به اعتقاد ایجیری تحت شرایط معینی که مرتبط با متوسط عمر مفید دارایی‌های ثابت، اندازه شرکت و پایداری(ثبات) نرخ بازیافت وجوه نقد است، نرخ بازیافت وجوه نقد می‌تواند به عنوان معیاری مناسب و مفید، برای تخمین بازده داخلی(IRR)^[1] شرکت مورداستفاده قرار گیرد. همچنین پژوهش‌های گذشته نیز حاکی از آن است که نرخ بازیافت وجوه نقد به طور مستقیمی با نرخ بازده جریان وجوه نقد تنزیل شده ارتباط دارد و عملکرد اقتصادی واحد تجاری را بهتر نمایش می‌دهد(سالمون،۱۹۸۲)^[۲]. این شاخص(CRR) در سال‌های بعد موردتوجه پژوهش گران زیادی مانند استارک^[۳]، گرینر^[۴]، هامر و گوردن^[۵] قرار گرفت و مفهوم آن توسط آن‌ ها گسترش یافت(خانی و حقیقی،۱۳۹۱،۷۴).

استفاده از شاخص‌های مبتنی بر جریان وجوه نقد همواره توسط جامعه حسابداری مورد تأیید بوده است،چراکه بر اساس بیانیه‌ی مفاهیم بنیادی حسابداری مالی شماره یک آمریکا(SFAC)،یکی از اهداف اصلی گزارشگری مالی به وسیله واحدهای تجاری،ارائه اطلاعاتی به سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان در جهت ارزیابی مقدار،زمان و میزان عدم اطمینان جریان‌های نقدی حال و آینده است. عوامل مذکور باعث گردیده تا کاربران صورت‌های مالی،جهت برآورد و تخمین بازده واقعی حاصل از سرمایه‌گذاری در سهام،تمایل زیادی به تعیین جریان‌های وجوه نقد جاری و پیش‌بینی جریان‌های وجوه نقد آینده داشته باشد،‌بنابرین‏ اگر اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی،دارای دو ویژگی مربوط و قابل‌اعتماد باشند،سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان در اتخاذ تصمیمات مالی و اقتصادی و تخصیص بهینه منابع یاری می‌رسانند.

بیان موضوع و مسئله تحقیق

در طول سه دهه گذشته رابطه بین سودآوری و بازده سهام در مرکز تحقیقات حسابداری بوده است. پژوهشگران مختلفی رابطه بین بازده سهام و سود حسابداری را بر مبنای تعاریف مختلف سودآوری آزمون کرده‌اند. براون ^[۶](۲۰۰۱)، استون ^[۷](۱۹۹۴)، کوتاری و زیمرمن^[۸] (۲۰۰۱ ) ‌در مورد تحقیقات مربوط ‌به این حوزه بررسی کاملی را ارائه کرده‌اند.

فرضیه اصلی این مطالعات این است که سود حسابداری عامل مهمی در مدل‌های ارزشیابی شرکت است. بسیاری از مطالعاتی که خصوصیات مختلف رابطه سودآوری و بازده را آزمون کرده‌اند، در اصل سعی ‌داشته‌اند ارزش مربوط داده های حسابداری را تأیید کنند. بسیاری از شواهد در خصوص محتوای اطلاعاتی سودآوری برای توضیح بازده نشان می‌دهند که سودآوری تبیین‌کننده مناسبی از بازده سهام است، مخصوصاً زمانی که از داده ها برای دوره‌ای طولانی میانگین گرفته شود.

یکی از مهمترین و رایج ترین شاخص‌هایی که از دیر باز برای ارزیابی سوددهی یک شرکت توسط کاربران صورت‌های مالی مورداستفاده قرار می‌گیرد،نرخ بازده حسابداری ^[۹]است. این شاخص که مبتنی بر سود حسابداری است،به علت آسان بودن محاسبه و درک آن کاربرد زیادی در حسابداری داشته ولی باید اذعان نمود که این شاخص حاوی ضعف هایی است از جمله:

۱)توانایی شرکت در ایجاد جریان‌های نقدی و ارزش بازار دارایی‌های شرکت را نادیده می‌گیرد.

۲)به علت استفاده از روش های حسابداری متفاوت (روش های ارزشیابی مختلف موجودی کالا،روش های متفاوت محاسبه هزینه استهلاک و…)این نرخ نوسان پذیری زیادی دارد. (اندروز و همکاران،۲۰۱۰).^[۱۰]

با توجه به مطالب مذکور یکی از شاخص‌هایی که طی چند دهه گذشته از سوی پژوهش گران و تحلیل گران مالی برای برآورد بازده اقتصادی شرکت با بهره گرفتن از صورت‌های مالی ارائه گردیده، نرخ بازیافت وجوه نقد(CRR) است. پژوهش‌های گذشته نیز حاکی از آن است که نرخ بازیافت وجوه نقد به طور مستقیمی با نرخ بازده جریان وجوه نقد تنزیل شده ارتباط دارد و عملکرد اقتصادی واحد تجاری را بهتر نمایش می‌دهد(سالمون،۱۹۸۲)^[۱۱].

با توجه به مطالب مذکور مسأله ارزیابی عملکرد واحد تجاری همواره یکی از دل مشغولی های اصلی استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی بوده است. چراکه سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان به عنوان مهمترین گروه استفاده‌ کنندگان صورت‌های مالی، جهت اتخاذ تصمیمات اقتصادی و تخصیص بهینه منابع، نیاز به ارزیابی عملکرد واحد تجاری دارند، لذا می بایست اطلاعاتی که حرفه حسابداری با شاخص ها و معیارهای ارزیابی عملکرد در اختیار آن‌ ها قرار می‌دهد، گویای عملکرد اقتصادی و بازده واقعی واحد تجاری باشد تا در تصمیم گیری مفید و مربوط واقع گردد؛ اما باید اذعان نمود که امروزه در حرفه حسابداری از شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی عملکرد واحد تجاری استفاده می شود که از جمله این شاخص ها می توان به شاخص‌های مبتنی بر جریان وجوه نقد و شاخص‌های سنتی مبتنی بر سود حسابداری اشاره نمود.

لذا در این تحقیق به دنبال پاسخ ‌به این سؤال هستیم که:

چه رابطه‌ای بین سودآوری و نرخ بازده داخلی با بازده غیرعادی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد؟

اهمیت و ضرورت تحقیق

• • بازده ازجمله اطلاعات بااهمیت در تصمیمات اقتصادی به شمار می‌رود. مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده درباره بازده، یکی از پرحجم‌ترین و بیشترین تلاش‌های پژوهشی را در تاریخ حسابداری تشکیل می‌دهد. بازده به عنوان ابزار سنجش اثربخشی مدیریت و وسیله پیش‌بینی و ارزیابی تصمیم‌گیری‌ها، همواره مورداستفاده سرمایه‌گذاران، مدیران و تحلیل گران مالی بوده است.

• • با انجام این پژوهش ابهاماتی که در ارتباط با میزان تأثیر متغیرهای سودآوری و نرخ بازده داخلی بر بازده غیرعادی وجود دارد از بین خواهد رفت.

• • تاکنون سازمان خاصی از این تحقیق حمایتی به عمل نیاورده است؛ اما سازمان بورس اوراق بهادار و مدیران شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران در صورت دست‌یابی به نتایج قابل‌قبول از طریق روش آماری مدرن پانل دیتا حامی این پژوهش خواهند بود.

• • به دنبال مطالعات گسترده ‌در مورد سود حسابداری و لزوم تهیه صورت جریان وجوه نقد، بررسی مقایسه ای محتوای اطلاعاتی سودو جریان وجوه نقد موضوع بسیاری از تحقیقات قرار گرفته است. ‌بنابرین‏ نتایج تجربی حاصل از بررسی رابطه نرخ بازده داخلی مبتنی بر بازیافت وجه نقد و سودآوری بر بازده غیرعادی در ارزیابی عملکرد شرکت می‌تواند راهنمای خوبی برای سرمایه‌گذاران، در سرمایه‌گذاری، و مدیران، در هدایت مؤثر و کارآمد واحد تجاری، باشد.