کاهش یابد. با گذشت زمان و کمرنگ شدن تاثیر تکانه سرمایه گذاری بر متغیرهای اقتصاد کلان، مصرف نیز بهسمت مسیر با ثبات خود همگرا می شود. همچنین، تکانه مخارج عمرانی دولت با وقفه به افزایش مخارج مصرفی منجر شدهاست. در واقع، مخارج مصرفی دولت در ابتدا تحت تاثیر تکانه قرار نگرفتهاست. سپس، در دوره دوم زیاد شدهاست. مخارج مصرفی دولت به دو دلیل افزایش یافتهاست. اول، افزایش سرمایه گذاری دولتی با افزایش هزینه های صرف شده جهت مصوبات دولتی و سایر هزینه های مرتبط با آنها همراه بوده است. دوم، افزایش درآمد دولت موجب افزایش هزینه های جاری دولت در دوره های بعد شدهاست. البته با توجه به وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی، میزان افزایش هزینه های جاری بعلت تکانه سرمایه گذاری دولت کم بوده است. از سوی دیگر، در ایران طرحهای سرمایه گذاری دولتی بیشتر از محل درآمدهای نفتی تامین مالی شده اند. بنابراین، تکانه مخارج عمرانی با افزایش پایه پولی و حجم نقدینگی همراه بوده است. تاثیر تکانه مخارج عمرانی بر نرخ ارز به تضعیف آن انجامیدهاست. افزایش تورم منجر به تضعیف ارزش پول ملی شده و ارزش پول ملی در برابر دلار را کاهش دادهاست. بنابراین میزان نرخ ارز کم شدهاست. در مجموع، مخارج عمرانی دولت حجم سرمایه دولتی را افزایش داده و باعث شدهاست تکانه مخارج عمرانی بر متغیرهای مورد بررسی دارای تاثیر زمانی طولانیتری باشد.
۴-۳-۲-۷ تاثیر تکانه مخارج مصرفی دولت بر متغیرهای پژوهش
تکانه مثبت مخارج مصرفی دولت، نخست مخارج مصرفی دولت را بهمیزان یک درصد افزایش دادهاست. افزایش مخارج مصرفی دولت از یکسوی مخارج دولت و از سوی دیگر مصرف داخلی خانوارها و در نتیجه مصرف کل را افزایش دادهاست. در مجموع تاثیر تکانه مخارج مصرفی دولت، افزایش ترکیب سمت تقاضای اقتصاد بوده است. از اینروی، تولید ناخالص ملی و بالطبع اشتغال نیز افزایش یافتهاند. افزایش تقاضا برای نیروی کار با افزایش دستمزدها همراه بوده است. افزایش مخارج دولت به افزایش کسری بودجه و افزایش حجم سرمایه کشور منجر شدهاست. افزایش هزینهها و پرداختهای انتقالی دولت به خروج بخشی از سرمایه گذاران از بازار سرمایه گذاری منجر شدهاست. تاثیر این تغییرات بروز تورم اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی بوده است. مقایسه تاثیر تکانههای مثبت مخارج عمرانی دولت و تکانه مثبت مخارج مصرفی دولت حاکیاست تکانه مخارج عمرانی دولت رفاه بیشتری را برای اقتصاد بههمراه داشتهاست. این موضوع از مقایسه متغیرهای اقتصاد کلان ایران ناشی شدهاست. تولید ناخالص ملی و تورم اقتصادی، در اثر تکانه مخارج مصرفی بهمیزان ۰۱۵/۰ درصد و ۰۰۱۱۲/۰ درصد افزایش یافتهاند. درحالیکه تکانه سرمایه گذاری دولت تولید ناخالص ملی و تورم را بهاندازه ۰۲۱۳/۰ درصد و ۰۰۱/۰ درصد افزایش دادهاست. یعنی، تاثیر تکانه عمرانی دولت نسبت به تکانه مخارج مصرفی دولت، بهمیزان ۶۳/۰ درصد بیشتر و تاثیر تکانه عمرانی نسبت به تکانه مخارج مصرفی دولت تورم را به میزان ۰۰۰۱۱۲/۰ درصد کمتر افزایش دادهاست. مقایسه سایر متغیرهای اقتصاد کلان مانند اشتغال، مصرف و تراز تجاری نیز دلالتهای مشابهی را استنتاج می کنند. از اینروی، تکانه مثبت مخارج عمرانی دولت نسبت به تکانه مخارج مصرفی دولت رفاه بیشتری را برای اقتصاد کشور به همراه داشتهاست. نتایج حاصل از واکنش متغیرهای اقتصاد کلان کشور به تکانه تصادفی مخارج مصرفی دولت در نمودار (۴-۱۲) نشان داده شدهاست.
همانگونه که مشاهده می شود تکانه مخارج عمرانی دولت نسبت به تکانه مخارج مصرفی تاثیر بیشتری بر متغیرهای تولید و رشد اقتصادی داشتهاست. نکته مهم این است که برای افزایش رفاه اقتصادی، هرگاه هدف دولت کاهش سهم مخارج دولت از تولید ناخالص ملی باشد یا بهمنظور مواجهه با ریاضت اقتصادی می تواند بودجه جاری خود را کاهش دهد.
نمودار (۴-۱۲) تاثیر تکانه مخارج جاری دولت بر متغیرهای منتخب اقتصاد کلان
منبع: محاسبات پژوهش
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
از دهه ۱۹۸۰ ببعد، الگوهای اقتصاد کلان بیشتر به تبیین نظری نوسانات و تکانههای اقتصادی معطوف شدند. الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا از جمله الگوهایی هستند که در بین سیاستگذاران و برنامه ریزان اقتصادی جایگاه مهم و قابل توجهی بهدست آوردند. ویژگی مهم این الگوها در توضیح پدیده های اقتصادی، به کارگیری مفهوم تعادل عمومی، پویایی، ارتباط پایه های اقتصاد خرد با متغیرهای کلان و توضیح آثار تصادفی متغیرها بود. اگرچه، در ابتدا این الگوها تلاش داشتند تا بخش پولی اقتصاد را مطالعه کنند، ولی با استقبال اقتصاددانان بسرعت این الگوها به بستر مناسبی برای مطالعه سیاستهای مالی نیز تبدیل شدند. به طوریکه در تبیین عوامل اثرگذار بر متغیرهای کلان اقتصادی علاوه بر تکانههای پولی، تکانههای مالی نیز وارد این الگوها شدند. علت این گسترش به ویژگی مهم سیاستهای مالی و ماهیت الگوهای تعادل عمومی باز میگردد. مهمترین ویژگی بودجه دولت و متغیرهای سیاست مالی، کوتاه بودن دوره زمانی اثرگذاری آنها بر متغیرهای اقتصاد کلان است. از سوی دیگر، الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا بیشتر الگوهایی کوتاهمدتاند که بر چسبندگی قیمتها و دستمزدها تاکید دارند. از اینروی، در طول دو دهه گذشته الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا زمینه نظری و تجربی برای مطالعه آثار تکانههای پولی و مالی بر متغیرهای کلان مانند مصرف، سرمایه گذاری، تورم و تولید ناخالص داخلی را با در نظر گرفتن ادوار تجاری فرآهم آوردند. هرچند این الگوها در مسیر تکامل خود هستند، اما، سیاستگذاران اقتصادی تلاش دارند تا در تبیین و پیش بینی پدیده های اقتصادی الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا را مورد استفاده قرار دهند. این موضوع باعث شدهاست اقتصاددانانی که به اهداف توزیعی و تخصیصی نیز علاقمند هستند، این الگوها را بهکار گیرند. امروزه، مکتب ادوار تجاری حقیقی و کینزیهای جدید تلاش دارند تا با بهره گرفتن از آموزههای خود الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا را با ساختارهای اقتصادی سازگارتر کرده و مزیتهای این الگوها را توسعه بخشند. با توجه به ویژگیهای ادواری و اهمیت بخش پولی در اقتصاد ایران، الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا برای مطالعه و بررسی آثار تکانههای تصادفی پولی و مالی مفید و سودمند هستند. بههمین علت، این پژوهش با بهره گرفتن از آموزه کینزی جدید تاثیر تکانههای تصادفی را بر متغیرهای اقتصاد کلان تبیین کردهاست.
سیاستهای پولی و مالی برای تثبیت بخش اقتصاد کلان مهم و ضروریاند. این اهمیت در مواجهه با نوسانات اقتصادی و به ویژه در زمان بروز ادوار تجاری پررنگتر می شود. براین اساس، پژوهش حاضر در چارچوب تعادل عمومی تصادفی پویا با رویکرد کینزی جدید اثرات سیاستهای پولی، مالی و درآمدی را بر متغیرهای کلان اقتصادی کشور تبیین کردهاست. هدف پژوهش، بررسی تاثیر تکانههای پولی و مالی بر متغیرهای اقتصاد کلان است. با توجه به هدف پژوهش و چارچوب الگوی طراحی شده دو پرسش مهم مطرح شدند. نخست، آیا تکانه پولی بر بخش حقیقی اقتصاد اثرگذار است؟ دوم، آیا تکانه مخارج دولت بخش حقیقی اقتصاد را تحت تاثیر قرار میدهد؟ با توجه به سوالات فوق، فرضیه های تحقیق مبنی بر “وجود رابطه مثبت و معنیدار بین تکانه پولی و بخش حقیقی اقتصاد” و ” وجود رابطه مثبت و معنیدار بین تکانه مخارج دولت و بخش حقیقی اقتصاد” شکل گرفتهاند. براین اساس، وجود نوسانات ادوار تجاری و منبع نوسانات اقتصاد کلان کشور تحلیل شده اند. بهمنظور تطبیق الگوی پژوهش با ساختار اقتصادی کشور، تاثیر درآمدهای بخش نفتی کشور، وابستگی بودجه دولت به درآمد نفت، استقراض دولت از بانک مرکزی جهت تامین مالی کسری بودجه و در نتیجه انتشار حجم پول، بودجه عمرانی و جاری دولت، عدم استقلال مقام پولی از دولت در سیاستگذاری، چسبندگی قیمتها، تکانه ارزی و تکانه فنآوری در نظر گرفته شده اند. برای حل سیستم معادلات تعریف شده نرم افزار داینار (نسخه ۴٫۴٫۲) در فضای متلب (نسخه ۲۰۱۴) استفاده شدهاست. حل الگوی پژوهش مبتنی بر روش غیر خطی است. برای بدست آوردن پاسخهای یکتا، مقادیر اولیه متغیرها در مسیر با ثبات اقتصاد محاسبه و وارد نرمافزار شده اند. برای این منظور، داده های موردنیاز برای بازهی زمانی ۱۳۹۲-۱۳۳۸ به قیمتهای ثابت سال ۱۳۸۳ با بهره گرفتن از نرمافزار ایویز (نسخه۸) و به کارگیری” فیلتر هدریک-پرسکات” با احتساب ((λ=۱۰۰ روندزدایی شده اند. مقادیر پارامترهای مورد نیاز، با بهره گرفتن از روش بیزی برآورد و سپس با کالیبره کردن معادلات در الگو تاثیر داده شده اند. بهمنظور بررسی راستینمایی الگوی پژوهش با واقعیات اثبات شده اقتصاد ایران نکویی برازش ناشی از برآورد پارامترها بررسی شدهاست. نخست، بر اساس نتایج استخراج شده رفتار ادواری متغیرهای پژوهش تحلیل شدهاست. سپس، بهمنظور بررسی تاثیر تکانههای پولی، مالی و درآمدی پژوهش بر متغیرهای اقتصاد کلان توابع عکسالعمل آنی بررسی و تحلیل شده اند. در پایان، با توجه به نتایج استنتاج شده پیشنهادات پژوهش بیان گردیدهاند.