در بازار رقابت شرکت‌ها اجبارا باید شیوه هایی از تولید را به کار بگیرندکه از کمترین میزان هزینه و بالاترین میزان کارایی برخوردار باشند تا بدین ترتیب بتوانند به مصرف کننده در تحصیل کالایی با کیفیت بهتر و قیمت پایین تر کمک کنند.در این حالت منابع کل اقتصاد به شیوه کارآمدتر مورد استفاده قرار گرفته و باعث می شود تمام اقتصاد سود ببرند(داهالیوال و همکاران^[۷۲]¸ ۲۰۰۸). رقابت بازار محصول در انتخاب بهترین تیم مدیریت استفاده می شود و شرکتهایی با مدیریت بد را حذف می‌کند. آن ها فرض کردند که شرکتهایی موفق هستند بخش زیادی از بازار محصول را کنترل کنند و احیای شرکت‌های بازنده در رقابت مشکل است. ‌بنابرین‏، رقابت در حقیقت مشابه کنترل است(آلن و گیل¸ ۲۰۰۰ ).

رقابت دربازار ابعاد متفاوتی دارد، ازجمله مهمترین ابعاد عبارتند از: (پورحیدری و غفارلو،۱۳۷۱; ۴۷ ).

«۱) قابلیت جانشینی کالاها: نخستین بعد قابلیت جانشینی است.درصورت بالا بودن قابلیت جانشینی کالاها گفته می شود محصول دارای شباهت‌های زیادی با دیگر محصولات قابل جانشین است و این محصولات می‌توانند به جای هم مصرف شوند و در این صورت تعداد مصرف کنندگان و تعداد تولیدکنندگان و حجم بازارها و در نتیجه شدت رقابت بیشتر خواهد بود.

۲)حجم تقاضا: بعد دوم حجم تقاضاست: اندازه بزرگتر بازار در نتیجه تقاضای بیشتر ایجاد می شود و در نتیجه تقاضای بالا رقابت را نیز بیشترمیکند، زیرا تا زمانی که بازار اشباع نشده، برای ورود رقبای جدید انگیزه لازم وجود دارد.

۳) میزان سرمایه گذاری لازم (شدت سرمایه گذاری): سومین بعدموانع ورود است. به علت این که منابع در اقتصاد محدود هستند، درصورتی که برای ورود رقبا، حجم بالای سرمایه گذاری در دارایی های ثابت مورد نیاز باشد،رقبا انگیزه چندانی برای ورود نخواهند داشت، زیرا هزینه فرصت سرمایه گذاری بالا است.

۴) نسبت تمرکز صنعت: بعد چهارم نسبت تمرکز است. درصورتی که حجم عمده تولید وفروش (نسبت تمرکز) در صنایع محدودبه یک یا چند بازیگر باشد، شدت رقابت در این صنایع کمتر خواهد بود.

۵) تعداد شرکت‌های فعال درصنعت: آخرین بعد، تعدادشرکتهای فعال درهریک ازصنایع است. در صورتی که تعداد شرکت‌ها بیشتر باشد،رقابت بین آن ها نیزبیشترخواهد بود.»

۲-۲۳)رقابت در بازار محصول و سیاست پرداخت سود سهام

چندین دلیل بالقوه وجود دارد که چرا رقابت بازار محصول و تقسیم سود بایکدیگر ارتباط دارند.شاید مهمترین دلیل¸ تعامل بین رقابت بازار و تعارضات نمایندگی باشد.شاید رقابت در بازار محصول از طریق اثراتش بر تعارضات نمایندگی¸ به عنوان یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده تصمیم های مدیریت برای پرداخت سود به سهام‌داران باشد (بوث و ژو^[۷۳]¸۲۰۰۹).

رقابت بازار محصول به واسطه تاثیرش بر هزینه نمایندگی می‌تواند به گونه بالقوه داراری دو تاثیر متضاد بر سیاست پرداخت سود سهام باشد.در واقع پرداخت سود سهام توسط شرکت می‌تواند پیامد رقابت شدید در بازار محصول یا به گونه ای جایگزین¸ جانشینی برای رقابت باشد (هی^[۷۴]¸ ۲۰۰۹ ).

از دیدگاه تجربی‚ به نظر می‌رسد که دیدگاه متعددی از این ایده حمایت می‌کند که رقابت‚ انگیزه های مدیران برای کاراتر شدن و همسو شدن مدیران با سهام‌داران را افزایش می‌دهد.گریفت^[۷۵](۲۰۰۱) شواهدی فراهم نمود که نشان می‌دهد که افزایش رقابت در بازار محصول به افزایش بهره وری می‌ انجامد‚ به ویژه در شرکتهایی با مدیران کمتر همسو با سهام‌داران.همچنین منافع خصوصی کنترل مدیران به عنوان یک اندازه گیری از تضاد منافع بین مدیران و سهام‌داران‚ با افزایش در میزان رقابت بازار محصول کاهش می‌یابد(گودالپ و پرزگونزالس‚ ۲۰۱۰).به تازگی برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که رقابت در بازار محصول دارای اثر انضباطی است که نیاز به کنترل های درون سازمانی و برون سازمانی را کاهش می‌دهد(گیرود و مولر‚ ۲۰۱۰).رقابت در بازار محصول بر فرایند تصمیم گیری مدیران در خصوص تعیین سیاست‌های سود نقدی شرکت به سهام‌داران تاثیر دارد.مدیران در بازارهای غیر رقابتی انباشته نمودن سودها را به پرداخت نقدی سود سهام ترجبح بیشتری می‌دهند(هی‚ ۲۰۱۲).رقابت به عنوان یک مکانیزم کنترل برون سازمانی عامل کنترل کننده ای در سیاست تقسیم سود نقدی شرکت ها و بازخرید سهام آن ها می‌باشد(بیون و همکاران‚ ۲۰۱۲).با افزایش رقابت بازار محصول‚ سود تقسیمی کاهش می‌یابد ‌بنابرین‏ شرکتهایی در بازار متمرکز و رقابت بالا‚ سود کمتری را پرداخت می‌کنند زیرا‚ آن ها به ذخیره وجه نقد برای مقابله با تهدیدها و رفتارهای مخرب رقبا نیاز دارند(خدادادی و همکاران‚ ۱۳۹۳).

۲-۲۴)مدل پیامد:

طبق این مدل مدیران موجود در بازارهای شدیداً رقابتی ‌به این دلیل وجه نقد بیشتری را به ‌سهام‌دارانشان توزیع می‌کنند که احتمال اینکه در صورت اداره نادرست منابع شرکت توسط نیروهای انضباطی رقابت جریمه شوند بیشتر است.این ایده مبتنی بر این فرض است که رقابت موجب افزایش ریسک و هزینه های سرمایه گذاری بیش از اندازه مدیران می شود.از دیدگاه تئوریکی به نظر می‌رسد که دو استدلال عمده برای توجیه این فرض وجود داشته باشد.استدلال نخست در ارتباط با فرضیه تهدید انحلال است.منطق اصلی در اینجا این است که اگر شرکت موجود در یک صنعت شدیداً رقابتی اقدام به سرمایه گذاری در پروژه های دارای ارزش خالص فعلی منفی نمایند آنگاه از قدرت رقابت وی کاسته می شود و در نتیجه به احتمال زیاد از بازار بیرون رانده می شود.دومین استدلال برای مدل پیامد به فرضیه رقابت معیار مربوط است.طبق این فرضیه¸ رقابت بازار محصول از طریق ایجاد فرصت‌های بیشتر برای افراد برون سازمانی جهت محک زدن عملکرد شرکت با عملکرد رقبایشان موجب کاهش اطلاعات نامتقارن و هزینه های نظارت می شود.از نظر تجربی مدل پیامد دارای این مفهوم ضمنی است که یک رابطه منفی بین میزان تمرکز صنعت و پرداخت سود سهام توسط شرکت وجو دارد(لاپورتا و همکاران¸ ۲۰۰۰).شرکت‌ها به علت شرایط رقابتی و به عنوان راهکارهای اجباری که فشاری را بر روی مدیران در جهت توزیع وجه نقد بین سهام‌داران وارد می آورد‚ اقدام به پرداخت سود کرده و از این طریق ریسک و هزینه سرمایه گذاری نیز افزایش می‌یابد.این شرایط باعث می شود که مدیران اقدام به تقسیم سود به جای سرمایه گذاری در طرح های غیر انتفاعی کنند(گاستا و رونی‚ ۲۰۱۲).

۲-۲۵) مدل جانشینی:

۱۱) شناسایی دانش^[۴۰] : این عامل جزء مراحل اولیه سیکل مدیریت دانش می‌باشد ، که باید دانش موجود در سازمان به طور کامل شناسایی و ذخیره گردد تا از تمام تجارب و دانش سازمان استفاده بهینه نمود.

۱۲) مهندسی مجدد فرایند کاری : مهندسی مجدد فرایند کاری یعنی روش های قدیمی کسب و کار را عوض کرده و روش های جدیدی و خلاقانه را پیدا و جایگزین روش های قدیمی کنیم و از روش های جدید ، قوانین جدیدی بیرون می‌آید که مشخص می‌کند فرآیندهای کسب وکار چگونه انجام می‌شوند (Hayes,Allinson,1998:871) با اجرای مهندسی مجدد فرایند کاری ، فرآیندهای جدید کسب و کار با تلاش های مدیریت دانش منطبق و هم راستا می‌شوند و باعث می‌شوند که تیم مدیریت دانش به درستی در سازمان عمل نماید .

۱۳) ساختار دانش ^[۴۱]: ساختار نظام یافته دانش باعث می‌گردد تا شناسایی دانش ، ذخیره دانش ، تسهیم دانش و استفاده مجدد دانش به صورت مطلوب تری در سازمان صورت پذیرد .

۱۴) تسخیر دانش ^[۴۲]: در صورت تسخیر دانش اشتباه و یا کم اهمیت ، دانش به اشتراک گذاشته شده کاربرد چندانی برای دیگر پرسنل سازمان نداشته ، لذا عامل مذکور از اهمیت خاصی برخوردار است .

۱۵) زیر بنای فناوری اطلاعات^[۴۳] : بدون داشتن یک زیر بنای مستحکم فناوری اطلاعات ، یک سازمان نمی تواند کارکنانش را به اشتراک اطلاعات در مقیاس وسیعی تشویق کند .

۱۶) استقرار استرانژی پاداش : این عامل باعث می شود کارکنان سازمان به اشتراک بیشتر دانش و همچنین به دریافت بیشتر دانش از طرف سطوح بالای سازمان ترغیب شوند

۱۷) معماری دانش^[۴۴] : یک معماری سازمانی می‌تواند به عنوان یک سازه پیچیده و چند بعدی تعریف شود و بیان کننده اصولی است که هدایت می‌کند چطور سازمان طراحی گردد و اینکه چطور عناصر مدل کسب و کار سازماندهی و اجرا سازماندهی و اجرا شوند (Rejeb,Helmi,2008:854) معماری دانش می‌تواند همچنین به عنوان یک مجموعه منطقی ، اصول و استاندارهایی تعریف شود که مهندسی یک ساختار سیستم مدیریت دانش سازمانی را راهنمایی و هدایت کند .‌بنابرین‏ شرکت هایی که درصدد طراحی سیستم مدیریت دانش هستند باید واقعأ نسبت به معماری دانش به صورت درست و قوی حساسیت زیادی داشته باشند .

۱۸) شفافیت^[۴۵] : برای اشتراک دانش ، شفافیت در تمام سازمان ضروری می‌باشد ، که البته شفافیت به صورت مستقیم به حمایت و تعهد مدیریت ارشد سازمان وابسته می‌باشد (Akhavan,Jafari,2006,113)

۱۹) سیستم کاربر پسند برای مبادله و استفاده مجدد دانش : با اجرای این سیستم کارکنان سازمان با سهولت بیشتری تجارب و دانش خود را در اختیار دیگر کارکنان قرار می‌دهند .

۲۰) توانایی جهت ایجاد ایده های خلاق : با اجرای این عامل تمام بخش های سازمان بخ دنبال یافتن راه های کم هزینه تری می‌باشند که باعث ایجاد مزیت رقابتی می‌گردد.

۱۷-۲پیشینه تحقیق :

• • راوﻟﻲ (۲۰۰۰) ﻣﻴﺰان آﻣﺎدﮔﻲ ﻣؤﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮای اﺟﺮای ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را در آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ

• • پاولین و ماسون^[۴۶] (۲۰۰۲ ) در بررسی موانع و عوامل مؤثر بر پذیرش برنامه های مدیریت دانش دریافتند که موانع مدیریت دانش در داخل سازمان عبارتند از: فرهنگ سازمانی، رهبری، عملکردهای مدیریت، عدم آگاهی و بینش عمومی از مدیریت دانش. از سوی دیگر، عوامل مؤثر در جذب برنامه های مدیریت دانش که بیرون از سازمان هستند بر اساس این پژوهش عبارتند از: رقابت، فشار رقبا، و این تصور که مدیریت دانش می‌تواند موجب بالا رفتن بهره وری و مانع از دست رفتن اطلاعات شود.

• نوناکا و تاکیوچی (۱۹۹۷) مطالعه ای را در ۱۵ سازمان تحت عنوان چگونگی گسترش دانش سازمان در شرکت‌های ژاپنی برای کسب مزیت رقابتی انجام دادند. آن ها در کار خود بیشتر بر روی چگونگی تولید دانش و اهمیت فرهنگ سازمانی در تولید دانش تمرکز کردند. نتایج مطالعه آن ها نشان داد که:

– رهبری سازمان نقش مهمی در تشویق افراد به ابراز ایده ها و عقایدشان ‌در مورد نقش شان دارد. – دانش در اثر ارتباط و تقابل افراد انتقال می‌یابد، پس سیستم‌های ارتباطی سازمان می‌توانند نقش مهمی را در ایجاد و انتقال دانش در سازمان بازی کنند.

– هر اندازه ساختار سازمان منعطف تر و به موقع تغییر پذیر باشد، سازمان در کسب و خلق و انتقال ایده های جدید موفق تر عمل می‌کند.

– شناخت و بررسی عوامل فرهنگی و هنجارها و ارزشهایی که انتقال و گسترش دانش را در سازمان احاطه می‌کنند، برای ایجاد یک سیستم مدیریت دانش ضروری به نظر می‌رسد.

– تشکیل ‌گروه‌های کاری و هماهنگی و همکاری میان بخش های مختلف سازمان نقش مهمی در انتقال و تسهیم دانسته های افراد سازمان بازی می‌کند.

– به طور کلی شناخت مشخصه‌ های فرهنگ سازمان برای ایجاد یک سیستم مدیریت دانش در سازمان ضروری و قطعی است.

• راستوگی^[۴۷] (۲۰۰۰) فرایند های اساسی مورد نیاز برای مدیریت مؤثر دانش را در ۱۵ سازمان در سراسر جهان مطالعه کرد. هدف عمده مطالعه تعیین نقش الگوهای رفتاری و فرهنگی مورد استفاده توسط سازمان‌ها در ایجاد، انتقال و به کارگیری دانش سازمانی بود. نتایج این تحقیق نشان داد که:

– دانش یک حقیقت محض نیست، بلکه امری متحرک، رابطه ای و بر مبنای فعالیت بشری است، و به موقعیت و افراد وابسته است.

– دانش یک فرایند فردی و اجتماعی است که به تقابل و تعامل بین اعضای جامعه و فرآیندهای بشری متکی است.

– از آنجایی که دانش با کمک افرادی که با هم کار می‌کنند تولید شده است، ایجاد دانش به عوامل فرهنگی و تعامل انسانی وابسته است.

– تشکیل ‌گروه‌های کاری و تعریف روشن سیاست های سازمان در ایجاد و توزیع دانش در سازمان نقش مهمی ایفا می‌کند.

• • راوﻟﻲ (۲۰۰۰) ﻣﻴﺰان آﻣﺎدﮔﻲ ﻣؤﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮای اﺟﺮای ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ داﻧﺶ را در آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ

• • پاولین و ماسون^[۴۸] (۲۰۰۲ ) در بررسی موانع و عوامل مؤثر بر پذیرش برنامه های مدیریت دانش دریافتند که موانع مدیریت دانش در داخل سازمان عبارتند از: فرهنگ سازمانی، رهبری، عملکردهای مدیریت، عدم آگاهی و بینش عمومی از مدیریت دانش. از سوی دیگر، عوامل مؤثر در جذب برنامه های مدیریت دانش که بیرون از سازمان هستند بر اساس این پژوهش عبارتند از: رقابت، فشار رقبا، و این تصور که مدیریت دانش می‌تواند موجب بالا رفتن بهره وری و مانع از دست رفتن اطلاعات شود.

• • لی و چویی (۲۰۰۳) در پژوهشی پیرامون سبک های مدیریت دانش و اثرات آن بر عملکرد سازمانی ‌به این نتیجه رسیدند که از میان چهار سبک پویا، سیستمی، انسان محور، و ایستا (منفعل)؛ سبک پویا با تأکید بر مدیریت دانش پنهان و دانش آشکار بیشترین تأثیر را بر عملکرد سازمان داشته است. همچنین سبک های انسان- محور و سیستمی صرفاً با تأکید خاص بر دانش ضمنی و یا دانش آشکار هیچ تفاوتی در عملکرد سازمان نشان ندادند و سبک ایستا در مقایسه با سبک های دیگر از اثربخشی کمتری برخوردار بوده است.

اینگونه زیان و احکام ناظر به جبران آن در دو فرض کلی قابل تصور است:

۱-تلف کلی واقعی ^[۱۱۵]

۲-تلف کلی فرضی ^[۱۱۶]

با وجود بررسی موارد فوق در بعضی دیگر از مباحث حقوق دریایی، اثر عمده این تفکیک در بحث از بیمه دریایی آشکار می شود.به موجب بند ۱ ماده ۵۷ قانون بیمه دریایی انگلیس جایی که مورد بیمه نابود شود یا چنان صدمه ببیند که دیگر همان مال بیمه شده نباشد یا ‌جایی که بیمه گذار به طور غیر قابل بازگشت(قطعی)از آن محروم شود خسارت کلی واقعی وجود دارد، مانند اینکه کشتی در اثر انفجار، منهدم شده یا اینکه در آبهای عمیق دریا، غرق شود.همچنین به موجب ماده ۵۸ قانون:جایی که کشتی مواجه با خطر، مفقود شده و پس از مدتی معقول، هیچ خبری از آن واصل نشود فرض بر ورود خسارت کلی واقعی است.بر این مبنا، در صورتی که کشتی در اثر سوانح دریایی از قبیل تصادم، دچار تلف کلی واقعی شود، بیمه گر باید ‌در مورد بیمه نامه با ارزش توافق شده، مبلغ مذکور در بیمه نامه و ‌در مورد بیمه نامه باارزش توافق نشده معادل ارزش قابل بیمه کشتی را به بیمه گذار بپردازد مگر اینکه در بیمه نامه، جز این مقرر شده باشد(ماده ۶۸ قانون).

اکنون باید دید در چه مواردی با تلف کلی فرضی کشتی مواجه هستیم.مطابق بند ۲ ماده ۶۰ قانون بیمه دریایی انگلیس:هنگامی که بیمه گذار از تصرف کشتی کالای خود در اثر خطر بیمه شده محروم شود و با توجه به اوضاع و احوال، احتمال بازیافت کشتی یا کالا نبوده یا هزینه بازیافت آن از ارزش کشتی یا کالا پس از بازیافت بیشتر شود و هنگامی که کشتی در اثر خطر مشمول بیمه، چنان آسیب ببیند که مخارج تعمیر، از ارزش آن پس از تعمیر افزون باشد، با خسارت کلی فرضی مواجه هستیم.در این حالات، بیمه گذار می‌تواند به نحوی که گفته خواهد شد زیان وارده به کشتی را از مصداقهای خسارت جزیی محسوب کند یا اینکه کشتی خود را ترک کرده و آن را به بیمه گذار واگذار کند و بدین ترتیب ، خسارات خود را از سنخ کلی واقعی محسوب کند.(ماده ۶۱)اثر اقدام اخیر بیمه گذار، انتقال غیر مشروط تمام حقوق و منافع او در کشتی مصدوم یا مفقود به بیمه گر است.پس در صورت طرح دعوی علیه مالک کشتی، این بیمه گر است که باید پاسخگو باشد برای مثال:اگر کشتی مصدوم در آبهای پرتردد بندری قرار داشته باشد، مقام صالح بندری می‌تواند بیمه گر را ملزم به جابجایی لاشه کشتی کند.بیمه گذاری که مایل است خسارت کلی فرضی او از نوع خسارت کلی واقعی محسوب شود بایداخطار رهاسازی و ترک مالکیت به بیمه گر بدهد، در غیر این صورت زیان‌های او، صرفا از سنخ خسارت‌های جزیی تلقی خواهد شد.این اعلام که مبین قصد بیمه گذار بر واگذاری قطعی مالکیت کشتی و منافع آن به بیمه گر است می‌تواند کتبی یا شفاهی و یا به هر دو طریق باشد ولی مهم آن است که به طور معقول پس از دریافت اطلاعات قابل اطمینان ‌در مورد وضعیت کشتی به بیمه گر داده شود.بیمه گر، مجاز است ترک مالکیت کشتی و انتقال آن به خود را صراحتا و یا به طور ضمنی بپذیرد و در این صورت، مجاز به رجوع از تصمیم خود نخواهد بود^[۱۱۷]. همچنین بیمه گر می‌تواند از لزوم اخطار بیمه گذار اغماض ممکن است به نظر رسد که ماهیت حقوقی اقدام بیمه گذار، اعراض از مالکیت و اقدام بیمه گر از مصداقهای تملک مال بدون مالک(حیازت مباح)است.این تصور را باید از ذهن زدود چه قصد بیمه گذار این نیست که بدون توجه به شرایط از مالکیت خود عدول کند بلکه با توجه به منافعی که از محل احتساب خسارت کند(بندهای ۱ تا ۸ ماده ۶۲)و بدین ترتیب در موافقت با انتقال مالکیت کشتی به خود پیش قدم شود پس از موافقت بیمه گر با ترک مالکیت کشتی، از آنجا خسارت وارده از نوع کلی واقعی محسوب می شود بیمه گذار می‌تواند به همان ترتیب که ‌در مورد حدود مسئولیت بیمه گر ‌در مورد خسارات کلی واقعی گفته شد به او مراجعه کند. ^[۱۱۸]

بند دوم : تلف جزیی کشتی یا ورود صدمه به آن

در غالب موارد سوانح دریایی، کشتی فقط دچار صدمات جزیی یا خاص می شود مثل اینکه در نتیجه تصادم، در بدنه آن حفره ای ایجاد شده یا بخشی از ماشین آلات آن آسیب ببیند.به موجب ماده ۶۴ قانون بیمه دریایی انگلیس، خسارت خاص ^[۱۱۹] به معنای خسارت جزیی ^[۱۲۰] موضوع بیمه است که در اثر خطر مشمول بیمه ایجاد شده و خسارت مشترک نمی باشد.‌بنابرین‏ مراد از خسارت جزیی هر گونه صدمه وارده به کشتی در اثر سانحه(تصادم)است و در صورتی که این گونه زیانها به طور ارادی و به منظور حفظ منافع عمومی همه اشخاص ذینفع در سلامت کشتی وارد شود، مشمول عنوان خسارت مشترک دریایی خواهد بود.‌در مورد اینگونه زیانها حدود الزام بیمه گر ق-کلی فرضی به عنوان خسارت کلی واقعی عاید او خواهد شد، قصد خود مبنی بر انتقال مالکیت کشتی را از طریق اعلام ترک مالکیت به اطلاع بیمه گر می رساند و پس از پذیرش صریح یا ضمنی پیشنهاد او به وسیله بیمه گر، انتقال مالکیت محقق می شود؛بویژه اینکه اگر اعلام بیمه گذار را از سنخ اعراض که ماهیتا ایقاع است بدانیم، در صورت رد پیشنهاد بیمه گذار، دیگر نباید مالک لاشه کشتی باشد در حالی که این نتیجه مردود است.پس باید قایل به آن بود که با توجه به احکام مربوط و عرف مسلم بیمه دریایی، اراده طرفین در قالب ایجاب و قبول قررادادی که مبنای آن به طور ضمنی در قرارداد بیمه مبتنی بر قانون پذیرفته شده، قابل تحلیل است.

در جبران خسارت‌های به شرح زیر است:

الف-با رعایت شرط صریح بیمه نامه,در صورتی که کشتی تعمیر شده باشد، هزینه متعارف تعمیر آن را که در هر حال از مبلغ بیمه یا تعهد بیمه گر نسبت به هر حادثه بیشتر نیست با کسرما به التفاوت نو به جای کهنه ^[۱۲۱] به بیمه گذار بپردازد.(بند ۱ ماده ۶۹)در این زمینه ذکر توضیحاتی ضروری است:

۱-۵- انواع دزدان دریایی

۱- دزدان دریایی یا ملوانان آزاد: به کسانی گفته می‌شود که به دزدی از کشتی‌ها روی آورده‌اند.

۲-دزدی دریایی باستانیان: دزدها مربوط به دوران یونان باستان هستند که اطلاعات زیادی از آن در دسترس نداریم.

۳- دزدی دریایی کلاسیک: دزدی دریایی کلاسیک از زمانی شروع شد که کشورهای استعمار گر به فکر استخراج منابع از آمریکا افتادند. عده زیادی از ملوانان آن زمان برای سود بیشتر به دزدی دریایی روی آوردند. در آن زمان فرماندهان ارتش نیز خود در خفا به دزدی دریایی مشغول بودند. به نظر می‌رسید که دزدان دریایی خود از هیچ قانونی اطاعت نمی‌کنند اما آنان نیز قوانینی برای خود داشتند .

دزدی دریایی امروزی از فقر زیاد کشورهای استوایی پدیدار شده‌است. این دزدی دریایی در میان قبایل سومالیایی به وفور دیده می‌شود .

۱-۶- پرچم دزدان دریایی

پرچم دزدان دریایی در قسمت آمریکا و اروپا بیشتر از نشان یک جمجمه دو استخوان یا یک جمجمه و دو شمشیر بوده است. اما در قسمت‌های آسیایی و به خصوص در جزایر استوایی همچون بخش سنگاپور این پرچم‌ها به نمادهای خانوادگی هم تغییر می‌یافتند و حتی در برخی از پرچم‌ها نشانه هایی مثل ماهی و اژدها هم وجود داشت.

۱-۷-دریازنی در خلیج فارس و ساحل دزدان

پادشاهان و یا ‌حکم‌رانان هرمز در دوران عظمت و اقتدار خویش حوزه مسقط و منطقه‌ای در دریای عمان و حتی قسمتی از کرانه‌های جنوبی خلیج فارس را که بعداً ساحل دزدان دریای^[۲۴] نام گرفته است همیشه تحت کنترل قرار می‌دادند و به هر ترتیبی که بود در این مناطق و کرانه‌های جنوبی ایران مانع عملیات دریازنان گردیده و عنداللزوم آن ها را سرکوب می‌کردند و لذا می‌توان گفت که در قرن پانزدهم کم و بیش فعالیت دریازنان بر اثر وجود ‌حکم‌رانان هرمز عقیم باقی می‌ماند. بعد از سپری شدن دوره جلال و قدرت هرمز بدواً پرتغالی‌ها و سپس خاندان صفویه نمی‌گذاشتند دریازنی در خلیج فارس نضج بگیرد بعد از صفویه نیز هلندی‌ها و سپس انگلیسی‌ها کم و بیش کوشش‌های مؤثری در این زمینه به عمل آورده‌اند . (جناب، ۱۳۹۱: ۲۰ )

عوامل مساعد برای دریازنان در حدود اواخر قرن هفدهم نه تنها هیچکدام از عوامل بالا وجود نداشت که بتواند مانع گسترش و رشد دریا زنی و حوادث گوناگون آن گردد بلکه دو عامل مساعد موجب توسعه فعالیت دریا زنان و افزایش میزان جسارت و یا قساوت آن ها می‌گردید. یکی از این دو عامل بی نظمی‌های امارات و شیخ نشین‌های جنوبی خلیج فارس بر اثر قیام وهابی‌ها بود و دیگری عدم وجود یک قدرت مرکزی توانا در مرکز ایران. (جناب،۱۳۹۱: ۲۲)

شیخ نشین‌های کوچک از شبه جزیره قطر تا رأس مسندم که در مقابل باب هرمز واقع شده است زمین‌های مسطحی دیده می‌شود که در فاصله های مختلف آن خورهای چندی وجود دارد. طول این کرانه‌ها در حدود ۶۵۰ کیلومتر است و از قدیم‌الایام تا امروز هر قسمتی از آن به وسیله قبیله‌ای اشغال شده و شیخ نشین کوچک و یا قبیله منفردی را به وجود می‌آورند. این امارات یا قبایل کاملاً مستقل هستند و فقط هنگامی با هم متحد می‌شدند که دشمن واحدی آن ها را تهدید نماید. اکثر این قبایل با هم خصومت آباء و اجدادی داشته و غالباً به صورت قهر و ستیز با هم بسر می‌بردند . (جناب،۱۳۹۱: ۲۲)

ساحل دزدان در نیمه شرقی این منطقه یعنی از سواحل ابوظبی تا رأس مسندم که در شمالی ترین نقطه آن واقع شده است دریا زنی رونق بسزایی داشت. این شیوه زندگی یعنی طریقه تحصیل معاش از راه دزدی در دریاها و همچنین غارت کاروان‌ها در سال‌های آخر قرن هیجدهم عادی ترین و طبیعی ترین نحوه امرار معاش از برای اکثر سکنه این نواحی تلقی می‌شد. بهمین جهت است که کرانه‌های عمان متصالح را در گذشته ساحل دزدان می‌گفتند و تا این اواخر نیز بهمین نام اشتهار داشت. بالاخره انگلیسی‌ها با برقراری سیستم قوی نظارت دریایی در منطقه خلیج فارس توانستند ‌به این نابسامانی‌ها خاتمه دهند. (جناب،۱۳۹۱: ۲۲)

شدیدترین عملیات دریازنی باید دانست که دریازنان در خلیج فارس هرگز خطری به بزرگی و وخامت فجایع سال ۱۸۰۸ پیش نیاورده‌اند. در حقیقت تا آن تاریخ نه از طرف آن ها کار عمده‌ای صورت گرفته بود و نه نیروهای ضد دریا زنی شدت عملی نشان داده بودند در سال ۱۸۰۸ بومیان سواحل عمان کم و بیش تحت فرمان سلطان بن صقر شیخ شارجه در آمده و نیرویی متشکل و بیش از حد تصور نیرومند و خونخوار به وجود آوردند. این ها به نیروهای انگلیسی خلیج فارس حمله‌ور شده آنان را غارت کردند و به کشت و کشتار وحشیانه‌ای در میان آن‌ ها دست زدند؛ علاوه بر انگلیسی‌ها، اعراب و ایرانیان و تجارت دریایی آن ها نیز به دست دریا زنان به همین سرنوشت گرفتار آمد. اتفاقاً در سال ۱۸۰۷ یک نیروی متفق مرکب از انگلیسی‌ها و افراد مسقط به دریا زنان حمله‌ور شده و آنان را منهدم ساخته و جزیره قشم را از دستشان بدر آورده بودند . ((www.pezeshk.com.

۱-۸- عناصر تشکیل‌دهنده جرم دزدی دریایی

‌بر اساس مطالعه‌ ساکی(۱۳۷۲)، درصد قبولی و میانگین نمره‌های دانشجویان تحت‌تأثیر نگرش استادان قرار می‌گیرد و به طور کلی، نقش استادان به عنوان نقش اصلی در اجرا و تأمین آموزش با کیفیت نباید فراموش شود. البته، لازم است این‌گونه پژوهش‌ها در مناطق و دوره های دیگر نیز انجام گیرد تا بتوان به نتایج قطعی دست‌یافت.

جین و کورتازی(۱۹۹۸) که یادگیری دانشجویان را در کشور چین مورد بررسی قرار‌داده‌اند، ‌به این نتیجه رسیده‌اند که تکنیک‌های تعاملی حین تدریس بین استاد و دانشجو عامل مهمی در ارتقای سطح یادگیری دانشجویان است. این پژوهش‌گران دلیل اصلی موفقیت چین را فرهنگ زیربنایی یادگیری می‌دانند. در این‌گونه کلاس‌ها یادگیری برای دانشجو معنادار و با مفهوم است؛ به گونه‌ای که مشکلات مدیریت کلاس به حداقل می‌رسد و استادان می‌توانند با بهره گرفتن از روش‌های فعال، کل کلاس را به تحرک وادار نمایند. در کشور ما نیز عوامل فرهنگی و دیدگاه افراد جامعه نیاز به رشد و تقویت دارد و باید به صورت ریشه‌ای دانشجویان و خانواده ها در این زمینه هدایت گردند.

فعالیت‌های آموزشی باید در فضایی مناسب، با روش و امکانات مطلوب و ‌بر اساس نیازها و علایق دانشجویان در زمینه‌های مختلف تهیه و انجام شود تا استاد در تدریس و دانشجو در یادگیری احساس رغبت و انگیزه کنند و از فعالیت‌ خود احساس لذت و رضایت نمایند. اگر فضای فیزیکی کلاس بر پیشرفت دانشجویان هم تأثیر نداشته‌باشد، باید برای حفظ سلامتی، بهداشت و امنیت روانی آنان مورد توجه قرار‌گیرد. مطلوب بودن این فضا وقتی حاصل می‌شود که پاسخ‌گوی نیازهای عمده دانشجویان باشد. متأسفانه فضاهای آموزشی دانشگاه‌های کشور ما سازگاری لازم را با ویژگی‌های روانی جوانان و نوجوانان ندارد. همچنین وجود خصوصیاتی که بتواند محیط دانشگاه را برای دوره های جوانی و نوجوانی مناسب نماید، درحد مطلوب نیست.

‌بر اساس نتایج تحقیق، عملکرد دانشجویان در مناطق مختلف مورد پژوهش متفاوت بوده که در برخی مناطق افت شدیدی مشاهده می‌شود. نکته سؤال‌برانگیزی که می‌تواند زمینه‌ای برای تحقیقات بعدی نیز باشد، عملکرد ضعیف کل دانشجویان در آزمون پیشرفت تحصیلی است. صرف‌نظر از سایر متغیرهای مورد مطالعه، کلیه میانگین‌ها در مناطق مختلف در سطح پایینی قرار‌داشته‌است. این نتیجه‌ با نتایج حاصل از سومین مطالعه بین‌المللی که در ایران اجرا شده‌است، مطابقت دارد(کیامنش، ۱۳۷۷). این یافته ها هشداری بسیار جدی برای صاحب‌نظران و مدیران امور آموزشی کشور است. آنان باید هر‌چه زودتر نقطه‌ضعف‌ها را به طور صحیح و عمیق بشناسند و با راهکارهای عملی و همه‌جانبه برای رفع آن‌ ها تلاش نمایند.

فصل سوم

متدولوژی(روش پژوهش)

۱-۳ تعریف جامعه‌ آماری

جامعه‌ آماری عبارت‌است از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. هرچه جامعه‌ آماری کوچک‌تر باشد می‌توان آن را دقیق‌تر از یک جامعه‌ آماری بزرگ‌تر مطالعه کرد.

۲-۳ جامعه‌ آماری

جامعه‌ آماری این پژوهش را کلیه دانشجویان دانشگاه امین فولاد‌شهر که در تکمیل فرم شادکامی آکسفورد ما را همیاری کردند، تشکیل می‌دهد.

۳-۳ تعریف نمونه^[۴۴]

چنان‌چه جامعه‌ آماری بزرگ باشد، محقق با توجه به محدودیت امکانات ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزیند و با مطالعه‌ این جمعیت محدود ویژگی‌ها و صفات جامعه را مطالعه‌کرده، شاخص‌ها و اندازه های آماری آن را محاسبه می‌کند، به‌این جامعه‌ آماری محدود نمونه می‌گویند. در کل نمونه عبارت‌است از تعدادی افراد جامعه که معرف جامعه بوده و از تجانس و همگنی با افراد جامعه برخوردار باشند.

۴-۳ نمونه و روش نمونه‌گیری

در این پژهش از نمونه‌گیری خوشه‌ای تصادفی استفاده کردیم. در واقع از نمونه‌گیری خوشه‌ای زمانی استفاده می‌شود که بخواهیم در وقت و هزینه و نیروی انسانی صرفه‌جویی کنیم و به اعضای جامعه آسان‌تر دسترسی پیدا کنیم. حجم نمونه مورد پژوهش در این پروژه ۱۰۰ نفر می‌باشد که شامل ۵۷ زن و ۴۳ مرد از دانشجویان دانشگاه امین که در بهمن ماه سال ۱۳۹۰ به صورت خوشه‌ای انتخاب شدند.(روش مورد استفاده در این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است)

۵-۳ ابزارهای اندازه‌گیری در این پروژه

برای اندازه‌گیری شادکامی، روش‌های گوناگونی به‌کاربرده می‌شود. این روش‌ها طیف گسترده‌ای از قضاوت دوستان و اساتید تا پرسشنامه‌های خود‌سنجی را شامل می‌شود. برخی از انواع پرسشنامه‌هایی که برای اندازه‌گیری شادکامی به کار می‌روند عبارت‌اند از:

«‌پرسش‌نامه‌ی حالات شخصی، برتینر و مارتین»

«پرسشنامه‌ی شخصیتی، آیزنک»

«پرسشنامه‌ی شخصیتی، نئو»

«پرسشنامه‌ی شادکامی، آکسفورد»

در میان این پرسشنامه‌ها، پرسشنامه‌ی شادکامی جایگاه ویژه‌ای دارد و در پژوهش‌های چندی به کار رفته‌است. این ابزار در سال ۱۹۸۹٫م توسط آرجیل(آرگائیل) و لو تهیه‌شده‌است. پس از انتشار پرسشنامه پژوهش‌های زیادی درباره‌ آن انجام شد. در ایران هم درستی و دقت این پرسشنامه روی دانشجویان دانشگاه‌های تهران آزمایش و تأیید شد. براین اساس می‌توان از پرسشنامه‌ی شادکامی آکسفورد برای سنجش شادکامی در دانشجویان و ا حتمالاً جوانان ایرانی استفاده کرد. اما برای اطمینان بیشتر لازم است که این پژوهش با حجم نمونه بیشتر و در گروه‌ها و طبقه‌های گوناگون جامعه تکرار گردد تا با اطمینان بیشتر برای سنجش موضوع یاد‌شده به کار گرفته‌شود.

۶-۳ پرسشنامه‌ی شادکامی آکسفورد

اول بار توسط آرجیل(آرگائیل و لو) ۱۹۸۹٫م ساخته‌شد. دارای ۲۹ ماده می‌باشد که پنج عامل؛ رضایت،خلق مثبت، سلامتی، کارآمدی و عزت‌نفس را دربر می‌گیرد. آرجیل(آرگائیل، ۱۹۸۹٫م)پس از رایزنی با بک برآن شد تا جملات مقیاس افسردگی بک (BDI, 1976) را معکوس کند پس از انجام این‌کار ۱۱ ماده به مقیاس ۲۱ سوالی افسردگی یک افزود تا سایر جنبه‌های شادکامی را دربر‌می‌گیرد. پس از مطالعه‌ این فرم ۳۲ سوالی ۳ سوال آن حذف شد. ‌بنابرین‏ فرم نهایی ۲۹ ماده دارد.

۷-۳ روش اجراء پژوهش

در این پژوهش بعد از تعیین جامعه‌ آماری(دانشگاه امین) و انتخاب همگی رشته‌های دانشگاهی به عنوان سرخوشه‌های اصلی و از هر رشته چند نفر به صورت تصادفی به عنوان خوشه‌های فرعی انتخاب شدند. سپس پرسشنامه‌ی شادکامی به آزمودنی‌ها(دانشجویان درحال تحصیل در دانشگاه امین) داده‌شد و تکمیل گردید.

در این پرسشنامه، پاسخ‌ها در یک مقیاس ۴ درجه‌ای صفر(اصلاً) تا سه(زیاد) نمره‌گذاری می‌شوند. در تحقیقات مختلف ضریب آلفای کررونباخ ۸۷% تا ۹۲%، ضریب بازآزمایی ۵۳% تا ۹۱% در فواصل زمانی مختلف گزارش شده‌است.

والیانت(۱۹۹۳) روایی این پرسشنامه را در دو نوبت، با همبستگی ۶۴% و ۴۹% گزارش کرده‌است. در ایران نیز توسط علی‌پور و نوربالا(۱۳۷۸) اعتبار مطلوبی برای آن گزارش‌شده‌است. ضریب پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ نصف و بازآزمایی به ترتیب برابر با ۹۳%- ۹۲%- ۷۹% گزارش شده‌است.(به نقل از مطلب‌زاده،۱۳۸۳).

۸-۳ روش تجزیه تحلیل داده ها

برای تجزیه و تحلیل این پژوهش از نرم‌افزار SPSS16 استفاده شده‌است.

۹-۳ اعتبار و روایی پرسشنامه شادکامی آکسفورد(علی‌پور، نوربالا، احمد علی،۱۳۷۸)