از طرف دیگر، در دنیای امروز، داشتن اطلاعات زیاد راهگشا نیست؛ آنچه اهمیت دارد استفاده از حجم وسیع اطلاعات و به کارگیری آن ها در همه حیطه های زندگی بویژه حیطه تحصیلی، شغلی و خانوادگی است. برای استفاده از این سطوح گسترده اطلاعات، لازم است فراگیران به سطوح عالی تفکر، خودشناسی، احساس ارزشمندی و کارآمدی دست یافته و در فرآیندهای شناختی بویژه توانایی تفکر نقادانه تبحر کافی داشته باشند. این مهم در آموزش عالی اهمیت دو چندان می‌یابد. لذا امروزه، موضوع اساسی آموزش و پرورش و همینطور آموزش عالی، تربیت انسان هایی است که بتوانند درست فکر کنند، نقاط قوت و ضعف خود را بشناسند و بتوانند با تصمیم گیری های درست و مناسب، مسائل پیچیده پیش رو را حل و فصل نمایند. مجمع اهداف آموزش ملی، توانایی تفکر انتقادی، ارتباط مؤثر، احساس خودکارآمدی و خودشناسی را در دست یابی به موفقیت تحصیلی در سطوح عالی آموزش یک ضرورت می‌داند (گینگ و میانگ^[۱۸]، ۲۰۰۸). از دیگر ضروریات انجام پژوهش حاضر می توان به نقش مهم احساس شایستگی و خودکارآمدی در فرآیندهای انگیزشی مربوط به نظام های آموزشی اشاره کرد. به عقیده مورونی و همکاران (۲۰۱۳) خودکارآمدی در انگیزش و رفتار دانش آموزان در موقعیت های پیشرفت نقش مهم و اثرگذاری دارد. به عقیده بندورا (۱۹۹۷) افراد برای انجام دادن موفقیت آمیز یک تکلیف، نه تنها به مهارت و دانش نیاز دارند، بلکه آن ها باید قبل از انجام دادن تکلیف، سطح مشخصی از انتظارات برای موفقیت داشته باشند. پژوهش نشان داده‌اند که افراد با خودکارآمدی بالا در مقایسه با افراد دارای خودکارآمدی پایین عملکرد بهتری از خود نشان داده‌اند (بندورا، ۱۹۹۷؛ مورونی و همکاران، ۲۰۱۳).

لذا با توجه به نقش برجسته تفکر انتقادی و خودکارآمدی در دنیای معاصر و عملکرد تحصیلی به عنوان مهمترین معیار دست بابی به اهداف آموزشی، ضروری است که به بررسی این متغیرها در میان دانشجویان رشته‌های مختلف بپردازیم.

اهداف تحقیق

هدف کلی:

هدف کلی پژوهش، مقایسه تفکر انتقادی، خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی در بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی دانشگاه شهید چمران می‌باشد.

اهداف جزئی:

۱- مقایسه تفکر انتقادی در بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی دانشگاه شهید چمران اهواز

۲- مقایسه خودکارآمدی در بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی دانشگاه شهید چمران اهواز

۳- مقایسه عملکرد تحصیلی در بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی دانشگاه شهید چمران اهواز

سؤالات تحقیق

۱- آیا بین دانشجویان دختر و پسر از نظر تفکر انتقادی تفاوت معناداری وجود دارد؟

۲- آیا بین دانشجویان دختر و پسر از نظر خودکارآمدی تفاوت معناداری وجود دارد؟

۳- آیا بین دانشجویان دختر و پسر از نظر عملکرد تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد؟

فرضیه ‏های تحقیق

۱- که بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی از نظر تفکر انتقادی تفاوت معناداری وجود دارد.

۲- بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی از نظر میزان خودکارآمدی تفاوت معناداری وجود دارد.

۳- بین دانشجویان دانشکده علوم انسانی و دانشکده فنی مهندسی از نظر عملکرد تحصیلی تفاوت معناداری دارد.

تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها

تعریف مفهومی تفکر انتقادی

هالپرن^[۱۹] (۲۰۰۲)، تفکر انتقادی را استفاده از مهارت‌ها و استراتژیهای شناختی می‌داند که احتمال دستیابی به نتایج دلخواه و مطلوب را افزایش می‌دهد.

تفکر انتقادی، تحت عنوان توانایی کندوکاو یک مسئله، مشکل یا وضعیت به منظور یکپارچه سازی کلیه اطلاعات موجود در باره موضوع مورد بررسی و نیل به یک راه حل یا فرضیه جهت موجه ساختن جهت گیری فرد، تعریف شده است (سیمپسون و همکاران، ۲۰۰۲؛ به نقل از یوسفی و گردان شکن، ۱۳۹۰).

تعریف عملیاتی تفکر انتقادی

در پژوهش حاضر، جهت سنجش تفکر انتقادی دانشجویان از آزمون مهارت‌های تفکرانتقادی کالیفرنیا^[۲۰] (CCTST-B) (فاسیون^[۲۱]، ۱۹۹۷) استفاده می‌گردد.

تعریف مفهومی خودکارآمدی

از دیدگاه بندورا (۲۰۰۶)، خودکارآمدی، به باورهای شخص در ارتباط با توانایی اش در انجام امور ویژه و اختصاصی دلالت می‌کند و از منابع مختلف از جمله توفیق ها و شکست های خود فرد، مشاهده موفقیت یا شکست دیگرانی که شبیه به او هستند و تریب کلامی سرچشمه می‌گیرد.

به طور کلی می توان این گونه بیان کرد که خودکارآمدی به به باور دانشجو درباره توانایی‌های خود برای انجام دادن تکالیف تحصیلی و درسی دلالت دارد و به عنوان یک عامل انگیزشی، فعال کننده و جهت دهنده رفتار آنان به سوی اهداف موردنظر می‌باشد که گاهی سطحی از اعتماد به نفس فرد تلقی می شود (جاین و داوسون، ۲۰۰۹).

تعریف عملیاتی خودکارآمدی

جهت سنجش میزان خودکارآمدی دانشجویان از مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر و آدامز^[۲۲] (GSES)^[23] (۱۹۸۲) استفاده می‌گردد.

تعریف مفهومی عملکرد تحصیلی

پاتوین و دانیلس (۲۰۱۰) پیشرفت تحصیلی را تسلط بر اطلاعات و دانش نظری در یک رشته و در یک دوره تحصیلی خاص تعریف ‌کرده‌است. عملکرد تحصیلی به وسیله آزمون‌های پیشرفت تعیین می شود. یک آزمون پیشرفت اقدامی منظم برای تعیین آموخته های یادگیرنده است.

تعریف عملیاتی عملکرد تحصیلی

در پژوهش حاضر برای سنجش عملکرد تحصیلی دانشجویان، از معدل کل آن ها استفاده می‌گردد.

فصل دوم

پیشینه پژوهش

مقدمه

فصل دوم پژوهش مربوط به پایه های نظری مربوط به متغیرهای مورد بررسی، یعنی تفکر انتقادی، خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی می‌باشد. لذا در این فصل با توجه به متغیرهای اصلی حوزه تحقیق به ارائه و بیان نظریات مربوط به هر یک از آن ها و سپس به بررسی تحقیقات انجام شده در خارج و داخل کشور پیرامون این متغیرها پرداخته می شود.

ماهیت تفکر