۱ ) به فشار وارده از دیگران به خود و یا از خود به خود

۲ ) به چگونگی ارزیابی خود

۳ ) به اهمیت و ارزش هر امتحان

۴ ) به نحوه زندگی در زمان‌های گذشته و آینده

۵ ) به داشتن و نداشتن حق انتخاب روش های دیگر

۶ ) به چگونگی روبرو شدن با شکست یا موفقیت

۷ ) به داشتن روحیه رقابتی سالم و یا ناسالم

۸ ) به نظریه (باید) در مقابله نظریه (مایل بودن و خواستن)

۹ ) به تمرکز و یا پراکندگی فکر

۱۰ ) به وجود تفکر و تصور و بدبینانه و خوش بینانه

۱۱ ) به داشتن یا نداشتن نحوه یادگیری مؤثر و مفید مطالب موردنظر

۱۲ ) به داشتن و نداشتن روش به خاطر آوردن مطالب درسی

۱۲ ) به میزان آمادگی برای امتحان

۱۴ ) به میزان مطالب دانسته شده ‌در مورد هر امتحان

۱۵ ) به افکار، احساسات، تصورات، نظریات، حالات شخص درباره خود، انتخاب محل تحصیل (مدرسه یا دانشگاه) و شکل امتحان و زندگی.

به نتیجه ای که می توان از موارد فوق گرفت این است که اگر موفقیت شخص در زندگی و تحصیل به برنده شدن وی محدود ومشخص شود به بیشتر در معرض فشار روانی و اضطراب و نگرانی واقعی می شود^[۵].

کنار آمدن با اضطراب (رفع یا کاهش آن ) :

کنار آمدن با اضطراب یا از راه تمرکز یافتن بر خود مسئله صورت می‌گیرد (یعنی جستجوی شیوه های تغییر موقعیت اضطراب زا یا اجتناب از آن موقعیت) یا از راه تمرکز یافتن درهیجان حاصل (یعنی یافتن راه های برای کاهش احساس اضطراب). مکانیزم‌های دفاعی تدابیری هستند که آدمی به کمک آن ها احساس اضطراب خود را بدون درگیر شدن با خود مسئله کاهش می‌دهد.

برای کنار آمدن با اضطراب (رفع یا کاهش آن) در نوجوانان راه ها و اقداماتی وجود دارد که مشاوران آگاه و روانشناسان می‌توانند به وسیله آن ها در کمک به نوجوانان اقدام کننده از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

۱ ) باید در صورت امکان کشف که چند عاملی، کودک یا نوجوانان را مضطرب ساخته است بحث در این زمینه گاه می‌تواند از شدت یافتن و گسترش اضطراب به خوبی جلوگیری کند.

۲ ) باید نوجوانان را در جهت کاهش دادن جنبه تهدی آمیز محرکی که اضطراب را در او به وجود آورده است یاری کرد.

۳ ) باید به گونه ای توانایی عملکرد کودک یا نوجوانان را حتی در هنگام اضطراب افزایش داد. برای مثال کودکی که از فکر امتحان دادن اضطراب تمام وجودش را فرا گرفته است و به همین جهت امتحانش خراب می شود و به خوبی می توان پی برد که عوامل چندی این وضع را به وجود آورده اند از جمله فرد در خانه تحت فشار شدید برای گرفتن نمره خوب است احتمالاً او به علت آنکه والدینش فکر می‌کنند که او هرگز کاری را به نحو شایسته انجام نمی دهد. احساس ناامنی می‌کند و یا به علت ‌شکست‌های پیاپی اعتماد به نفس در انجام موفقیت آمیز کارها را از دست داده است. به خاطر وجود این دلایل هر موقعیتی که کودک را به نوعی مورد ارزشیابی قرار دهد او را به شدت مضطرب می‌سازد از سوی دیگر اضطراب در عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد به نحوی که حالت اضطراب او هنگام امتحان دادن به طور منفی تقویت می‌گردد این ادامه می‌یابد تا زمانی که کودک حتی از کوشش کردن برای نیل ‌به این موفقیت نیز خودداری می‌کند یا از امتحان دادن طفره می رود.

راه های کاهش اضطراب امتحان :

کمد زرین حمید (۱۳۷۴) پیرامون راه های کاهش اضطراب امتحان روش های ذیل را پیشنهاد می‌کند:

۱ ) روش حساسیت زدایی تدریجی

۲ ) روش آموزش توجه

۳ ) روش آموزش مهارت‌های کنار آمدن

۴ ) روش الگوسازی.

جایگاه انگیزش در روان شناسی و دیدگاه هایی دربارۀ انگیزش :

امروز روان شناسان به عقاید کانت و ولف مبنی بر این که روان از سه بخش مجزای تفکر، احساس و اراده تشکیل شده و مکانیزم‌های روانی متأثر از این سه بخش است توجهی ندارد و اکثر آن ها به جای واژۀ اراده از انگیزش و هیجان برای توصیف رفتار استفاده می‌کنند پدیدۀ انگیزش غالباً به علل رفتار و اینکه چرا انسان در مواقع مختلف دست به رفتارهای متفاوت می‌زنند پاسخ می‌دهد در این زمینه به نقل پاره ای از نظریه ها می پردازیم :

• • انگیزش دربر گیرنده ی مباحثی است که بیان می‌کند منشاء رفتار چیست چگونه ادامه می‌یابد، منحرف می شود، منع می‌گردد و چه کنش فاعلی در آن هنگام در موجود زنده روی می‌دهد. (جونز، ۱۹۵۵ )

• • پژوهش‌های انگیزشی به بررسی کیفی اثر یادگیریهای گذشته و ادراک خود همراه با دیگر عواملی که بر رفتار انسان در یک موقعیت خاص، جهت، قوت و ثبات می بخشد محدود می‌گردد. (اتکینسون، ۱۹۷۵ )

• • پژوهش‌های انگیزشی دربر گیرنده ی چگونگی آغاز و خاتمه ی فعالیت، رفتار هدفدار، مبانی انگیزشی لذت و در دو نقش هویت و رفتار است. (بیندرا، استوارت، ۱۹۷۱ )

• در الگوهای انگیزشی سعی بر آن است که هدف رفتار و تفاوت رفتار افراد در انتخاب کنش ها و شدت تداوم رفتار توضیح داده شود. (هک هاوزن، ۱۹۷۷ )

به نظر هانت مسائل اساسی روانشناسی انگیزشی عبارتند از :

۱ ) چگونگی شروع و خاتمه ی رفتار موجود زنده

۲ ) شدت و انرژی فعالیت

۳ ) وقوع رفتار تقربی و اجتنابی و تأثیر اصل لذت درد

۴ ) دلایل تصاحب موضوع مورد علاقه و روابط هیجانی

۵ ) اتخاذ تصمیم ‌در مورد رفتارهای میعن

۶ ) انتخاب اهداف دراز مدت

۷ ) مبانی تغییرات رفتار و یادگیری

۸ ) ثبات در رفتار معین برای دستیابی به هدف با وجود تغییر شرایط.

با توجه به نظریات عنوان شده در وهله ی اول چنین استنباط می‌گردد که روان شناسی انگیزش با مسائل و پدیده هایی سروکار دارد که کل روان شناسی با آن روبروست ولی با کمی دقت نظر می توان دریافت که پژوهشگران و روان شناسی انگیزش مسائل اساسی عبارتند از اینکه :

چرا رفتار خاصی پدید می‌آید؟ چرا رفتار هدفدار است؟ چرا رفتار معینی برای مدت زمانی طولانی ادامه می‌یابد؟ چرا رفتار به صورت پیوسته و متناوب اتفاق می افتد؟ چرا رفتارها از لحاظ درجه ی شدت با یکدیگر متفاوتند؟ و بالاخره چرا در برخی از رفتارها گرایش به تکرار وجود دارد.

(دکتر محمدکریم خداپناهی، انگیزش و هیجان، ۱۳۸۱ ، ص ۹ )

انگیزۀ پیشرفت چیست؟

انگیزه پیشرفت عبارتند از : نیروی انجام دادن خوب کارها نسبت به استانداردهای عالی.

ویوید مک کله لند و جان اتکینسون که ماهیت انگیزش پیشرفت را در چهل سال اخیر مطالعه کرده‌اند نیاز به پیشرفت را اینگونه تعریف می‌کنند. جستجو کردن موفقیت در رقابت با استانداردهای عالی (۱۹۵۳).