۲-۶- پیشینه تحقیق

برای ارزیابی کارایی واحدهای بانکی با توجه به توانایی‌های روش DEA مطالعات فراوانی در سطح بانک ها و شعبات بانکی است که متأسفانه بیشتر این مطالعات در خارج از کشور بوده و به جز چند مورد استثنایی هیچ مطالعه جامعی در کشور انجام نشده است بیشترین کاربرد روش DEA در مطالعات داخلی ‌در مورد نیروگاه های تولید برق و واحدهای دانشگاهی بوده و چند مطالعه دیگر نیز ‌در مورد شرکت‌های بیمه و واحدهای پرورش طیور انجام شده است که همین امر، لزوم توجه بیشتر در این زمینه را نشان می‌دهد. شرمن گلد(۱۹۸۵)، اولین مطالعه واحدهای بانکی به روش DEA را مورد ۱۴ شعبه از بانک‌های پس انداز آمریکا انجام دادند که به یک ابزار خوش آتیه برای محاسبه کارایی واحدهای بانکی به حساب آمد.نتایج تحقیق کارایی تولید به بنیانگر آن است که فقط ۶ شعبه کارایی ۱۰۰درجه داشته اند(یعنی ۴۲درصد نمونه) و علل ناکارایی شعب دیگر ضعف مدیریت، اندازه شعبه، تعداد کارکنان و هزینه های عملیاتی بوده است.

۲-۶-۱- پژوهش­های انجام شده خارجی

فوکویاما^[۱۸] و ماتوسک^[۱۹](۲۰۱۱)، در تحلیل سیستماتیک کارایی­های تخصصی، تکنیکی و هزینه سیستم بانکی ترکیه با روش سیستم بانکی دو مرحله ای ^[۲۰] تحت فرض بازده نسبت به مقیاس متغییر برای ۲۵ بانک تجاری فعال در ترکیه از سال ۱۹۹۱-۲۰۰۷ پرداختند. روش تخمین بر پایه مدل شبکه ای دو مرحله ای که توسط فوکویاما و وبر ^[۲۱] در سال ۲۰۱۰ معرفی شده ، می‌باشد . طبق این مدل، در مرحله اول از تولید، بانک­ها نهاده­ها را برای تولید یک ستانده میانه^[۲۲] مانند سپرده ها به کار می گیرند که این ستانده میانه نهاده ای می شود برای مرحله دوم و در نهایت ستانده نهایی تولید می‌گردد (Hirofumi et al, 2011,75) نتایج نشان داد تفاوت معناداری بین نتایج این دو مرحله وجود ندارد.

ایزیدرو و نارسیزو (۲۰۰۸)، در تحقیقی با عنوان “سودمندی اطلاعات حسابداری در ارزیابی کارایی فنی در شرکت‌های تعاونی کشاورزی” در صدد جستجوی دو هدف برآمدند. نخست استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها به منظور ارزیابی کارایی شرکت‌های تعاونی کشاورزی بوده و هدف دوم بررسی قابلیت این تکنیک به عنوان مکمل تجزیه و تحلیل نسبت مالی و اقتصادی سنتی است. به منظور دستیابی ‌به این اهداف، مطالعه موردی با بهره گرفتن از اطلاعات ۲۷۴ شرکت تعاونی در طول سه سال مالی (۲۰۰۱-۲۰۰۳) صورت گرفته است. نتایج نشان می­دهد که معیارهای کارایی به دست آمده از تکنیک DEA مکمل مناسب برای تجزیه و تحلیل اقتصادی شرکت‌های تعاونی کشاورزی محسوب می­ شود.

بونین حسن و واچتل(۲۰۰۴)^[۲۳]، برای دوره زمانی ۲۰۰۲-۱۹۹۴ بر مبنای اطلاعات ۱۰ بانک از ۶ کشور بلغارستان، جمهوری چک، کرواسی، مجارستان، لهستان و رومانی و با روش پارامتری آماری و با بهره گرفتن از تابع هزینه ترانسلوگ پژوهش خود را انجام داده‌اند. در تابع هزینه مورد تخمین هزینه کل متغییر وابسته، وامهای کل، سپرده های کل، دارایی های جاری کل و سرمایه گذاری جاری کل به عنوان ستانده مخارج غیر بهره ای به دارایی های ثابت کل و مخارج بهره ای به سپرده های کل به عنوان نماینده قیمت نهاده ها، هستند، نتایج مطالعه بیانگر این بود که میانگین کارایی بانک ها ۷۸/۰ است اشاره کرد.

آتاناسوپولوس(۱۹۹۸)، با مقیاسی گسترده و با بهره گرفتن از دو مدل متفاوت، کارایی هزینه و کارایی بازار ۵۸۰ شعبه از بانک‌های تجاری انگلستان ارزیابی شده است. در این تحقیق با تقسیم بندی شعب به طبقات مختلف از نظر ویژگی‌های خاص خود جایگاه ویژه هر شعبه از لحاظ کارایی هزینه و کارایی بازار در بین گروه خود و سایر شعب مشخص شده است. متوسط کارایی هزینه و کارایی بازار شعب مورد بررسی به ترتیب برابر۵۸/۰ و ۸۵/۰ درصد بوده است. دلایل عدم کارایی به مواردی نظیر اندازه شعب، میزان رقابت موقعیت مکانی و اندازه حساب‌ها نسبت داده شده است.

زینوزوسوتیرو(۱۹۹۷)، ۱۴۴ شعبه بانک تجاری قبرس که حدود ۴۵درصد از سپرده های محلی را به خود اختصاص داده است، مطالعه کردند. شعب مورد بررسی با توجه به موقعیت مکانی به سه دسته، شعب شهری(۸۳شعبه)، شعب روستایی (۴۱شعبه) و شعب توریستی(۲۰شعبه) تقسیم وبا توجه به اندازه آن ها به دسته های بزرگ، متوسط و کوچک طبقه بندی شدند. محققان با به کارگیری سه مدل متفاوت به ارزیابی کارایی کیفیت خدمات بانکی کارایی سودآوری و کارایی تولید واحدهای مورد بررسی پرداختند. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که متوسط کارایی در شعب شهری، روستایی و توریستی به ترتیب برابر ۴/۹۲، ۶/۸۷ و ۵/۸۸ درصد می‌باشد.

دیتچ و ویواس (۱۹۹۶) ^[۲۴]، برای دوره زمانی ۱۹۸۸ -۱۹۹۲ از اطلاعات ۲۲۳ بانک فرانسه و ۱۰۱ بانک اسپانیا با نگرش واسطه ای و روش پارامتری آماری با بهره گرفتن از تابع هزینه ترانسلوگ برای برآورد کارایی صنعت بانکداری فرانسه و اسپانیا استفاده کردند. در تابع هزینه مورد تخمین هزینه کل متغیر وابسته، وام ها به عنوان ستانده، سپرده ها و دارایی ها به عنوان نهاده، سرانه هزینه پرسنلی، تعداد شعب قیمت نهاده هستند، نتایج این مطالعاه بیانگر این بود که متوسط کارایی بانک های فرانسه ۸۸/۰ و بانک های اسپانیا ۷۴/۰ می‌باشند.

کاپاراکیس و میلر و نولاس (۱۹۹۴) ^[۲۵]، برای سال ۱۹۸۶ و باتعداد مشاهدات بالغ بر ۵۵۴۸ که مربوط به بانک هایی از آمریکا می شده که مجموع دارایی های آن ها بیش از ۵۰ میلیون دلار بوده است. این پژوهش از نگرش واسطه ای، روش پارامتری آماری و با بهره گرفتن از تابع هزینه ترانسلوگ بود. در تابع هزینه مورد تخمین هزینه کل متغیر وابسته، سپرده های بهره دار، تعداد کارکنان، اموال و دارایی های ثابت، دستمزد متوسط سالانه و هزینه متوسط دارایی های ثابت و املاک نهاده و وام های خصوصی، وام های وثیقه ملک، وام های تجاری و صنعتی، دارایی ها و اوراق بهادار ستانده ها می‌باشند. نتایج این مطالعه نشان داد که متوسط ناکارایی بانک ها ۱۷/۰ است و ناکارایی با افزایش اندازه بانک ها کاهش می‌یابد.

عالی، گرابوسکی، پاسورکا و رنگان(۱۹۹۰) ^[۲۶]، با بهره گرفتن از اطلاعات آماری سال ۱۹۸۶ مربوط به ۳۲۲ بانک آمریکا و با نگرش واسطه ای و روش ناپارامتری، ناکارایی بانک­ها را مورد بررسی قرار دادند. نهاده­های این مطالعه شامل تعداد پرسنل، ارزش دارایی­ های ثابت و کل سپرده های مشتریان و ستانده­ها، وام­های ساختمانی، وام­های تجاری و صنعتی، وام­های مصرفی و سایر وام­ها و سپرده های دیداری می‎باشند. آن ها نشان دادند که متوسط ناکارایی بانک ها ۱۹/۰ است و اختلاف با اهمیتی بین کارایی بانک های دارای شعبه و تک واحدی (بدون شعبه) وجود ندارد.