هویت فردی : هویت فرد شامل آن جنبه‌های تعریف از «خود» است که ما را از اشخاص دیگر متمایز می‌سازد. هویت های فردی ما از تجربیات منحصر به فرد ما، ارزش ها، گرایش ها و احساسات ما نشأت می‌گیرد که اغلب در تجربیات شخص ریشه دارد. هویت فردی، هویتی است که به ویژگی های فرد اشاره دارد و فرد به وسیله آن ویژگی ها، خود را معرفی می‌کند. هویت فردی بیشتر در چارچوب روابط اشخاص جلوه می‌کند (عیوضی به نقل از میرساردو، ۱۳۸۷: ۸۳). هویت فردی این امکان را برای کنشگر فراهم می‌کند که برای پرسش های بنیادی معطوف به کیستی و چیستی خود پاسخی مناسب و قانع کننده پیدا کند. در واقع هویت فردی معطوف است به بازشناسی مرز میان خود و دیگری، آن چه مرا از دیگری متمایز می‌سازد.

هویت اجتماعی : هویت اجتماعی عبارت است از تصور، درک و ارزیابی فرد نسبت به خود از منظر دیگران و جایگاهی که به آن شناخته می شود. فرد به واسطه این هویت احساس می‌کند از منظر دیگران و جایگاهی که به آن شناخته می شود. فرد به واسطه این هویت احساس می‌کند از منظر دیگران دارای جایگاه، ارزش و احترام است. هویت اجتماعی رشته ای از معانی است که فرد در محیط یا موقعیت اجتماعی برای تعریف خود به کار می‌برد و بواسطه دیگران نیز به آن خصوصیات شناخته می شود.

ویژگی اصلی هویت در سطح فردی این است که بر احساس چه کسی بودن تأکید می‌کند. در سطح هویت جمعی، حوزه و قلمرویی از حیات اجتماعی است که فرد با ضمیر «ما» خود را متعلق و مدیون به آن می‌داند و در مقابل آن احساس تعهد و تکلیف می‌کند. در دنیای مدرن برای دستیابی به هویت اجتماعی منابع و نمادهای گوناگونی وجود دارد. عمده ترین منابعی که هویت اجتماعی ما را شکل می‌دهند پایگاه های ما هستند. شناسنامه یکی از مهمترین منابع هویتی در دنیای مدرن است. شناسنامه نقش اساسی در شناخت هویت فرد در دنیای مدرن و کلان شهرها دارد.

برای حل معضل همسران نازا یا کودکان بی سرپرست پذیرفته اندکه هویت خانوادگی یا هویت اجتماعی را به جای خانواده طبیعی شناسایی کنند که از دو جهت با مشکل روبه رو شده اند؛ از سویی، مجهول بودن خانواده طبیعی، موجب ورود آسیب جدی در روند سلامت و درمان کودک تحت سرپرستی یا بزرگسال شده است؛ چرا که امروزه با رواج ژن درمانی و اهمیت آن در علم پزشکی، اهمیت شجره نامه و دودمان هر شخص بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است. (۲۷۷ : ۱۹۹۷، Wilson). از سوی دیگر، به گواهی تحقیقات، کودک خوانده حتی در سن بزرگسالی نیز در جست و جوی دودمان و خانواده طبیعی خود است ( ۴۹۲؛ ۱۹۹۳، Bobbi). ‌بنابرین‏، با وجود تجربه کودکان بی سرپرست و معضلات اجتماعی ناشی از آن، به ویژه از حیث حقوق کودک که عمده آن فقدان هویت خانوادگی است، در این مقال مفهوم و اهمیت هویت خانوادگی و روند توجه به لزوم حفظ آن در سطح جهانی و حقوق داخلی کشورها و نیز در حقوق ایران بررسی می شود تا به نحوی از کوک حمایت شود و نیز بر معضلات اجتماعی فعلی ناشی از کودکان بی سرپرست افزوده نشود.

۱-۱-۳٫ مفهوم جنین

واژه ی جنین دارای مفاهیم متفاوتی در علم پزشکی و حقوق و برداشت عرف از جنین نیز می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد .

۱-۱-۳-۱٫ مفهوم عرفی جنین

از دیدگاه علمای لغت و عرف عام جامعه، جنین عبارت از موجودی است که از لقاح یا ترکیب سلول های جنسی زن و مرد تشکیل یافته و در حال طی مراحل رشد خود در داخل رحم می‌باشد.(معین،۱۳۷،ص۱۲۴۷) گاهی در صورت توقف حیات و رشد این موجود نیز، به آن جنین اطلاق شده است. لفظ “حمل” نیز گاهی به مفهوم جنین به کار رفته است.

در برخی از قوانین ایران، همانند قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی، واژه ی جنین به مفهوم عرفی و لغوی آن به کار رفته است. قانون مدنی در مواد ۸۵۱ ، ۸۵۲ ، ۸۷۵ ، ۸۷۸ ، ۹۵۷ ، ۹۹۳ از این مفهوم استفاده ‌کرده‌است. منظور قانون مجازات اسلامی از جنین در ماده ۷۱۶ الی ماده ۷۲۱ ، جنین به مفهوم عرفی آن است که زمان انعقاد نطفه و به عبارت بهتر از زمان تحقق لقاح تا زمان وضع حمل را شامل می شود. ممکن است بند یک ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی موجب این توهم شود که واژه ی نطفه در بند مذکور به مفهوم لغوی و عرفی نطفه بر می‌گردد و به نطفه، جنین اطلاق نمی شود. اما با توجه به سوابق فقهی ماده ۷۱۶ و بکاربردن واژه جنین درصدر ماده مذکور، این توهم مردود است و منظور بند یک ماده یاد شده از نطفه، نطفه ی استقرار یافته و به عبارت دقیق تر نطفه ای است که بعد از لقاح با تخمک، در رحم مستقر شده است که به آن نیز جنین اطلاق می شود. (فیض الهی ،۱۳۷۹،ص۳۱)

۱-۱-۳-۲٫ مفهوم پزشکی جنین

با توجه به مطالب پیشین، برای تشکیل یک جنین تحقق لقاح بین اسپرم و تخمک ضرورت دارد. بعد از نفوذ اسپرم به داخل تخمک و بارور شدن آن که از طریق ادغام مواد ژنتیکی دو سلول جنسی صورت می‌گیرد، موجودی به وجود می ‌آید که آن را زیگوت یا زایگوت می‌نامند. ‌بنابرین‏ به سلول حاصل از لقاح تخمک و اسپرم قبل از شروع تقسیم سلولی آن، زیگوت می‌گویند.تشکیل زایگوت با مشاهده دو پیش هسته در داخل تخمک تشخیص داده می شود و ۱۸-۱۲ ساعت پس از لقاح، باروری تخمک را می توان مشاهده و در نتیجه تشکیل زایگوت را تشخیص داد. پس از حدود ۲۴ ساعت از زمان باروری، اولین تقسیم سلولی در زایگوت آغاز می شود.از زمان تقسیم اولیه سلولهای زایگوت تا هشت هفته بعد از آن، زایگوت را رویان یا امبریو می‌نامند و به عبارت دیگر“رویان” واژه ای است که برای توصیف مراحل اولیه ی رشد جنین به کار می رود و از مرحله شروع تقسیم سلولی تا هفته هشتم حاملگی، جنین را شامل می شود.( صفار،۱۳۸۳،ص۲۳۸)

‌بنابرین‏ ملاحظه می شودکه زایگوت که حاصل لقاح گامت های نر و ماده می‌باشد، یک موجود تک سلولی است و ‌عمر آن در حدود ۲۴ ساعت می‌باشد و بعد از ۲۴ ساعت از زمان تشکیل زایگوت، تقسیم سلولی آن آغاز می شود و از زمان شروع تقسیم سلولی تا هفته هشتم حاملگی، موجود موسوم به جنین را رویان می‌نامند. رویان درمرحله ۱۶ سلولی به تشکیل یک کره تو پرکوچکی درمی ‌آید که مورولا نام دارد. از هفته نهم باروری تا زمان وضع حمل، ‌به این موجود از نظر پزشکی، جنین اطلاق می شود. ‌بنابرین‏ جنین از نظر طبی واژه ای است که برای توصیف جنین درحال رشد در داخل رحم ‌از هفته ی نهم حاملگی تا پایان آن اطلاق می شود.( همان ،ص ۲۳۹ )

۱-۱-۳-۳٫ مفهوم جنین در قانون نحوه ی اهدای جنین

مفهوم جنین از دیدگاه عرف و علم طب در بالا مورد بررسی قرار گرفت و ملاحظه شدکه از نظر عرفی و همچنین از دیدگاه برخی از قوانین موضوعه ایران همانند قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی جنین عبارت از تخمک لقاح یافته و بارور شده می‌باشد که از زمان باروری و استقرار در رحم تا وضع حمل ادامه دارد. اما از نظر علمی بعد از تحقیق لقاح بین گامت های نر و ماده، زایگوت تشکیل می شودکه از زمان تقسیم سلولی اولیه آن تا هشت هفته بعد از آن زایگوت را رویان می‌نامند اگرچه به غلط ‌رویان‌های ۸-۲ سلولی ر ا نیز گاهی جنین نامیده اند.