1. صرف ریسک کیفیت اقلام تعهدی و پراکندگی کیفیت اقلام تعهدی بین شرکت های دارای کیفیت حسابداری ضعیف و خوب با فعالیت های اقتصادی آینده مرتبط است. به طور کلی یافته های آن ها از این مباحثه که کیفیت اطلاعات حسابداری یک عامل ریسک قیمت گذاری شده است، پشتیبانی کرد.

کور و همکاران ^[۷۰] (۲۰۰۸) در پژوهشی با عنوان “آیا کیفیت اقلام تعهدی یک عامل محاسبه ی ریسک اطلاعات است؟” اثر ریسک اطلاعات ناشی از کیفیت اقلام تعهدی بر صرف ریسک سبدهای سرمایه گذاری، را بررسی کردند. آن ها ‌به این نتیجه رسیدند که رگرسیون سری زمانی انجام شده در پژوهش فرانسیس و همکاران (۲۰۰۵)، شواهد لازم برای اثبات این که کیفیت اقلام تعهدی یک عامل ریسک اطلاعات است، را فراهم نمی کند. در ادامه آن ها با بهره گرفتن از رگرسیون مقطعی دو مرحله ای فاما و مکبث^[۷۱] (۱۹۷۳) اثر کیفیت اقلام تعهدی بر صرف ریسک سبدهای سرمایه گذاری رابررسی کردند؛ تا بدین وسیله ریسک اطلاعاتی مرتبط با آن را ارزیابی کنند. با بهره گرفتن از این آزمون، آن ها به هیچ مدرکی مبنی بر این که کیفیت اقلام تعهدی عامل ریسک در اطلاعات مرتبط با بازده می‌باشد، دست نیافتند.

۲-۱۵-۲-پیشینه ی داخلی

در تحقیقات داخلی پژوهشی که به بررسی تأثیر کیفیت سود حسابداری بر ریسک نقدشوندگی سهام بپردازد یافت نشد. سایر پژوهش های انجام شده در این زمینه به شرح زیر می‌باشد:

شیخی (۱۳۹۰) به بررسی تأثیر کیفیت اقلام تعهدی بر صرف ریسک سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که کیفیت اقلام تعهدی توانایی لازم برای تبیین رفتار صرف ریسک سهام شرکت ها را ندارد. در ادامه مجدداً با تشکیل پورتفوی ساختگی و انجام رگرسیون مقطعی دو مرحله ای مجدداً اثر اقلام تعهدی بر صرف ریسک سهام شرکت ها آزمون شده است. نتایج انجام این آزمون نیز برای هر کدام از پورتفوی های ساختگی، دلالت بر عدم توانایی کیفیت اقلام تعهدی برای تبیین رفتار صرف ریسک سهام شرکت ها دارد.

ایزدی نیا ورسائیان (۱۳۸۹) به بررسی پراکندگی مالکیت و نقدشوندگی سهام پرداختند. یافته های پژوهش نشان می‌دهد که پراکندگی مالکیت از عوامل مهم اثرگذار بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام شرکت ها است. اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام نیز از مهم ترین معیارهای نقدشوندگی سهام شرکت ها محسوب می شود.

یحیی زاده فر و همکاران (۱۳۸۹) به بررسی رابطه ی نقدشوندگی با بازده ی سهام در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. رابطه نرخ گردش سهام به عنوان معیار نقدشوندگی با بازده ی سهام در بورس اوراق بهادار تهران در بازه ی زمانی ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۷ مورد بررسی قرار گرفته است. که نتایج پژوهش مبین وجود رابطه مثبت و معنادار بین ضریب متغیر نرخ گردش و بازده ی سهام است.

ایزدی‌نیا و رسائیان (۱۳۸۸) به بررسی وجود رابطه ی معنی‌دار بین کیفیت سود و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پرداختند. به منظور آزمون فرضیه‌ها از تکنیک آماری رگرسیون دو متغیره، روش اثرات ثابت با بهره گرفتن از داده های پانلی بهره گرفتند. نمونه ی انتخابی شامل ۱۱۰ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و دوره ی زمانی، سال‌های بین ۱۳۸۱ و ۱۳۸۵ می‌باشد. نتایج پژوهش بیانگر آن‌است که تقریباً ۲۷ درصد تغییرات در اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، توسط تغییر در کیفیت سود توضیح داده می‌شود.

یحیی زاده فر وخرمدین (۱۳۸۷) به بررسی نقش عوامل نقد شوندگی و ریسک عدم نقد شوندگی بر مازاد بازده ی سهام در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج تحقیق نشان داد که تمامی متغیر های مستقل چهارگانه بر متغیر وابسته تحقیق تأثیر معنی دار داشته اند. بدین معنی که تأثیر عدم نقد شوندگی و اندازه ی شرکت بر مازاد بازده ی سهام، منفی؛ اما تأثیر مازاد بازده ی بازار و نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار بر مازاد بازده ی سهام مثبت بوده است.

رسائیان و حسینی (۱۳۸۷) در یک بررسی رابطه بین کیفیت اقلام تعهدی و هزینه ی سرمایه در ایران را بررسی کردند. یافته های پژوهش نشان می‌دهد اجزای نقدی سود حسابداری توان پیش‌بینی و قدرت توضیحی ارزش بازار شرکت را دارند، ولی سه جزء تعهدی سود حسابداری ( شامل حساب های دریافتنی، موجودی کالا، حساب های پرداختنی) که در این پژوهش استفاده شده است، توان پیش‌بینی و توضیح ارزش بازار شرکت را ندارد. از این رو اجزای نقدی سود حسابداری به ارزش بازار شرکت مربوط است و نسبت به اجزای تعهدی از سود مندی بیشتری برخوردارند.

خواجوی و ناظمی (۱۳۸۴) رابطه ی بین کیفیت سود و بازده ی سهام با تأکید بر نقش اقلام تعهدی را در ۹۶ شرکت بورس اوراق بهادار تهران در طول سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ بررسی کردند و نشان دادند که میانگین بازده ی سهام شرکت ها، تحت تأثیر میزان اقلام تعهدی و اجزای مربوط به آن قرار نمی گیرد و به عبارت دیگر نمی توان پذیرفت که بین میانگین بازده شرکت هایی که اقلام تعهدی آن ها به کم ترین و بیش ترین میزان گزارش می شود اختلاف معنی داری وجود دارد.

۲-۱۶- خلاصه ی فصل

در این فصل ابتدا مبانی نظری پشتوانه ی تحقیق مورد بحث قرار گرفت. متغیرهای مختلف مورد بررسی توسط محققان مختلف برای ارزیابی کیفیت سود اشاره گردید. یکی از این معیارهای اندازه گیری کیفیت اقلام تعهدی می‌باشد که مدل های اندازه گیری آن نیز مطرح گردید. در ادامه نقدشوندگی سهام مورد مباحثه قرار گرفت و پیرامون مبانی نقد شوندگی سهام، ریسک نقدشوندگی سهام و تاثیر کیفیت اطلاعات و کیفیت سود حسابداری بر ریسک نقد شوندگی سهام مطالبی ارائه گردید. در بخش دوم به پیشینه ی خارجی و داخلی این تحقیق، و تحقیقات مشابه اشاره شد. ملاحظه گردید که تحقیقی که از تمام جهات مشابه با این تحقیق باشد، در داخل ایران اجرا نشده است؛ آن چه ادامه ی مسیر را روشن می‌کند، چگونگی انجام و به عبارتی روش تحقیق است. روش تحقیق مسیر تحقیق را روشن می‌کند و محقق را در جهت دست یابی به نتایج هدایت می‌سازد. این موضوع در فصل ۳ تشریح خواهد شد.

فصل سوم

روش پژوهش

۳-۱- مقدمه

روش پژوهش مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دست یابی به راه حل مشکلات است. در این میان انتخاب روش مناسب پژوهش، جهت دستیابی به نتایج واقعی از اهمیت زیادی برخوردار است. ‌بنابرین‏، در این فصل با بهره گرفتن از چارچوب نظری و روش های به کار گرفته شده در پژوهش های قبلی، روش مناسب جهت بررسی فرضیه های پژوهش انتخاب می شود.

در این فصل ابتدا نوع پژوهش، جامعه ی آماری، روش نمونه گیری و نحوه ی جمع‌ آوری داده ها بیان می شود. سپس فرضیه، مدل پژوهش، متغیرها و نحوه ی محاسبه ی آن ها و نحوه ی پرتفوی بندی شرکت های نمونه تشریح می شود. در نهایت روش شناختی پژوهش و آزمون های آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل نتایج، مورد اشاره قرار می‌گیرد.

۳-۲- نوع پژوهش

با توجه به اهمیت و کاربرد نتایج این پژوهش که می‌تواند زمینه ی مناسب تری برای اتخاذ تصمیم های سرمایه گذاری فراهم آورد، لذا پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی است. از نظر ماهیت و روش از نوع توصیفی ـ همبستگی است . زیرا از یک طرف وضع موجود را بررسی می کند و از طرف دیگر رابطه بین متغیرهای مختلف را با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون، تعیین می کند.

۳-۳- جامعه آماری