گندم اسپلت T. spleta L. and T. macha Dek& Me
گندم شات T. sphearococcom Perc.

1. 1. T.vavilviiJakubz

گندم با فرمول ژنوم AAAAGG ‌T. zhukovski Men& Er
1-2 اهمیت بیماری
با توجه به وسعت سطح زیر کشت غلات و قدمت زراعت گندم، این گیاه در طول رشد مورد حمله بسیاری از عوامل بیماریزا از جمله زنگ­ها قرار گرفته است (شفیعی و همکاران، 1389). عامل بیماری زنگ قهوه­ای قارچی است به نام (Puccinia recondita f.sp tritici) که به بیماری زنگ برگی نیز معروف می­باشد. یکی از مخرب‌ترین بیماریهای گندم در برخی از نقاط دنیا از جمله آمریکا می­باشد (قاسم زاده و همکاران، 1389). قارچ عامل زنگ قهوه­ای از شاخه بازیدیومیست‌ها^[3]، زير شاخه Pucciniomycotina، رده Pucciniomycetes راسته Pucciniales، زیر راسته Pucciniomycetidae خانواده Pucciniaceae ، جنس Puccinia و گونه Recondita می­باشد (Hibbett et al., 2007). عامل بیماری زنگ قهوه­ای اولین بار در سال 1326 در ایران گزارش گردید، در ایران نیز اهمیت و خسارت این بیماری بعد از زنگ زرد در درجه دوم قرار دارد ولی گستردگی آن از زنگ زرد بیشتر است. علاوه بر سال­هایی که به صورت همه گیر ظاهر شده و باعث کاهش چشمگیر محصول می­ شود، این بیماری همه ساله در اواخر فصل رویش گندم در مزارع ظاهر و کاهش نسبی محصول را سبب می­ شود. دانه‌های گندم مبتلا به عامل بیماری چروکیده, کوچک و نامرغوب شده و وزن محصول تا 90 درصد کاهش می­یابد و این بیماری یکی از بیماریهای بسیار مهم گندم است که در تمام مناطق گندم خیز ظاهر می­ شود (افشاری و همکاران، 1384؛ شفیعی و همکاران، 1389).
قارچ عامل زنگ قهوه­ای به شرایط محیطی بویژه دما حساس است. دمای لازم برای گسترش وسیع این بیماری در حدود 22-20 درجه سلسیوس می­باشد که متوسط این دما در بیشتر مناطق ایران در اواخر دوره رشد گندم مهیا می‌شود و این امر باعث می­ شود که زنگ قهوه­ای گسترش وسیعی در ایران داشته باشد(Moeini, 1998).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

میزان خسارت زنگ قهوه­ای نسبت به زنگ زرد و سیاه کمتر است اما به دلیل فراوانی بیشتر و انتشار وسیع­تر در دنیا در مجموع به نظر می­رسد زنگ قهوه­ای باعث کاهش محصول سالیانه بیشتری در دنیا نسبت به دیگر زنگ­ها می­ شود (Hureta- Espino, 2011).
اکنون زنگ قهوه­ای به عنوان یک بیمارگر بسیار مهم در تولید گندم شناخته شده است که باعث کاهش چشمگیر محصول در مناطق وسیع جغرافیایی از دنیا می­ شود، کاهش محصول گندم در اثر آلودگی به زنگ قهوه­ای در اثر کاهش دانه در سنبله و وزن هزاردانه است (Kolmer, 2005; Marasas, 2004; Roelfs, 1992; Saari and Prescott., 1985).
خسارت این بیماری بسته به رشد گیاه در زمان اپیدمی شدن بیماری و میزان مقاومت ارقام گندم 5 تا 25 درصد برآورد شده است (Kolmer et al., 2001). در مکزیک در سالهای 1976 و 1977 باعث کاهش بیش از 40 درصد محصول شد (Dubin and Torres., 1981). این بیماری در اروپای شرقی باعث کاهش 5-3 درصد محصول می­ شود (Dwazana, 1980). میزان کاهش محصول در اثر این بیماری در مصر تا 50 درصد تخمین زده شده است (Abdol Hak, 1980). اپیدمی شدید زنگ قهوه­ای که در پاکستان در سال 1978 اتفاق افتاد سبب خسارت 86 میلیون دلاری در این کشور شد (Hussein et al., 1980). در استرالیا اپیدمی‌های زنگ قهوه­ای و زنگ سیاه از زمان مقیم شدن اروپایی­ها سبب خسارات شدیدی شده است (McIntosh et al., 1995). تکرار اپیدمی­های شدید زنگ­های گندم از دهه 1880 میلادی باعث اهمیت یافتن این موضوع و به دنبال آن فشار سیاسی برای ایجاد گروه ­های کشاورزی ایالتی در نیو ساوت ولز (NSW) و ویکتوریا شد (McIntosh et al., 1995). تلاشهای زیادی برای غلبه بر خسارت محصول ناشی از اپیدمی­های زنگ در استرالیا انجام شده است و تخمین­های که در مورد خسارت محصول زده شده است از 30 درصد در ارقام حساس به زنگ قهوه­ای تا 55 درصد در ارقام حساس گندم حساس به هر دو زنگ قهوه­ای و سیاه متغیر بوده است (Keed and White, 1971; Roelfs et al., 1975).
یک اپیدمی گسترده در قسمت غربی استرالیا در سال 1992 سبب خسارت محصول تا بیش از 37 درصد در ارقام حساس و میانگین 15 درصد در بین تعدادی از مزارع شد (McIntosh et al 1995).
فصل دوم
کلیات و
بررسی منابع
2-1 کلیاتی در مورد زنگ
2-1-1 انتشار و اهمیت زنگ قهوه­ای
زنگ­هاي شناخته شده گندم شامل زنگ قهو­ه­اي با عامل Puccinia triticina Syn. recondita Rob Ex Desm f.sp. Tritici Eriks. & Henn زنگ سیاه با عامل P. graminis f.sp. tritici زنگ زرد با عامل P. striiformis f.sp. tritic می باشند که در بیش تر مناطق کشت و کار گندم خیز دنیا شایع می باشند. از زنگ­هاي سه گانه گندم، زنگ قهوه‌اي انتشار بیشتری دارد (شفیعی و همکاران، 1389).
عامل بیماری زنگ قهوه­ای قارچی است به نام (Puccinia recondita f.sp tritici) که به بیماری زنگ برگی نیز معروف می­باشد.یکی از مخربترین بیماریهای گندم در برخی از نقاط دنیا از جمله آمریکا می­باشد (قاسم زاده و همکاران، 1389).
این بیماری اولین بار در ایران توسط اسفندیاری در سال 1326 گزارش گردید. در ایران نیز اهمیت و خسارت این بیماری بعد از زنگ زرد در درجه دوم اهمیت قرار دارد ولی گستردگی آن از زنگ زرد بیشتر است و همه ساله در اواخر فصل زراعی ظاهر شده و باعث کاهش نسبی محصول، چروکیدگی و نا­مرغوب شدن بذور می­گردد (کیا،1390). این بیماری در تمام مناطق ایران بخصوص نواحی غرب، شمال غرب و قسمت­ هایی از خراسان و گرگان مشاهده و گزارش گردیده است (Bamdadian, 1993).
مهمترین عواملی که در بروز اپیدمی زنگ­ها در یک منطقه نقش دارند عبارتند از: وجود میزبان حساس، حضور عامل بیماری و فراهم شدن شرایط مساعد آب و هوایی. مقايسه سه نوع زنگ غلات را نشان داده شده است (جدول 2-1).
جدول 2-1: مقایسه سه زنگ قهوه­ای، سیاه و زرد گندم

زنگ قهوه­ای

زنگ سیاه

زنگ زرد

موقعیت جوش

بطور عمده روی سطح فوقانی برگ

ساقه و برگ

عمدتا روی برگ

رنگ جوش

نارنجی – قهوه­ای

نارنجی – قرمز تا قرمز تیره

نارنجی – زرد

آرایش جوش­ها

تنها و تصادفی