بدیهی است آغاز به کار تلویزیون در ایران موجبات ساخت بسیاری از آثار را در قالب مستند ، سریال ، مجموعه داستانی و … فراهم آورده است. به همین دلیل در بند ۳ ماده ۲ قانون حمایت از حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان در مقام بیان اثر قابل حمایت آمده است : « اثر سمعی و بصری به منظور اجراء در صحنه های نمایش یا پرده سینما یا پخش از رادیو یا تلویزیون که به هر ترتیب و روش نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد.» بدین ترتیب اثر تلویزیونی اثری سمعی و بصری است که از تلویزیون پخش شود. از طرف دیگر در ماده ۵ قانون مذکور و در مقام بیان حقوق مادی اثر برای پدیدآورنده ، در بند اول به تهیه فیلم تلویزیونی از روی اثر و در بند چهارم به پخش اثر از تلویزیون اشاره شده است. نگاهی اجمالی ‌به این مواد موید آن است که در این قانون اثر تلویزیونی هم به عنوان اثری مستقل و هم به عنوان اثری که از آثار قابل حمایت دیگر اقتباس شود و هم به عنوان اثری که در قالب برنامه تلویزیونی پخش شود ، اطلاق شده است. ‌بنابرین‏ با توجه به آنکه تلویزیون یازده سال قبل از تصویب این قانون در ایران شروع به فعالیت کرد ، حمایت از اثر تلویزیونی به صراحت در قانون صدرالذکر مطرح شد.

از سوی دیگر در ماده ۳ قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی ، نسخه برداری یا ضبط یا تکثیر از برنامه های تلویزیونی بدون اجازه صاحبان حق یا تولید کنندگان ممنوع اعلام شده است. این ماده به نوعی حق سازمان های پخش را در رابطه با برنامه های تلویزیونی که خود تهیه کرده یا از مالکان خریداری نموده اند ، حفظ نموده و نیز به نوعی تلویحاً به سازمان پخش به عنوان یکی از دارندگان حقوق مرتبط اشاره ‌کرده‌است. هر چند در هیچ یک از دو قانون فوق صراحتاً به دارندگان حقوق مرتبط اعم از اجراکنندگان ، تولید کنندگان آثار صوتی و سازمان های پخش اشاره نشده است.

در پیش نویس لایحه جدید با عنوان « قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط »[۳۸] که در راستای تدوین یک قانون جامع و انطباق هر چه بیشتر با کنوانسیون های بین‌المللی در زمینه حمایت از حقوق مؤلف و حقوق مرتبط تدوین شده ، به نکات بیشتر و دقیق تری در باب اثر تلویزیونی اشاره شده است. در اولین قدم به جای آثار سمعی و بصری که واژه ای عربی است ، اثر دیداری و شنیداری به کار رفته و در تعریف اصطلاحی آن در بند ۶ ماده ۱ آمده است :« اثر دیداری– شنیداری عبارت است از اثری متشکل از مجموعه ای از تصاویر متوالی و مرتبط به گونه ای که مشاهده آن ها احساس متحرک بودن را در ذهن به وجود آورد ، خواه با صوت همراه باشد یا نباشد. » در ماده ۲ و در بیان آثار قابل حمایت اگر چه مستقیماً لفظ آثار تلویزیونی نیامده ، اما در بند ۵ ماده مذکور به طور کلی به « هنر نمایشی از قبیل اثر دیداری و شنیداری …» پرداخته شده است. به طور کلی لایحه مذکور از لحاظ شیوه ی قانونگذاری و در بیان جزئیات مربوط به آثار دیداری و شنیداری مترقی می‌باشد : از جمله در بیان آثار دیداری و شنیداری غیر قابل حمایت ، حقوق مادی و معنوی آثار ، مدت حمایت ، پدیدآورندگان آثار و قراردادهای تولید آثار صوتی– تصویری و از طرف دیگر دارندگان حقوق مجاور و حقوق مادی و معنوی آن ها به طور مبسوط سخن به میان آورده است.

بند دوم ) اسناد و معاهدات بین‌المللی

الف) کنوانسیون برن[۳۹] در آغاز دهه ۱۸۵۰ میلادی کشورهای اروپایی به ناکارآمدی قوانین ملی و معاهدات دو جانبه یا چند جانبه برای حمایت از آثار ادبی و هنری در خارج از قلمروهای سیاسی خویش پی برده و به فکر تدوین معاهده ای با هدف تضمین حمایت بین‌المللی و یکنواخت از آثار ادبی و هنری افتادند. به همین منظور پس از بحث های مقدماتی در این زمینه و برگزاری نشست های متعدد ؛ سند اولیه کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری در ۹ سپتامبر ۱۸۸۶ میلادی را تصویب نمودند. هر چند کنوانسیون مذکور یک سال بعد ؛ یعنی در سال ۱۸۸۷ میلادی جنبه اجرایی یافت. البته سند اولیه کنوانسیون همگام با پیشرفت های فنی و در راستای حمایت های هر چه بیشتر از آثار ادبی و هنری بارها و به ترتیب در پاریس ۱۸۹۶ ، برلین ۱۹۰۸ ، برن ۱۹۱۴ ، بروکسل ۱۹۴۸ ، استکهلم ۱۹۶۷ ، پاریس ۱۹۷۱ میلادی مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت.[۴۰]از ویژگی های کنوانسیون برن به عنوان اولین و قدیمی ترین معاهده در زمینه حمایت از حق مؤلف (کپی رایت) می توان به موارد زیر اشاره کرد :

اول آنکه بند نخست ماده ۲ کنوانسیون[۴۱] در مقام بیان آثار قابل حمایت مقرر می‌دارد : « عبارت آثار ادبی و هنری تمامی آثار ادبی ، علمی و هنری ، هر آن چه که ممکن است تحت عنوان کتاب یا جزوه انتشار یابد ، نوشته ی مربوط به کنفرانس ها ، سخنرانی ها ، نمایشنامه ها ی موزیکال یا کمدی و تفریحی ، پانتومیم ، موسیقی با کلام یا بدون کلام ، فعالیت های سینمایی و کارهای مرتبط با آن ، نقاشی ، آثار عکاسی ، … را شامل می شود. »[۴۲] از این ماده دو نکته اساسی قابل فهم است : نخست آنکه شکل اثراست که موجب اعمال حق مؤلف می شود و صرف فکر و ایده قابل حمایت نمی باشد. دوم آنکه آثار مورد اشاره در این ماده جنبه احصائی نداشته و تمثیلی بوده ، بدین مفهوم می توان آثار جدید ناشی از پیشرفت های فنی و تکنولوژی جدید همچون آثار ادبی و هنری در فضای اینترنت و مجازی را نیز مورد حمایت قرار داد.

دوم آنکه مطابق بند نخست ماده ۵ کنوانسیون[۴۳]به اصل رفتار ملی اشاره شده و به موجب این اصل در هر یک از کشورهای عضو کنوانسیون برن پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری سایر کشورهای عضو علاوه بر حقوق ملی کشور مبداء از حقوق ویژه ای نیز که کنوانسیون مقرر کرده بهره مند خواهند شد.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...