۱۳۸۹مشایخی و همکارانش

نتایج بیانگر این بود که در بازار سرمایه ایران، اقلام تعهدی خلاف قاعده وجود دارد که وابسته به اطلاعات سرمایه گذاری شامل در اقلام تعهدی بوده است. همچنین آن ها نشان دادند که سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران نسبت به اقلام تعهدی واکنش بیش از اندازه نشان می دهندبه بررسی واکنش سرمایه گذاران نسبت به جنبه‌های سرمایه گذاری اقلام تعهدی در بازار سرمایه ایران پرداختند۱۳۸۹حقیقت و ایرانشاهینشان دادند که در رویکرد کل اقلام تعهدی، جریانات نقدی عملیاتی، توان توضیحی اقلام تعهدی غیرعادی در بازده آتی سهام را کاهش نمی ‌دهد به بررسی محتوای اطلاعاتی افزاینده اقلام تعهدی خلاف قاعده در مقایسه با جریانات نقدی عملیاتی پرداختند۱۳۹۰حقیقت و بختیارینتایج بیانگر این است که وقتی کل داده ها در تجزیه و تحلیل در نظرگرفته می شود، جزء مالی با بازده آتی سهام شرکت ها رابطه معنی دار دارد.به بررسی رابطه بین اجزای ارزش دفتری با ارزش بازار با بازده آتی سهام با بهره گرفتن از روش پنمن همکارانش(۲۰۰۷)پرداختند۱۳۹۰

عرب مازار یزدی و

عرب احمدی

نتایج بیانگر این بودکه کیفیت سود(پایداری سود) با کیفیت اقلام تعهدی رابطه مستقیم دارد، ضمن اینکه با کاهش کیفیت اقلام تعهدی و افزایش اندازه اقلام تعهدی، بازده سهام افزایش می یابدرابطه بین کیفیت سود(پایداری سود)، اندازه اقلام تعهدی و بازده سهام با کیفیت اقلام تعهدی را مورد بررسی قرار دادند۱۳۹۰دستگیر و رستگار. نتایج بیانگر این بود که بین جریانهـای نقـد آزاد دوره آتـی و تغییـرات ســرمایه در گــردش، تغییــرات در موجــودی کــالا،استهلاک دارایی‌های مشهود و نامشهود و برآوردهـای خالص حسابداری دوره جاری رابطه معنادار معکوس وجـود دارد.به بررسی رابطه بین جریـانهـای نقد عملیاتی، سود خالص، تغییرات سرمایه در گردش،تغییرات در موجودی کالا، اســتهلاک دارایی‌های مشهود و نامشـهود و برآوردهـای خـالص حسابداری با جریان‌های نقد آزاد دوره آتـی پرداختـند۱۳۹۱ایزدی نیا،قوچی فرد و حمیدیاننتایج ‌بیانگر این بود که اقلام تعهدی با بازده آتی سهام ارتباط مثبت و معنادار دارد ، در صورتی که تأمین مالی خارجی با بازده آتی سهام ارتباط معنا داری نداردبه بررسی تأثیر اقلام تعهدی بر رابطه تأمین مالی خارجی با بازده آتی سهام پرداختند۱۳۹۲هاشمی و جلالی مقدمنتایج بیانگر بود که یک رابطه معنی داری بین اقلام تعهدی و نوسانات سرمایه در گردش وجود دارد. همچنین بین رشد فروش و اقلام تعهدی رابطه معکوس وجود داردبه بررسی تأثیر برگشت، پایداری و ناهنجاری اقلام تعهدی بر سود دوره شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند۱۳۹۲خانی و صادقی

۲-۱۴-۲٫ مروری بر پیشینه تحقیق در خارج از ایران

شی و همکارانش^[۱۱۹](۲۰۱۴) به بررسی تأثیر پیش‌بینی جریان نقدی عملیاتی بر قیمت گذاری اقلام تعهدی از سوی سرمایه گذار پرداختند. نتایج نشان داد که بازده اقلام تعهدی، برای شرکت های با پیش‌بینی جریان نقدی تحلیل گر پایین تر است. همچنین نتایج نشان داد که کاهش ناهنجاری اقلام تعهدی با پیش‌بینی جریان نقدی تحلیل گر، کاملا به کاهش دستکاری سود در شرکت هایی با پیش‌بینی جریان نقدی نسبت داده نمی شود بلکه تا اندازه ای به توسعه توانایی سرمایه گذار برای قیمت گذاری دستکاری سود نیز مرتبط می شود.

پاپاناستاسوپولوس و همکاران^[۱۲۰](۲۰۱۱) در پژوهش خود به بررسی ارتباط بین اقلام تعهدی و فعالیت های تأمین مالی خارجی با بازده آتی سهام پرداختند. نتایج پژوهش آن ها نشان داد که پرتفوهایی با اقلام تعهدی بالا و حجم بالایی از فعالیت های تأمین مالی خارجی، بازده های پایین تری کسب می‌کنند. همچنین، نتایج رگرسیون مقطعی در سطح شرکت ها حاکی از آن است که در صورت حضور اقلام تعهدی سرمایه در گردش، فعالیت های تأمین مالی خارجی توانایی پیش‌بینی بازده های آتی را پیدا می‌کند.

ریساتک^[۱۲۱]، (۲۰۱۰) در پژوهشی تحت عنوان بازده های نامشهود، اقلام تعهدی و بازده معکوس به بررسی عوامل مؤثر بر ایجاد اقلام تعهدی خلاف قاعده پرداختند. به بررسی نابهنجاری اقلام تعهدی و تأثیر بازده نامشهود بر این نابهنجاری پرداخته است. نتایج پژوهش وی نشان داد که بین اقلام تعهدی و بازده سهام رابطه معکوسی وجود دارد. همچنین با وارد کردن متغیر بازده نامشهود دوره های قبل به مدل رگرسیونی رابطه منفی بین اقلام تعهدی و بازده سهام از بین می رود. به عبارت دیگر، بازده نامشهود بر نابهنجاری اقلام تعهدی تأثیرگذار است.

هیرشلیفر و همکارانش^[۱۲۲](۲۰۰۹)، به بررسی رابطه بین اقلام تعهدی و جریان های نقدی نقدی با اندازه بازده سهام پرداختند. طبق یافته های آن ها ارتباط مثبت زیادی بین اندازه اقلام تعهدی با بازده سهام وجود دارد؛ ضمن اینکه بین اندازه جریان های نقدی با بازده سهام ارتباط منفی وجود دارد.

ژانگ^[۱۲۳](۲۰۰۷) در پژوهشی تحت عنوان اقلام تعهدی، سرمایه گذاری و اقلام تعهدی ناهنجار به بررسی اقلام تعهدی ناهنجار پرداخت. او ‌به این نتیجه رسید که اقلام تعهدی ناهنجار به طور یکنواخت با اطلاعات سرمایه گذاری متشکل از اقلام تعهدی افزایش می‌یابد و برخلاف انتظار، نشان داد تحلیل ها همسو با مبحث پایداری اقلام تعهدی نیست. وی در پژوهش خود اقلام تعهدی سرمایه در گردش را معیاری برای رشد و سرمایه گذاری شرکت در نظر گرفت و با توجه ‌به این معیار به بررسی رابطه بین اقلام تعهدی و بازده آتی سهام پرداخت.

چان و همکاران^[۱۲۴] (۲۰۰۶)، رابطه بین اقلام تعهدی و بازده سهام را بررسی کردند و ‌به این نتیجه رسیدند که شرکت هایی که اقلام تعهدی بالایی دارند بازده سهام پایینی در آینده خواهند داشت. به عبارت دیگر سودهای با کیفیت پایین تر بازده سهام کمتری در دوره های متوالی خواهند داشت. آنان اقلام تعهدی را به دو قسمت اختیاری و غیراختیاری تقسیم کردند و نشان دادند که نتایج آن ها یکسان است.

یو ^[۱۲۵](۲۰۰۵) طی پژوهش خود اعلام کرد که بعد از کنترل جریانات نقدی عملیاتی، اقلام تعهدی به صورت مثبت با بازده آتی سهام مرتبط است. وی نتیجه گرفت که سرمایه گذاران به اقلام تعهدی کمتر از واقع، عکس العمل نشان می‌دهند و این در حالیست که این رابطه مثبت، بین جریان نقدی عملیاتی و بازده آتی سهام است.

دسای و همکارانش^[۱۲۶](۲۰۰۴) به بررسی رابطه بین اقلام تعهدی و بازده آتی سهام با در نظر گرفتن رشد فروش پرداختند و نتیجه گرفتند که اقلام تعهدی خلاف قاعده، در سطح کل اقلام تعهدی با در نظر گرفتن رشد فروش کاهش داده نمی شود. همچنین آن ها تشخیص دادند که اقلام تعهدی خلاف قاعده، با در نظر گرفتن نسبت ارزش دفتری به بازار حقوق صاحبان سهام، در سطح کل اقلام باقی می ماند.

دچو و دیچو^[۱۲۷](۲۰۰۲)به بررسی رابطه بین اقلام تعهدی و بازده آتی سهام با در نظر گرفتن جریانات نقدی عملیاتی پرداخته و دریافتند که اقلام تعهدی بعد از در نظر گرفتن جریانات نقدی عملیاتی، دیگر وابسته به بازده آتی سهام نیست و این یافته حاکی از آن است که بخشی از اقلام تعهدی، مرتبط با جریانات نقدی عملیاتی می‌باشد که به اقلام تعهدی خلاف قاعده منجر می شود.

۱ـ۴ـ اهداف تحقیق

۱ـ۴ـ۱ـ هدف کلی

ارائه الگویی برای پیش‌بینی بحران کسب وکار در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار

۱ـ۴ـ۲ـ اهداف ویژه

ـ بررسی درجه دقت الگوی استخراجی در پیش‌بینی بحران کسب وکار شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار

ـ بررسی نقش هر یک از نسبت های مالی در پیش‌بینی بحران

۱ـ۴ـ۳ـ هدف کاربردی

این تحقیق درصدد آن است که الگو های توسعه یافته با بهره گرفتن از نسبت های مالی را ارائه و توانایی پیش‌بینی آن ها را ارزیابی نموده تا ذینفعان بتوانند با اتکا به قدرت پیش‌بینی این الگو ها با اعتماد بیشتری اتخاذ تصمیم نمایند .استفاده از ابزارهای پیش‌بینی که دربرگیرنده نسبت های مالی می‌باشند، هشدار زودهنگام بحران کسب و کار است که استفاده کنندگان به خصوص مدیران و سرمایه گذاران و اعتباردهندگان و تحلیل گران مالی را قادر می‌سازد که به اقدامات پیش گیرانه و اصلاحی، تغییر تصمیمات زیربنایی یا خط مشی های عملیاتی، تعریف مجدد استراتژی ها و رویه ها دست زنند و با کاهش ضرر و زیان تخصیص منابع را بهبود بخشند. سرمایه گذاران، تحلیل گران مالی، بانک‌ها، دولت، حسابرسان و سایر استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری برای ارزیابی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و تصمیم گیری در رابطه با خرید سهام این شرکت‌ها، اعطای وام ‌به این شرکت‌ها، ارزیابی عملکرد و اعلام تداوم فعالیت این شرکت‌ها می‌توانند از نتایج آزمون الگوهای به دست آمده در این تحقیق استفاده کنند.

۱ـ۵ـ فرضیه‌ها و سوال تحقیق

۱ـ۵ـ۱ـ سوالات تحقیق

سوال کلی: چگونه می توان نسبت های مالی مؤثر در پیش‌بینی بحران های کسب وکار در سازمان بورس اوراق بهادار را شناسائی نمود؟

سوال فرعی: نقش هر یک از نسبت های مالی در پیش‌بینی بحران به چه میزان است؟

۱ـ۵ـ۲ـ فرضیه‌ها

فرضیه اصلی: نسبت های مالی ابزار مناسبی برای پیش‌بینی بحران کسب وکار می‌باشند.

فرضیه فرعی:

1. 1. نسبت های نقدینگی نقش معنی داری در پیش‌بینی بحران های کسب وکار در بورس اوراق بهادار دارد.

1. 1. نسبت های فعالیت نقش معنی داری در پیش‌بینی بحران های کسب وکار در بورس اوراق بهادار دارد.

1. 1. نسبت های سود آوری نقش معنی داری در پیش‌بینی بحران های کسب وکار در بورس اوراق بهادار دارد.

1. نسبت های اهرمی نقش معنی داری در پیش‌بینی بحران های کسب وکار در بورس اوراق بهادار دارد.

۱ـ۶ـ قلمرو تحقیق

۱ـ۶ـ۱ـ قلمرو موضوعی تحقیق

ارائه الگویی برای پیش‌بینی بحران کسب وکار در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

۱ـ۶ـ۲ـ قلمرو مکانی تحقیق

قلمرو مکانی تحقیق، بازار بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد و تمامی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد.

۱ـ۶ـ۳ـ قلمرو زمانی تحقیق

محدوده زمانی تحقیق شامل ۴ ساله، از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ می‌باشد که بررسی فرضیات تحقیق با بهره گرفتن از داده ها ی واقعی این سالها انجام می پذیرد . ‌بر اساس هدف تحقیق اطلاعات مربوط به دوره فوق بررسی و ارتباط بین متغییرها برازش می‌گردد .

۱ـ۷ـ تعریف متغیر های تحقیق

• • • نسبت های مالی: نسبت های مالی یکی از ابزارهای ارزیابی شرکت ها توسط سرمایه گذاران و نیز ابزاری برای مدیریت واحد تجاری به منظور ارزیابی وضعیت موجود و همچنین پیش‌بینی وضعیت آتی واحد تجاری است.
  • بحران کسب وکار(بحران مالی) : بحران مالی در سطح شرکت حاکی از آن است که در ادبیات مالی، به کرات از چهار اصطلاح عجز و درماندگی مالی، قصور در پرداخت بدهی، ناتوانی در پرداخت بدهی و ورشکستگی استفاده گردیده است.

فصل دوم

مروری بر تحقیقات انجام شده

۲ـ۱ـ مقدمه

بیور معتقد است «پیش‌بینی بدون اخذ تصمیم امکان پذیر است ولی کوچک‌ترین تصمیم گیری را نمی توان بدون پیش‌بینی انجام داد». تصمیم گیری از اجزای جدایی ناپذیر مدیریت به شمار می رود. در واقع تصمیم گیری انتخاب یک راه حل از میان راه حل های مختلف می‌باشد و مدیر همواره مواجه با مواردی است که اخذ تصمیم را از او طلب می‌کند، از آنجایی که هدف از تهیه و ارائه اطلاعات حسابداری مالی فراهم ساختن مبنای تصمیم گیری اقتصادی است و هر نوع تصمیم گیری مستلزم کسب اطلاعات، پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات و استنتاج منطقی و مناسب از اطلاعات است. وجود الگوهایی برای پیش‌بینی وضعیت مالی شرکت ها در محیط فعالیت تجاری شرکت ها می‌توانند برای تصمیم گیری مناسب بسیار حائز اهمیت باشد. الگوهای پیش‌بینی بحران مالی و بحران کسب و کار یکی از ابزارهای برآورد وضع آینده شرکت هاست و می‌تواند نشانه ای برای ورشکستگی شرکت ها باشد(لی و سان^[۳]، ۲۰۰۹). با شدت گرفتن رقابت در عرصه های مختلف از جمله حسابرسی، مؤسسه های حسابرسی به دنبال به کارگیری راهکارهایی برای افزایش کارایی خود هستند که برای رسیدن ‌به این هدف باید عوامل تأثیرگذار بر افزایش کارایی را شناسایی و در جهت رفع یا تقلیل بازدارنده های آن تلاش کنند برای تحقق این موضوع حسابرس نیاز به ابزاری دارد تا وی را از وجود احتمال خطر و تحریف آگاه سازد، یکی از این ابزارها استفاده از نسبت های مالی است(گاگنیس و همکاران^[۴]، ۲۰۰۷).

بحران مالی و نهایتاًً ورشکستگی که منجر به بحران کسب و کار می شود می‌تواند زیان های هنگفتی را برای سهام‌داران، سرمایه گذاران بالقوه، اعتباردهندگان، مدیران، کارکنان، عرضه کنندگان مواد اولیه و مشتریان در پی داشته باشد. یکی از عوامل اصلی بحران مالی و نهایتاًً ورشکستگی شرکت ها عدم وجود کنترل توسط مدعیان مختلف می‌باشد. مدعیان شرکت ها شامل سهام‌داران، اعتباردهندگان، مدیران و کارگران، عرضه کنندگان و … می‌باشند و مدیریت باید کنترل طولانی بر روی شرکت را که رضایت سهام‌داران و سایر مدعیان را برآورده سازد، مورد توجه قرار دهد. سهام‌داران شرکت ممکن است با انجام اعمالی ، کنترل در شرکت را از بین ببرند. آن ها می‌توانند از انواع عملیات تخریبی نظیر عرضه سهام خود در بازار یا استفاده از حق رأی‌ بر علیه مدیریت استفاده نمایند. چنانچه با انجام این عملیات قیمت سهام کاهش یابد و شرکت از نظر قدرت مالی با مخاطره مواجه شود کنترل از دست رفته تلقی می شود(هو و همکاران^[۵]، ۲۰۰۷).

نگرش سیستمی‌به جهت جامعیت بالقوه ، به یکپارچگی و هماهنگی اطلاعات موجود در سازمان کشیده می‌شود و عالی ترین مورد نگرش سیستمی‌به سازمان‌ها ، به استقرار سیستم‌های اطلاعات مدیریت ( MIS ) منجر می‌گردد .

این سیستم‌ها که گرد آوری و سازماندهی ها و تولید اطلاعات و انتقال آن را به مدیران به انجام می‌رساند . همچون ناظری مقتدر در تمامی‌سطوح سازمان‌ها حضور یافته و حیطه معرفتی مدیر را توسعه داده و بینش وی را بری اتخاذ تصمیمات صحیح مهیا می‌سازد .

رقابت گسترده و فشرده ی که در سطح بین‌المللی ، بالا خص در حوزه عملیات اقتصادی وجود دارد ، اقتضا می‌کند که شیوه های مدیریت نیز همانند سایر عوامل متحول گردند ، تا بقای سازمان تضمین شود . سیستم‌های اطلاعات مدیریت نیز همپای مدیریت از تحول و پویایی متاثر خواهد بود .

نگهداری و پردازش انبوه داده هایی که برای تصمیم گیری مورد نیاز است . بدون استفاده از کامپیوترهای توانمند عصر حاضر غیر ممکن به نظر می‌رسد .کامپیوتر ها قادرند میلیون‌ها داده را در حافظه خود نگهداری کنند و طبق دستور العمل‌های نوشته شده ، داده های مذبور را با سرعتی شگفت انگیز به انحاء مختلف ، تحلیل و تلخیص نموده و به صورت اطلاعات قابل استفاده در اختیار تصمیم گیرندگان قرار دهند .

کامپیوتر وسیله با ارزشی برای کار کردن با اطلاعات و داده ، به ویژه اعدد و ارقام است . کاربرد گسترده کامپیوتر ، به عنوان ابزاری یاری دهنده در زمینه‌های برنامه ریزی مدیریت ، تصمیم گیری و کنترل ، به سبب ویژگی‌ها و مزایای خاصی است که کامپیوتر ها دارند .

برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از : پردازش بسیار سریع ، خود هدایت کنندگی ، پردازش از راه دور ، توان استدلال ، توان انجام حجم عظیمی‌از عملیات تکراری ، نگهداری و انبار کردن داده ها و باز خوانی داده ها .

بدون شک ، توان فوق العاده کامپیوتر ها از لحاظ محاسبه ، استدلال ، سرعت عمل ، دقت و حافظه به آن ها جایگاه کم نظیری در حل مسائل سازمانی داده است .

بسیاری از اندیشمندان علم مدیریت را عقیده بر این است که هر تصمیمی‌به اطلاعات درباره موضوع آن بستگی دارد و حتی برخی گفته اند ۹۰ در صد هر تصمیم را اطلاعات تشکیل می‌دهد . ‌بنابرین‏ یک مدیر به عنوان تصمیم گیرنده در سازمان و یا حتی در جامعه ، باید اطلاعات دقیق و مناسب را به موقع در اختیار داشته باشد که بتواند دراجرای وظایف مدیریتی خود تصمیمات مناسب را اتخاذ کند و به مرحله اجرا گذارده و در نهایت ارزیابی کند .

در این مورد سیستم‌های اطلاعاتی به مدیریت یاری می‌کند تا هر چه سریع تر اطلاعات دقیق را کسب نموده و با استفاده بهینه از آن ها ، حداکثر کارایی و اثر بخشی را به دست آورد .

ابزار دیجیتالی توانمندی‌های ویژه ما را بسیار بالا می‌برند : توان اندیشیدن ، شکل دهی به اندیشه ها و توان همکاری با دیگران در پیاده نمودن آنچه را که اندیشدیده ایم .

۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق

مزیت ملی ، در کشور هایی پدید می‌آید که مدیران تنهادر صدد افزایش کارایی نباشند ، بلکه حرکت‌های سازمانی شان در راستای استراتژی کلی باشد ( دکتر مایکل پورتر ، استاد دانشگاه هارورد : پیام مدیریت ).

تغییر و تحولات بین‌المللی وسرعت این تغییرات دولت‌ها را بر آن داشته است تا در راستای کسب مزیت رقابتی در عرصه بین‌المللی ، دور نمای استراتژیک حرکت‌های خود را ترسیم نمایند . ترسیم چشم انداز در حقیقت دور نمای آینده یک کشور و بیانگر ارزش‌ها ، آرمانها و تفکرات ‌سیاست‌گزاران‌ کشور می‌باشد

تصمیمات استراتژیک و ملی مبنی بر ایجاد دولت الکترونیکی ، چشم انداز ایران ۱۴۰۰ و به تبع آن تصمیمات استراتژیک در راستای چشم انداز و تبیین اهداف و سیاست‌های کلی و اجرایی و تبیین چالش‌ها و راهکار‌های دستیابی به اهداف ، الزام‌های دهکده جهانی در امر ارتباطات ، استاندارد سازی عملیات و جلب رضایت ارباب رجوع ، مقدماتی را پیش روی سیستم سازمانی قرار ‌می‌دهد که روی آوری به اتوماسیون اداری یکی از آن ها است . برای حل مسائل پیش رو که در هر سازمانی به وقوع می‌پیوندد از مراحلی همچون تشخیص درست مسئله ، بررسی زمینه‌های مختلف حل مسئله ، انتخاب بهترین راه حل و اجرای آن و کنترل و حصول اطمینان از درست کار کردن راه حل ، عبور می‌شود .

سازمان‌ها به منظور درک صحیح مسئله زمان زیادی را صرف مطالعه و شناسائی راه حلهای مسئله می‌نمایند . حل برخی مسائل پیچیده سازمانی زمان طولانی را می‌طلبد و سیستم اتوماسیون پشتیبانی بسیار خوب و مؤثر تری را در ایفای وظایف مدیریتی از جمله تصمیم گیری، برنامه ریزی و کنترل برای مدیران فراهم می‌آورد .

متحول شدن ارتباطات و مکاتبات اداری در سازمان‌ها و مؤسسات اقتصادی از آنچنان رشد سریعی بر خوردار است که دیگر فرایند‌های کند و زمان بر اداری به روال پیشین پذیرفتنی نیست . بر این اساس ضرورت دارد تا ابزاری فراهم شود که با بهره جویی از آن بتوان با سرعت و دقت به انجام فرایند‌های اداری پرداخت . بدین منظور استفاده از سیستم اتوماسیون اداری به عنوان روشی نوین از سویی به جریان کار سرعت می‌بخشد و از سویی دیگر ، با جمع‌ آوری اطلاعات مجموعه فعالیت‌های سازمان و طبقه بندی آن ها ، بستر مناسبی را برای سرعت بخشیدن به امور روزمره فراهم می‌سازد . نرم افزار اتوماسیون به عنوان بخشی از مجموعه سیستم یکپارچه اطلاعات مدیریت ، با بررسی مدل‌های فعالیت سازمان‌های بخش عمومی‌و مؤسسات صنعتی و بازرگانی طراحی و تولید شده است و می‌تواند به خوبی پاسخگوی نیاز‌های یاد شده باشد . در پازل چند مربعی قدرت آنچه که مهم است این است که دیگر ، قدرت در نهاد ها ( مثل قدرت )، سازمان ها یا کنترل کنندگان نماد ها متمرکز نیست . قدرت در شبکه های جهانی ثروت ، اطلاعات و تصاویر که نظامی‌با هندسه متغیر و جغرافیایی غیر مادی است ، نشر می‌یابد و استحاله می‌شود اما از بین نمی‌ر ود .

این تحقیق و نتایج آن نه تنها می‌تواند در آشکارسازی نقاط قوت و ضعف سیستم و رفع مغایرتهای احتمالی سیستم اتوماسیون در سازمان متبوع مؤثر باشد بلکه می‌تواند ‌در سرعت بخشیدن به انتخاب ناگزیر و الزامات سازمان‌های مدرن ، در بعد تجهیز به فناوری‌های سخت افزاری نرم افزاری سبز فایل در سازمان‌های همنوع و در سطح وسیعتر در سازمان‌های زیر مجموعه وزارت کشور و سایر سازمان‌ها نقش آفرینی کند .

۱-۴- اهداف تحقیق

۱-۴-۱- هدف کلی

بررسی تاثیر سیستم اتوماسیون بر بهبود تصمیم گیری مدیران در سازمان آموزش فنی و حرفه ای استان ایلام

۱-۴-۲- اهداف ویژه

۱- بررسی و تجزیه و تحلیل آثار و نتایج حاصل از سیستم اتوماسیون در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای استان ایلام.

۲- ارائه راهکار برای بهبود عملکرد سیستم اتوماسیون جهت بهره برداری .

۱-۴-۳- اهداف کاربردی

۱- شناسایی یک سیستم اتوماسیون مناسب جهت اطلاع رسانی به مدیران.

۲- بررسی و شناسائی عوامل مؤثر در موفقیت سیستم اتوماسیون از نظر تامین اطلاعات مناسب نظیر صحت،کیفیت، دقت،پیگیری، به هنگام بودن و اقتصادی بودن .

۱-۵- تبیین فرضیه‌های تحقیق

سیستم اتوماسیون بر سهولت گردش اطلاعات در تصمیم گیری مدیران تاثیر مثبت دارد .

برای توضیح کامل مطلب باید گفت که اگرچه لفظ حضانت در قرآن نیامده، لیکن در ذیل بعضی از آیات، به مناسبت موضوع، مطالبی در قرآن ارائه می‌گردد که دربردارنده این حکم هم هست. به عنوان مثال، آیه شریفه ۲۳۳ از سوره بقره که ابتدای آن مربوط به موضوع رضاع و شیر دادن مادر است: «لاتضار والده بولدها ولا مولود له بولده » یعنی نباید به واسطه فرزند ضرری متوجه مادر شود و تحمیل ضرر بر مادر از این جهت ممنوع است و همچنین پدر نباید به واسطه فرزندش متحمل ضرر گردد. اگرچه این مطلب در ذیل بحث رضاع و شیرده است، لیکن مورد، خصوصیت ندارد. در اینجا ما کبرای کلی نفی ضرر و ضرار را داریم که حکم رضاع در این آیه از مصادیق آن است; لیکن به واسطه کلیت نفی ضرر و ضرار، آیه مصادیق دیگری نیز دارد که حکم حضانت از آن جمله است.

رضاع حکمی غیر از حضانت است و هریک حکمی جداگانه دارند; اگرچه مصداقا ممکن است در یک جا جمع شوند. مسئولیت حضانت با اتمام دوران رضاع برداشته نمی شود، با توجه به اینکه حضانت فقط تر و خشک کردن فرزند نیست، بلکه ارتباط روحی و روانی و عاطفی و فکری مادر با بچه است.

برخی از فقیهان از قاعده لاضرر در حکم حضانت استفاده کرده‌اند. در اینجا ما با الهام گرفتن از دیدگاه امام خمینی که در کتاب بدایع الدرر، از این قاعده و نحوه کاربرد آن ارائه دلیل نموده بودند، استفاده جستیم. ایشان اگرچه قاعده «لاضرر ولاضرار» را یک قاعده می دانند ولی می فرمایند: متعلق در «لاضرر»، امور مالی و نفسی و در «لاضرار»، امور حقوقی است و دومی را در مواردی صادق می دانند که انسان به نحوی شخص دیگری را در تنگنا و سختی قرار دهد. ‌بنابرین‏ نظر، مفهوم آیه «لاتضار والده بولدها» این طور بیان می شود که مادر را نباید به واسطه فرزندش در تنگنا و سختی قرار داد. اگرچه دیگران در مفهوم ضرار عمدتاً ضرر طرفین را مطرح کرده‌اند، لیکن امام خمینی علیه السلام به استناد آیات ضرار و نیز روایتی که در این زمینه و در تبیین آیه مذکور از معصوم وارد شده تمسک می نمایند. امام صادق علیه السلام فرموده اند: «فسر المضاره بالام » ‌به این دلیل که «ینزع الولد عنها» یعنی امام علیه السلام مصداق ضرار را جداسازی فرزند از مادر می شمارند که این جنبه مالی و جانی ندارد; بلکه جنبه حقوقی و روانی دارد و چون اسلام حقوقش طرفینی است، لذا در جانب پدر هم بر همین مسئله تأکید دارد که نباید هیچ یک از پدر و مادر به واسطه فرزند در تنگنا و سختی قرار گیرند.

از روایات منقول از ائمه معصومین هم این جداسازی «ضرر» از «ضرار» به دست می‌آید و آیات هم حامل همین معنا است. در حضانت اگرچه ممکن است جداسازی فرزند از مادر با ضرر مالی و جانی مقرون نباشد، ولی مصداق «ضرار» است.

مجموعا حدود ۹ الی ۱۰ روایت در زمینه حضانت داریم که به سه دسته تقسیم می شود:

1. 1. روایات مربوط به رضاع که دو سال را مطرح می‌کند.

1. 1. روایاتی که هفت سال را برای حضانت مطرح می‌کند.

1. روایاتی که می‌گوید: مادامی که مادر ازدواج نکرده، به سرپرستی سزاوارتر است.

به طور خلاصه باید نتیجه گیری کرد روایات دو سال، مربوط به امر رضاع طفل است، نه حضانت. شاهد این امر آن است که در روایت می فرماید: در دوران رضاع، شیر دادن برعهده مادر و نفقه و مزد بر پدر است و بعد از آن هم که مسئله سزاوارتر بودن پدر را مطرح می‌کند، ناظر به ولایت پدر بر فرزند و تامین هزینه زندگی اوست ،نه راجع به حضانت.

در اینجا باید ‌یادآور شویم برای قول مشهور که دو سال را برای پسر و هفت سال را برای دختر قرار می‌دهند، مستند روایی به صورت تفصیلی که در این قول هست، وجود ندارد; بلکه همان گونه که گفتیم، در این روایت سخن از حق رضاع است و اینکه در دوران رضاع کدام یک از پدر و مادر سزاوارتر هستند.

در اینجا باید نسبت به سایر ادله دقت شود. در ارزیابی نسبت به بیان مدت حضانت اختلاف وجود دارد; لیکن با تعمق نسبت به مسئله حضانت و نیز بیانات معصومین علیهم السلام در این زمینه و با توجه به نیازمندی فرزند به حمایت‌های روانی و عاطفی می توان ‌به این نتیجه رسید که تعیین سن در روایات موضوعیت ندارد و از امور تعبدی و الزامی نیست; بلکه باید به نیاز روحی و وضعیت فرهنگی و اجتماعی دقیقا توجه شود; خصوصاً اینکه در دسته ای از روایات اصلا سن مطرح نیست. تجربه نشان داده که این طور نیست که فرزند بعد از هفت سالگی نیاز به مادر و توجه او ندارد. آیه «لاتضار والده بولدها» فقط به ضرر جسمی احاطه ندارد. اما اینکه در روایات اشاره به هفت سال شده به خاطر این است که سن هفت سالگی سنی است که پایه های عاطفی و عقلی طفل تا حدی استوار شده و ممکن است در بعضی از جوامع، همراهی مادر تا این سن پاسخگوی نیازهای اجتماعی او باشد; لیکن در جوامع فعلی چنین نیست; لذا اگر ما نیازهای عاطفی طفل را هم نادیده بگیریم، ضرورت‌های زندگی اجتماعی او، یاری مادر و همراهی او را می طلبد. این مطالب، ما را به تأمل در روایات دسته سوم وا می‌دارد که می فرماید: «تا مادر ازدواج نکرده، حضانت از آن اوست »; لذا مادر مادامی که دارای شرایط مناسب برای حضانت است، ‌به این امر سزاوارتر است و بر همین اساس، ما می گوییم این دسته از روایات، حاکم بر دو دسته دیگر است.

نادیده انگاری ولایت پدر، شرعا و عقلا بر منطق صواب نیست; لیکن باید به معنای آن توجه نمود. معنای آن، سیطره توجه پدر است به آنچه مصلحت طفل در آن است، اعم از مسائل مالی و غیرمالی، مانند امور تحصیلی، اخلاقی و… . از جمله این مصالح، جایگاه عاطفی، امنیتی و اخلاقی اوست که هیچ صاحب اندیشه ای نظر ندارد بر اینکه اگر مادر صلاحیت کافی داشته باشد، او برای حضانت طفل اصلح نباشد. از نظر ما نه تنها حضانت مادر و ولایت پدر تنافی ندارند، بلکه به شکلی کاملا معقول و منطقی قابلیت جمع دارند و نسبت به زمان افتراق و جدایی پدر و مادر امر مقدوری است; مگر اینکه ‌به این دو، صورتی غیر از صورتی حقیقی و شرعی دهیم.

۳-۴ متصدّی امر حضانت در فرض حیات ابوین یا فقدان آن ها

جدایی پدر و مادر از فرزند گاهی به سبب طلاق است گاهی مرگ؛ (مرگ پدر، مرگ مادر، مرگ پدر و مادر).

۳-۴-۱ در فرض حیات ابوین و انحلال نکاح به علت طلاق

دیدگاه های فقهای شیعه، درباره این انگاره، مختلف و پراکنده است و ما در این جا ابتدا به گونه اجمال، این دیدگاه ها را بیان می‌کنیم:

الف)نگهداری فرزند پسر تا دو سالگی و فرزند دختر تا هفت سالگی به عهده مادر است و از آن پس نگهداری هر دو به عهده پدر است. این قول مشهور است و مبنای قانون مدنی ایران (کاتوزیان، ۱۳۸۲: ص ۷۱۱).مستند این دیدگاه، اجماع است و جمع بین روایاتی که می‌گویند فرزند تا دو سال در اختیار مادر است و روایاتی که می‌گویند فرزند تا هفت سالگی در اختیار مادراست و شایسته تر بودن پدر برای تربیت فرزند پسر و مادر برای تربیت فرزند دختر.

متغیر

شاپیرو- ویلک

مقدار آماره

درجه آزادی

سطح معنی داری

خودکارآمدی تحصیلی

با فوق برنامه بدون فوق برنامه

۱۱۹/۰

۱۵۴/۰

۳۰

۳۰

۲۰/۰

۰۶۸/۰

عملکرد تحصیلی

با فوق برنامه بدون فوق برنامه

۱۶۱/۰

۲۲۶/۰

۳۰

۳۰

۰۴۷/۰

۰۱/۰

۴-۳-۱- بررسی برابری واریانس متغیرهای تحقیق

طبق تحلیل یافته ها در جدول(۴-۳-۲)، بررسی فرض برابری واریانس ها با بهره گرفتن از آزمون لون^[۴۳] نشان داد که مفروضه ی برابری واریانس خطای متغیر وابسته در گروه ها رعایت شده است که این آماره به ترتیب برای متغیر خودکارآمدی تحصیلی، ۰۵/۰<P ، ۶۲/۰=F(1,58) ، برای عملکرد تحصیلی ، ۰۵/۰<P ،۱۳=F(1,58) رعایت شده بود.

۴-۳-۲ جدول آزمون لون مربوط به پیش فرض برابری واریانس ها

تأثیر درونی

f

درجه آزادی ۱

درجه آزادی ۲

سطح معنی داری

خودکارآمدی تحصیلی

۲۴۳/۰

۱

۵۸

۶۲/۰

عملکرد تحصیلی

۵۸/۶

۱

۵۸

۱۳/۰

همان گونه که در جدول فوق آمده است، نتایج آزمون تی مستقل نشان می‌دهد که مقدار (۳۹/۵=t) با درجه آزادی (۳۰=df) در سطح ۰۱/۰ معنی دار است. در نتیجه با ۹۹% اطمینان می توان گفت که تفاوت معنی داری بین شاخص اضطراب در مادران گروه آزمایش (۵۶/۳=M، ۳۹/۲=SD) و گروه کنترل (۹۳/۹=M، ۰۷/۴=SD) وجود دارد و ‌بنابرین‏ فرضیه اول پژوهش تأیید می شود.

۴-۴- بررسی فرضیات تحقیق

۴-۴-۱ بررسی فرضیه اول تحقیق:

فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی تحصیلی و ‌عملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.

: فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی تحصیلی و ‌عملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر ندارد.

: فعالیت های فوق برنامه برخودکارآمدی تحصیلی و ‌عملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.

با توجه به جدول(۴-۴-۱)، داده های مربوط به متغیرهای خودکارآمدی تحصیلی و عملکرد تحصیلی مختلف به کمک تحلیل واریانس چند متغیری با دو عامل درون گروهی تحلیل شدند. آزمون های چند متغیری نشان دادند که اثر چند متغیری معناداری برای عامل گروه به صورت توصیفی وجود دارد، ۹۹/۰= η^۲_p، ۰۷/۰=P ، ۷۹/۲=F_(2,58).

جدول ۴-۴-۱ آزمون معناداری چند متغیری

اثرات

مقادیر

F

درجه آزادی۱

درجه آزادی ۲

سطح معناداری

η^۲_p

توان

ثابت

رد پیلای

۹۹۹/۰

۳۷/۱۹۹۹۱

۲

۵۷

۰۰۰۱/۰

۹۹/۰

۱

لاندای ویلکس

۰۰۱/۰

۳۷/۱۹۹۹۱

۲

۵۷

۰۰۰۱/۰

۹۹/۰

۱

رد هتلینگ

۴۵/۷۰۱

۳۷/۱۹۹۹۱

۲

۵۷

۰۰۰۱/۰

۹۹/۰

۱

بزرگترین ریشه ی روی

۴۵/۷۰۱

۳۷/۱۹۹۹۱

۲

۵۷

۰۰۰۱/۰

۹۹/۰

۱

گروه

رد پیلای

۰۸/۰

۷۹/۲

۲

۵۷

۰۷۰/۰

۰۲۲/۰

۱۵۵/۰

لاندای ویلکس

۹۱/۰

۷۹/۲

۲

۵۷

۰۷۰/۰

۰۲۲/۰

۱۵۵/۰

رد هتلینگ

۰۹۸/۰

۷۹/۲

۲

۵۷

۰۷۰/۰

۰۲۲/۰

۱۵۵/۰

بزرگترین ریشه ی روی

۰۹۸/۰

۷۹/۲

۲

۵۷

۰۷۰/۰

۰۲۲/۰

۱۵۵/۰

همچنین طبق جدول(۴-۴-۲)، بررسی اثر های بین گروهی نشان داد که عامل گروه تأثیر معنی داری بر خودکارآمدی تحصیلی ۰۱۹/۰= η^۲_p، ۰۳/۰=P ،۸۲/۴=F_(1,58) داشته است ولی تاثیر معنی داری بر عملکرد تحصیلی ۰۰۶/۰= η^۲_p ،۵۵۷/۰=P ، ۳۴/۰=F(1,58) نشان نداده است، پس فرضیه های مبنی بر عدم تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر عملکرد تحصیلی تأیید می شود، و فرض های مبنی بر تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر عملکرد تحصیلی رد می‌شوند، لذا می توان گفت که فعالیت های فوق برنامه بر عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس تاثیر نداشته است.

جدول ۴-۴-۲ آزمون های اثر های بین آزمودنی ها

منبع تغییرات

متغیر وابسته

مجموع مجذورات

درجات آزادی

میانگین مجذورات

F

سطح معناداری

η^۲_p

توان

مدل تصحیح شده

خودکارآمدی تحصیلی

۴۱/۱۲۰

۱

۴۱/۱۲۰

۸۲/۴

۰۳/۰

۰۱۹/۰

۱۸۲/۰

عملکرد تحصیلی

۲۴۶/۰

۱

۲۴۶/۰

۳۴/۰

۵۵۷/۰

۰۰۶/۰

۰۸۹/۰

ثابت

خودکارآمدی تحصیلی

۸۱/۱۲۴۸۵۲

۱

۸۱/۱۲۴۸۵۲

۸۱/۵۰۰۱

۰۰۰۱/۰

۹۸۴/۰

۱

عملکرد تحصیلی

۸۷/۲۱۹۲۹

۱

۸۷/۲۱۹۲۹

۳/۳۱۰۷۹

۰۰۰۱/۰

۹۹۸/۰

۱

گروه

خودکارآمدی تحصیلی

۴۱/۱۲۰

۱

۴۱/۱۲۰

۸۲/۴

۰۳/۰

۰۱۹/۰

۱۸۲/۰

عملکرد تحصیلی

۲۴۶/۰

۱

۲۴۶/۰

۳۴/۰

۵۵۷/۰

۰۰۶/۰

۰۸۹/۰

خطا

خودکارآمدی تحصیلی

۷۶/۱۴۴۷

۵۸

۹۶/۲۴

عملکرد تحصیلی

۹۲/۴۰

۵۸

۷۰۶/۰

کل

خودکارآمدی تحصیلی

۰۰/۱۲۶۴۲۱

۶۰

عملکرد تحصیلی

۰۴/۲۱۹۷۱

۶۰

کل تصحیح شده

خودکارآمدی تحصیلی

۱۸/۱۵۶۸

۵۹

عملکرد تحصیلی

۱۷۱/۴۱

۵۹

۴-۴-۲ بررسی فرضیه دوم تحقیق:

فعالیت های فوق برنامه برعملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.

: فعالیت های فوق برنامه برعملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر ندارد.

: فعالیت های فوق برنامه برعملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس اثر دارد.

همان گونه که در جدول(۴-۴-۳) فوق آمده است، نتایج آزمون تی مستقل نشان می‌دهد که تفاوت در مقدار میانگین و انحراف معیار عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دارای فعالیت های فوق برنامه (۱۸/۱۹=M، ۶۲۷/۰=SD) و دانش آموزان بدون فعالیت های فوق برنامه (۰۵/۱۹=M، ۰۹/۱=SD) با مقدار (۵۹۰/۰=t) ودرجه آزادی (۵۸=df) در سطح معنی داری ۵۵/۰ معنی دار نیست. در نتیجه می توان گفت که فرض : مبنی بر عدم تاثیر فعالیت های فوق برنامه بر عملکرد تحصیلی تأیید می شود. یعنی فعالیت های فوق برنامه برعملکرد تحصیلی دانش آموزان دخترمقطع راهنمایی شهرستان بندرعباس تاثیر ندارد.

جدول ۴-۴-۳ مربوط به آزمون تی مستقل برای بررسی عملکرد تحصیلی دانش آموزان

مقیاس

گروه

پس آزمون

df

t

سطح معناداری

تعداد

میانگین

انحراف استاندارد