شرکت ارنست و یانگ^[۳۱]، که یک شرکت مشاوره‌ای در زمینه طراحی و به کارگیری سیستم‌های هزینه‌یابی است، سیستم ABC را درکارخانه‌های بزرگی در زمینه صنعت الکترونیک، تولید نوشابه و عرضه وسایل ساختمانی به کار گرفت. این سیستم در شرکت‌های تولیدی و صنعتی دیگر مانند کلارک هیورث^[۳۲] سازنده قطعات و موتورهای ماشین، دیتون اکسترود پلاستیکز^[۳۳] تولیدکننده دریچه‌های پلاستیکی، کامپیوموتور^[۳۴] سازنده وسایل الکترومکانیکال اتوماتیک، شرکت سوپر بیکری^[۳۵] تولیدکننده انواع پیراشکی و نان‌ماشینی، اوریجینال بردفورد سوپ‌ ورکس^[۳۶] و مراکز بهداشتی و بیمارستان‌ها مانند مرکز بهداشتی بروک وود^[۳۷] از سیستم ABC جهت مرتفع نمودن مشکلات تعیین‌هزینه و گزارش‌دهی به مدیران مختلف، استفاده شده است. به کارگیری این سیستم باعث افزایش سود‌آوری و بهره‌وری چشمگیری در آن شرکت‌ها گردید (Turney, 1997).

در زمینه کاربرد سیستم ABC در مؤسسات خدماتی، شرکت‌های خدماتی همچون شرکت خدمات پست بین‌المللی^[۳۸]، شرکت خدماتی هوایی ایرایتالیا^[۳۹] و رویال بانک اسکاتلند ^[۴۰]که در زمینه خدمات بانکی به مشتریان فعالیت دارد، از این سیستم جهت بهبود بخشیدن به فعالیت‌های داخلی و ارائه خدمات مناسب‌تر استفاده کرده‌اند.

تحقیقات انجام شده در خارج از کشور

کوپر و کاپلان (Cooper & Kaplan, 1988) در مقاله خود منابعی که در سازمان از آن ها استفاده نمی شود از هزینه هایی که به صورت مستقیم به محصول ارتباط دارد جدا می‌کنند. این نویسندگان ادعا نمودند که استفاده از سیستم حسابداری سنتی باعث می شود اطلاعاتی که از این سیستم به دست می‌آید ناقص بوده و مدیریت را در برنامه ریزی دچار مشکل می‌کند و همچنین استفاده از سیستم باعث می شود که هزینه های شرکت بیش از واقع نشان داده شده و در نتیجه موجب زیان شرکت می شود. ‌بنابرین‏ آن ها اقدام به معرفی سسیتم هزینه یابی بر مبنای فعالیت کردند.

کوپر و کاپلن در مقاله‌ای تحت عنوان هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت و محاسبه منابع استفاده شده در سال ۱۹۹۲ جنبه هایی از سیستم ABC را در محاسبه منابع و ظرفیت‌های استفاده شده سازمانی مطرح نمودند. از نظر آن ها یکی از مزایای این سیستم، این است که هزینه های خدمات و محصولات را ‌بر اساس منابع استفاده شده اندازه‌گیری می‌کند و منابعی که در سازمان به عللی از آن ها استفاده کامل نمی‌گردد، از هزینه های خدمات جدا می‌کند و تحت عنوان هزینه های ظرفیت بلااستفاده شناسایی و طبقه‌بندی می‌کند. بخشی از ظرفیت‌های بلااستفاده ناشی از محدودیتهای سازمان است که شناسایی این محدودیت‌ها و سنجش اثرات ناشی از آن به ما کمک می‌کند که تشخیص دهیم چگونه و کدامیک از ظرفیت‌های موجود را توسعه دهیم و چگونه از ظرفیتها و منابع محدود برای تصمیم‌گیری در تخصیص بهتر منابع و کاهش هزینه ها استفاده کنیم. در این میان محدودیتهای موجود در سازمان، که به نحوی برعملکرد بهینه آن تأثیر می‌گذارد، نقش اساسی را ایفاء می‌کنند. لذا ارائه راه‌حلهای مناسب و منطقی جهت کاهش این محدودیت‌ها، امری مهم تلقی می‌شود.

(Turney, 1997).

فوزی عبداله ابوسلام (Fawzi Abdalla Abusalam, 2008) موانع به کارگیری هزینه یابی بر مبنای فعالیت را مورد مطالعه قرار داده و مهمترین آن ها را عدم دانش کافی نسبت ‌به این سیستم و عدم حمایت مدیران ارشد می‌داند. زولینگ (Xuling, 2012) در تحقیق خود به بررسی ارتباط بین هزینه ها و فعالیت ها با نوع مشتریان پرداخته و نشان می‌دهد که استفاده از این اطلاعات مشتریان می‌تواند کمک شایانی در تصمیم داشته باشد. او هزینه یابی بر مبنای فعالیت را در شرکت Petro China به اجرا در آورده و بعد از اجرای آن توانست انواع هزینه را تعیین نماید. همچنین با توجه نتایج حاصل از اجرای این سیستم ضمن افزایش دقت در برنامه ریزی در خصوص حذف فعالیت های غیر اساسی نیز تصمیم گیری شده است.

تحقیقات انجام شده در داخل کشور

خسرو اسلامی دهکردی (۱۳۷۷) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با موضوع ارزیابی مقایسه ای هزینه یابی سنتی جذبی و هزینه یابی بر اساس فعالیت در ‌پاسخ‌گویی‌ به نیازهای اطلاعاتی مدیران فنی و مهندسان نتیجه گرفته که در صورت استقرار سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در سازمان های تولیدی و صنعتی اطلاعات بیشتری نسبت به سیستم سنتی قابل ارائه به مدیران است.

شکاری عبدالعظیم (۱۳۷۰) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان بررسی کاربرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت در افزایش بهره وری (مطالعه موردی کارخانه سیمان فارس) ضمن طراحی و اجرای سیستم بهای تمام شده بر مبنای فعالیت، بهره وری مراکز فعالیت خدماتی و تولیدی تعیین گردیده و نشان داده که این روش باعث صرفه جویی در هزینه ها و در نتیجه افزایش سود کارخانه گردیده است. همچنین با بهره گرفتن از این سیستم می توان به ارزیابی عملکرد مراکز فعالیت پرداخت و فعالیت های فاقد ارزش افزوده را کنترل کند.

احمد رجبی(۱۳۸۰) در پایان نامه خود با موضوع طراحی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت و تئوری محدودیت ها با برنامه ریزی خطی عدد صحیح جهت استفاده از منابع سازمانی (مطالعه موردی کارخانه‌ها صنعتی شیراز) با بهره گرفتن از اطلاعات حاصل از به کارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت نشان می‌دهد که استفاده از اطلاعات سیستم موجود باعث انحراف بهای تمام شده محصولات و اتخاذ تصمیم های اشتباه می شود. همچنین با بهره گرفتن از اطلاعات سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت، ترکیب بهینه تولید با توجه به منابع در دسترس و محدودیت ها تعیین شده است.

احمد رجبی (۱۳۸۱) در مقاله خود با عنوان طراحی و ترکیب سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با سیستم بودجه بندی بر مبنای فعالیت برای اداره کردن منابع بیمارستانی اشاره می‌کند که در سیستم هزینه یابی موجود (سیستم های سنتی) هیچ گونه ارتباط مستقیمی بین فعالیت های لازم جهت ارائه خدمات و و میزان استفاده از منابع بیمارستانی وجود ندارد در نتیجه بهای تمام شده و هزینه های ارائه خدمات منعکس کننده هزینه فعالیت ها و منابع بکارگرفته شده نمی باشد. سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت با به کارگیری مکانیز مهای متعدد این مشکل را رفع می‌کند.

یزدانی آرانی (۱۳۸۲) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان مقایسه بهای تمام شده تکثیر ماهی در کارگاه شهید انصاری رشت طبق هزینه یابی بر مبنای فعالیت و مقایسه آن با سیستم موجود با شناسایی محرک های اصلی و فرعی هزینه، زمینه مقایسه بهای تمام شده هر فعالیت را فراهم نموده و به مدیریت در تصمیم گیری ‌در مورد هر فعالیت کمک می کند.

دیویس ^[۶۳] بیان داشته مشارکت موجب تصمیمات بهتر در محیط کار، به کار انداختن قوه ابتکار و خلاقیت در کارکنان، تقویت احترام انسانی و جایگاه اجتماعی، ایجاد انگیزش و علاقه مشترک، تحریک کارکنان به قبول مسئولیت، و بهبود روحیه افراد برای کار گروهی می‌شود (دیویس، ۱۹۹۹، ص۴-۶).

در این بخش به برخی دیگر از مزایای مشارکت در تصمیم گیری اشاره می‌شود:

• • مشارکت کارکنان باعث از بین رفتن زمینه‌های شایعه پراکنی و در نتیجه افزایش روحیه و کارایی در کارکنان می‌گردد (مصالحی، ۱۳۷۳)؛

• • احساس نیاز به احترام را در افراد ارضا می‌کند، زیرا بدین شکل، نیازهای اجتماعی کارکنان با شرکت داشتن در اداره امور سازمان به اتفاق دیگران، تامین می‌شود؛

• • باعث ارضای حس تعلق به سازمان و تقویت همبستگی و هنجارهای گروهی می‌گردد و اثربخشی کارکنان و نیروی ابداع، خلاقیت و مشکل گشایی آن ها ارتقا و تقویت می‌یابد (کاظمی، ۱۳۸۸)؛

• • از طریق مشارکت، ارتباط دوجانبه بین مدیران و کارکنان ایجاد می‌شود و عقاید و نظرات مدیران مقبولیت پیدا می‌کند و کارکنان در اجرای دستورات مدیران مخالفت و مقاومت نمی ورزند، چون احساس می‌کنند خودشان در تصمیم گیری ها نقش دارند؛

• • هم فکری و همکاری کارکنان با مدیران موجب علاقه و دلبستگی آنان به محیط کارشان می‌شود و باعث کاهش کارشکنی، احساس بی مسئولیتی، کم کاری، تمارض، شکایت ، و غیبت ‌می‌شود و به طور کلی افزایش رضایت شغلی را در پی دارد (ظهوری، ۱۳۸۷)؛

• • به سلامت روحی و روانی افراد کمک می‌کند، چون در افراد حس مسئولیت پذیری پیدا می‌شود، و آن ها احساس می‌کنند که در نیل به اهداف سازمان نقش و تکالیفی بر عهده دارند؛

• • ایجاد امکان استفاده از تجارب عملی و نظریات و اندیشه‌های کارکنان که عملا با مشکلات سرو کار داشته و با آن ها دست و پنجه نرم می‌کنند؛

• کاهش تضادها و تعارضات بین کارکنان و کارفرمایان، برقراری صلح و آرامش در محیط‌های کاری و بهبود روابط صنعتی و روابط کار (کاظمی، ۱۳۸۸)؛

۲-۱۰- کتابخانه‌های عمومی

هر کتابخانه ای که خدمات معمولی کتابخانه را بدون هزینه به همه افراد یک جامعه یا منطقه ارائه دهد و با بودجه‌های عام یا خاص حمایت شود و خدمات خود را به همه مردم آن منطقه عرضه نماید، کتابخانه عمومی نامیده می‌شود (انجمن کتابداری آمریکا^[۶۴]، ۱۹۸۳).

کتابخانه‌های عمومی به عنوان نهادی عمومی و غیردولتی درعرصه و فضای عمومی جامعه ایفای نقش می‌نمایند و به عنوان سازوکاری حیاتی درفرآیند توسعه فرهنگی واجتماعی جامعه شناخته شده اند. چنین نهادی ازاهداف چند گانه ای درحوزه فعالیت خود برخوردار است که مهمترین اهداف آن فراهم آوری محیط مساعد به منظور دسترسی آسان اقشار مختلف جامعه به منابع مکتوب ومضبوط، افزایش ارتقاءسطح آگاهی‌های عمومی، ایجاد وتقویت عادت به مطالعه وخواندن درافراد جامعه می‌باشد.

کتابخانه عمومی، نهادی است برای گردآوری و تولید انواع دانش و اطلاعات که برای استفاده کنندگان به سهولت قابل دسترسی است. کتابخانه عمومی خدمات خود را بر اساس برابری تهیه می‌کند تا همگان بدون توجه به سن، جنسیت، مذهب، ملیت، زبان و موقعیت اجتماعی به آن دسترسی داشته باشند. خدمات ویژه باید برای کسانی که به هر علت نمی توانند از خدمات و منابع عادی و معمولی استفاده کنند تامین شود، به طور مثال برای اقلیت‌های زبانی، افراد معلول یا کسانی که در بیمارستان ها یا زندان ها هستند (ایفلا و یونسکو، ۱۳۸۱ ، ص۷۷).

از آنجا که کتابخانه عمومی بدون هیچگونه تبعیضی در خدمت تمامی اقشار جامعه است ، باید بدون در نظر گرفتن نژاد، مذهب، جنس، زبان، موقعیت اجتماعی و تحصیلات در خدمت کل جامعه باشد .‌بنابرین‏ استفاده کنندگان از آن طیف وسیعی را در بر می‌گیرند که نیازها و علایق بسیار متفاوتی دارند. به همین لحاظ کتابداران و کارکنان آن علاوه بر دانش کتابداری باید مهارت‌های لازم ارتباطی، جامعه شناسی، و روانشناسی داشته باشند تا بتوانند به نحو بهتری با مخاطبان خود ارتباط برقرار کرده و خدمات لازم را ارائه دهند (مزینانی، ۱۳۸۴، ص ۱۹۲). امروزه یکی از شایع ترین مباحث در دنیای کتابخانه ها و اطلاعات، مسئله تجهیز کتابخانه‌های عمومی به ابزارها و فناوری‌های جدید اطلاعاتی است به نحوی که همگان امکان استفاده از این فناوری را داشته باشند. رشد سریع حجم اطلاعات و تغییرات مداوم فناوری که به طور اساسی راه‌های دستیابی به اطلاعات را تحت تأثیر خود قرار داده است، بر کتابخانه‌های عمومی و خدمات آن ها نیز اثر جدی باقی گذاشته است.کتابخانه‌های عمومی در کنار ارائه اطلاعات به شکل سنتی، فناوری جدید اطلاعات را برای عموم دسترس پذیر می‌سازد.کتابخانه‌های عمومی این فرصت را دارند که دروازه ورود به دنیای اطلاعات الکترونیک باشند .کتابداران کتابخانه‌های عمومی باید به عنوان کاوشگران اطلاعات به کاربران همه گروه‌های سنی کمک کنند که به موثرترین وجه از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات بهره گیری کنند. آن ها باید به راحتی به اینترنت و سایر شبکه های جهانی دسترسی داشته باشند تا بتوانند خدمات مرجع و مشاوره ای بهتر به کاربران ارائه دهند و کاربران باید برای استفاده از اینترنت تحت آموزش‌های منظم قرار گیرند .مسئله آموزش چگونگی استفاده از این فناوری ها توسط کاربران را نیز نباید فراموش کرد .هر قدر که اهمیت این فناوری ها بیشتر شود ، نقش کتابخانه‌های عمومی نیز در رواج و گسترش این امکانات و دسترس پذیری آنان برای همگان حیاتی تر می‌شود. ‌بنابرین‏ کتابخانه عمومی باید امکان دستیابی به شبکه جهانی اینترنت و وب را برای همه اقشار جامعه بدون در نظر داشتن منفعت اقتصادی فراهم آورد (مکتبی فرد، ۱۳۸۵).

اعمال این سیاست رتبه‌بندی مشکلات مالی فراوانی را برای صاحبان سینما و تماشاخانه‌ها و تولیدکنندگان فیلم‌ها ایجاد ‌کرده‌است. این معضل درخصوص فیلم‌های دارای رتبه R و NC- 17 حادتر است؛ چرا که گروه بزرگتری از افراد را از دایره مخاطبان مجاز خارج می‌کند.

اولین مقررات در این باب، توسط ایالت‌ها و شهرداری‌ها بعد از اینکه دادگاه عالی آمریکا اعلام کرد که ایالت‌ها می‌توانند تصاویر متحرک و فیلم‌ها را بدون اینکه ناقض قانون اساسی باشند، سانسور کنند، وضع شد.

۳- ۲- ۱- ۲- ۱- ۲- حمایت از کودکان در برابر نمایش ویدئویی مستقیم

فیلم‌های ویدئویی مستقیم، فیلم‌هایی هستند که بدون نمایش در سینما، مستقیماً در شبکه خانگی به نمایش در می‌آیند و البته توسط صنعت سینما تحت مقررات هستند. یک فیلم ویدئویی می‌تواند توسط انجمن تصاویر متحرک آمریکا مورد رتبه‌بندی قرار گیرد. در عین حال، این فیلم‌ها ممکن است توسط هیئت مشاوران فیلم (FAB)^[114] طبقه‌بندی شوند. هیئت مشاوران فیلم تنها نهاد رتبه‌بندی رسمی بعد از انجمن تصاویر متحرک آمریکاست که ‌در مورد ارتقاء کیفیت رفاه و توزیع کودکان و خانواده ها در تمام زمینه‌ها از جمله فیلم فعالیت می‌کند. البته معیارهای مورد استفاده توسط هیئت مشاوران و MPAA متفاوت هستند؛ رتبه‌بندی MPAA بر اساس محتوای فیلم و رتبه‌بندی FAB مبتنی بر بلوغ مخاطبان است. رتبه‌بندی FAB دارای شش طبقه به شرح زیر است:

– کودکان: دلالت بر آن دارد که فیلم مناسب کودکان ۱۰ ساله و پایین‌تر است.

– خانواده: دلالت بر آن دارد که فیلم‌ها برای تمامی سنین مناسب است و ممکن است به توضیحات مربوط به محتوا نیاز داشته باشد. این رتبه معادل رتبه G در طبقه‌بندی MPAA است.

– احتیاط والدین: دلالت به آن دارد که توصیه می‌شود والدین احتیاط نمایند و ممکن است نیاز به توضیح پیرامون محتوا باشد. رتبه معادل در طبقه‌بندی MPAA، رتبه PG است.

– احتیاط والدین؛ مناسب برای افراد بالغ: دلالت بر آن دارد که فیلم‌های این رتبه برای افراد ۱۳ ساله و بالاتر مناسب هستند و ممکن است نیازمند توضیح پیرامون محتوا باشند. رتبه معادل در طبقه‌بندی MPAA، رتبه PG- 13 است.

– صرفاً افراد بالغ: دلالت بر آن دارد که فیلم‌های این رتبه برای افراد ۱۷ ساله و بالاتر مناسب هستند و ممکن است نیازمند توضیح پیرامون محتوا باشند. رتبه معادل در طبقه‌بندی MPAA، طبقه NC- 17 است که بستگی به محتوای فیلم دارد.

– فقط بزرگسالان: دلالت بر آن دارد که فیلم‌های این طبقه برای افراد ۱۸ ساله و بالاتر مناسب هستند و ممکن است نیاز به توضیح پیرامون محتوا داشته باشند. این رتبه هیچ معادلی در طبقه‌بندی MPAA ندارد؛ اما معادل رده X برای هرزه‌نگاری است.

۳- ۲- ۱- ۲- ۱- ۳- حمایت از کودکان در برابر نمایش تلویزیونی فیلم‌ها

در ایالات متحده آمریکا، فیلم‌های تلویزیونی به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ نخست فیلم‌هایی که امواج مربوط به آن ها به صورت رایگان برای تمامی مردم فرستاده می‌شود و دوم فیلم‌هایی که به وسیله کابل برای مشترکان مشخصی به نمایش در می‌آیند. در حالی که آمریکا دارای یک سیستم تلویزیونی غیرمتمرکز و بازارمحور است، فیلم‌های تلویزیونی تحت حکومت ترکیبی از مقررات فدرال و مقررات صنفی قرار دارند. دولت فدرال شناعت، اعمال زشت و سخنان قبیح را به وسیله قوانین تصویبی کنگره و همین‌طور مقررات وضع‌شده توسط کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC)^[115] تحت حکومت خود دارد. از سوی دیگر، مقررات صنعتی و صنفی، مضامین مضر دیگر مانند خشونت، مجرمیت، استعمال مواد مخدر و مشروبات الکلی را تحت پوشش قرار می‌دهند.

محتوای مستهجن

بدون در نظر گرفتن اینکه فیلم توسط امواج رایگان یا کابل‌های اشتراکی به دست مخاطب رسیده باشد، محتوای مستهجن در هیچ زمان نباید منتقل شود؛ چرا که توسط متمم اول قانون اساسی مورد شناسایی و حمایت قرار نگرفته است. دادگاه عالی آمریکا، یک معیار سه‌شعبه برای تشخیص محتوای مستهجن از غیرمستهجن تعیین ‌کرده‌است. نخست اینکه یک شخص متعادل و معقول با بهره گرفتن از استانداردهای فعلی جامعه باید بتواند تشخیص دهد که محتوا به عنوان یک کل، می‌تواند مورد استفاده هرزه‌نگارانه قرار گیرد. دوم اینکه محتوا به طور آشکار از طریقی مجرمانه مورد شرح و توصیف قرار گیرد و سوم اینکه محتوا به عنوان یک کل، باید فاقد ارزش ادبی، هنری، سیاسی یا علمی باشد.

محتوای زشت و موهن

برعکس محتوای مستهجن، محتوای زشت و موهن در متمم اول قانون اساسی مورد شناسایی قرار گرفته‌ است؛ ‌بنابرین‏ فقط قابلیت محدودسازی دارند و نمی‌توان آن ها را به طور کلی ممنوع کرد.

پخش محتوای زشت و موهن در بخش تلویزیونی از ساعت ۶ بامداد تا ۱۰ شب ممنوع است، زیرا بیم آن می‌رود که کودکانی در میان مخاطبان در آن ساعت‌ها باشند. اما بین ساعت ۱۰ شب تا ۶ صبح، ساعت امن برای کودکان به شمار می‌رود که ‌به این ساعات اصطلاحاً «بندر امن»^[۱۱۶] گفته می‌شود. ‌بنابرین‏، در رابطه با حقوق مرتبط با آثار فکری، در اینجا هم حق پدیدآورنده اثر و هم حق سازمان‌های پخش تلویزیونی که حق پخش فیلم‌ها را در اختیار دارند، محدود می‌شود.

درباره نمایش کابلی تردید وجود داشت که آیا FCC اختیار وضع مقررات برای نمایش کابلی را دارد یا خیر؛ چرا که این نهاد بعد از تصویب قانون ارتباطات ۱۹۳۴^[۱۱۷] ایجاد شده بود. با این حال، FCC در سال ۱۹۶۵ مقرراتی را برای نمایش کابلی وضع کرد. دادگاه عالی از این مقررات حمایت کرد و مقرر داشت که FCC صلاحیت وضع مقررات برای شبکه های کابلی را دارد.

دادگاه‌ها در پرونده ها مقرر داشتند که مقررات حاکم بر نمایش تلویزیونی کابلی باید دلایل موجه‌تری نسبت به قواعد حاکم بر نمایش از طریق امواج داشته باشند؛ چرا که دسترسی به محتوای فیلم‌های نمایش داده‌شده به وسیله کابل سخت‌تر است و این دسترسی نیاز به پرداخت حق اشتراک و رمز عبور دارد.

مقررات صنعت پخش

در سال۱۹۹۲، دست‌اندرکاران پخش، «بیانیه اصول پخش رادیویی و تلویزیونی» را تنظیم و صادر کردند. این تلاشی بود در راستای دفع مقررات دولتی که پخش‌کنندگان را به تطبیق با انتظارات مخاطبان و منافع عموم ترغیب و تشویق می‌کرد. البته این بیانیه بر محوریت متمم اول قانون اساسی تأکید کرد و اذعان نمود که بیانیه مشاوره‌ای است. بعد از تصویب قانون ارتباطات از راه دور ۱۹۹۶^[۱۱۸]‌، با اصرار سیاست‌گذاران، پخش‌کنندگان و ارسال‌کنندگان از طریق کابل موافقت کردند که برای والدین اطلاعاتی را فراهم کنند تا آن ها بتوانند با چشمانی بازتر به انتخاب برنامه هایی بپردازند که فرزندانشان تماشا می‌کنند.

این رتبه‌بندی و اطلاعات، بعد از رتبه‌بندی MPAA قرار می‌گیرند و در آغاز هر برنامه به صورت شمایل و نماد نمایش داده می‌شوند. انجمنی مرکب از کارشناسان صنعت تلویزیون به منظور اطمینان از دقت، یکنواختی و ثبات دستورالعمل‌ها، بر جریان رتبه‌بندی نظارت دارد. این دستورالعمل‌های تلویزیونی برای والدین به شرح زیر است:

TV– Y: تمام کودکان؛ دلالت دارد که تمامی عناصر و محتویات برای کودکان بسیار خردسال از جمله کودکان ۲ تا ۶ سال طراحی شده‌اند.

بایستی خاطر نشان نمود که جراحی سینه جزو شایع ترین عمل‌های جراحی در خانم‌هاست. در این عمل جراحی، پروتزهای مصنوعی برای افزایش اندازه و بهبود شکل سینه ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. پروتز های تولیدی این شرکت فرانسوی در ایران هم قربانیانی داشته است. هر چند که مسئولان سازمان تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت اعلام نموده ­اند که پروتزهای این شرکت در یک سال و نیم گذشته در ایران فروش نداشته است، اما توصیه کرده ­اند زنان استفاده کننده از این پروتزهای سینه، برای معاینه به پزشک متخصص مراجعه کنند. به گفته این سازمان، وزارت بهداشت فرانسه به تمام کشورهای دنیا توصیه نموده که این پروتزها باید جمع‌ آوری شوند. حدود ۲۰۰۰ مورد از این پروتزها، چهار سال پیش به ایران وارد شده بود که پس از فراخوان وزارت بهداشت، بیش از ۱۰۰۰ مورد از این پروتزها در سطح کشور جمع‌ آوری شد.^[۱۲۷]

گفته شده به دلیل تخلف این شرکت فرانسوی و استفاده از مواد نامرغوب، احتمال پارگی پروتزهای تولیدی این شرکت نسبت به پروتزهای دیگر بیشتر است و نگرانی از بابت نشت سیلیکون استفاده شده در این پروتزها و خطر آن برای بدن وجود دارد. وحشتناک‌تر اینجا است که سیلیکون‌های استفاده شده در این پروتزها از همان نوعی است که برای پر کردن تشک‌ها استفاده می‌شود، یعنی سیلیکون‌های صنعتی و نامناسب. این پروتزها در بدن زنان بیش از ۶۵ کشور جهان استفاده شده که احتمال می‌رود شمار آن‌ ها به ۴۰۰ هزار نفر برسد.^[۱۲۸]

اگرچه هنوز در این پرونده رأیی صادر نشده است اما حقوق ‌دانان فرانسوی در تحلیل این پرونده به رویه قضایی که در سال ۲۰۰۳ در پرونده (marzouk) ایجاد شده استناد می‌کنند. شورای دولتی فرانسه جهت مساعدت به بزه دیدگان در رأی (marzouk) مسئولیت بدون خطا را ایجاد کرد که به موجب آن سرویس‌های بیمارستانی در صورت آلوده بودن مواد یا دستگاه مسئول هستند حتی اگر هیچ خطایی صورت نگرفته باشد. شورای اروپا در جهت حمایت از مصرف کننده در مسئله آزادی مبادله کالا دستورالعملی صادر ‌کرده‌است: اصل بر مسئولیت بدون خطای تولید کننده یک مال منقول است.

قانون فرانسه دامنه این موضوع را تا آنجا توسعه داده که نه تنها تولید کننده بلکه توزیع کننده (بیمارستان و یا پزشک) هم مسئولیت بدون خطا دارد البته توزیع کننده زمانی مسئول است که تولید کننده یا حمل کننده را نشناسیم، یا تولید کننده یا حمل کننده شناخته ‌شده‌اند اما نمی‌توانند جبران خسارتی را نسبت به صدمه دیده انجام دهند یا در مهلت معقولی نتوانند این جبران خسارت را صورت دهند که در این صورت توزیع کننده باید جبران خسارت کند. این‌که این قبیل جبران خسارت‌ها از باب جبران خسارت مدنی خواهد بود یا یک ضمانت اجرای کیفری به نظر می‌رسد با توجه ‌به این‌که در هر صورت بایستی این خسارت جبران شود و حتی عدم توانایی یکی از مقصران به پرداخت این خسارت مانع جبران خسارت نمی‌شود و سایر مقصران مکلف به پرداخت می‌شوند از باب مسئولیت مدنی خواهد بود البته قطعاً این افراد از جنبه کیفری نیز طبق قانون فرانسه مجازات خواهد شد. دیوان دادگستری اروپا رأی صادر شده در فرانسه را تأیید کرده بدین مضمون که یک بچه‌ ۱۳ ساله ای در سال ۲۰۰۷ دچار سوختگی شده به علت بیش از اندازه گرم شدن تشک‌های گرم کننده که یک وسیله درمانی محسوب می‌شود، و بیمارستانی که از این تشک‌ها استفاده نموده بود به عنوان توزیع کننده محکوم به مسئولیت بدون خطا شد.^[۱۲۹]

با توجه ‌به این رویه قضایی در مسئله پروتزهای سینه که سرطان زا هستند در وهله اول شرکت تولید کننده مسئولیت دارد که خسارات وارده را جبران نماید و در مرحله بعدی بایستی حمل کننده که می‌توان آن را معادل افرادی دانست که این محصول را به کشورهای مختلف وارد نموده‌اند دانست و اگر جبران خسارت از طریق این افراد هم ممکن نشد، پزشکان به عنوان توزیع کننده این پروتزها بایستی جبران خسارت کنند، اما هر سه گروه از نظر کیفری بایستی مجازات شوند حتی پزشک توزیع کننده چرا که بایستی خطرات محتمل را در نظر می‌گرفت.

به طور کلی در امر جراحی زیبایی، آسیب به سلامت جسمانی نمی‌تواند توجیه شود مگر اینکه یک نوع تعادل میان خطر ناشی از جراحی و سود مورد انتظار رعایت گردد، به نحوی که پزشک نباید درمانی را انجام دهد که زیان‌هایش از زشتی مورد معالجه فراتر رود. بدین ترتیب، خطر عملیات زیبایی که متقاضی جراحی با آن روبرو است بایستی متناسب با آن زشتی باشد که ادعای معالجه‌اش را دارند، هرچه زشتی مورد معالجه حداقل شود، روش به کار برده شده باید بی خطرتر و روش‌های تضمین امنیت بیمار بیشتر باشد.^[۱۳۰]

باید خاطر نشان نمود که متأسفانه علی رغم حساسیت زیاد این گونه اعمال، تاکنون استاندارد ویژه­ای برای جراحی زیبایی اعلام نشده و حتی آکادمی جراحی زیبایی آمریکا که بزرگ­ترین سازمان نماینده جراحان زیبایی در آمریکاست نیز از اعلام نظریه­ های اخلاقی برای جراحان زیبایی درمانده است.^[۱۳۱]

در قوانین عادی ایران هم حکم خاصی در زمینه جراحی زیبایی وجود ندارد. لیکن بند ۲ ماده ۵۹ قانون مجازات اسلامی به عنوان ضابطه عام صحت یک عمل پزشکی را مشروط به مشروع بودن، رضایت و رعایت موازین فنی و علمی و موازین دولتی قرار داده است.^[۱۳۲] (در فصل نخست به تفصیل بدان پرداخته شده است) حال این سؤال مطرح می‌شود که با وجود همه‌ این آسیب‌ها برای جراحی زیبایی چه عاملی وجود دارد که توجیه کننده اعمال جراحی زیبایی است.

«فلما جاءهم نذیر ما زادهم الا نفورا× استکبارا فی الارض ومکر السى‏ء ولا یحیق المکرالسیئ الا باهله فهل ینظرون الا سنه الاولین فلن تجد لسنه الله تبدیلا و لن تجد لسنه الله تحویلا»^[۷۵]: آنگاه که بیم دهنده‏اى نزدشان آمد، جز دورى از بیم‏دهنده آن ها را سودى نبخشید، به علت استکبار در زمین و نیرنگهاى زشت،(باید دانست که) نیرنگهاى بد جز نیرنگبازان را در بر نمى‏گیرد. آیا آنان جز سنتى که بر گذشتگان حاکم بود، منتظر چیز دیگرى هستند؟! در سنت‏خدا هیچ تحول و دگرگونى نمى‏یابى.

«…و انتم الاعلون ان کنتم مؤمنین…و تلک الایام نداولها بین الناس…» ^[۷۶]: شماها برترید اگر مؤمن باشید… و این روزها (پیروزى و شکست) را بین مردم دست‏به دست مى‏گردانیم.

اصل دهم

تاریخ بشر آینده روشنى دارد. درست است که زندگى بشر غالبا با نابرابریها و نابسامانیها همراه بوده است، ولى این وضع تا آخر ادامه نخواهد داشت، بلکه تاریخ بشر به سوى آینده‏اى روشن ‌در حرکت است که در آن عدل فراگیر حاکم شده. و به تعبیر قرآن کریم صالحان، حاکمان زمین خواهند بود. چنان که مى‏فرماید:

«و لقدکتبنا فی الزبور من بعد الذکر ان الارض یرثها عبادی الصالحون»^[۷۷]: ما در زبور پس از «ذکر» (شاید مقصود تورات باشد) نوشتیم که صالحان حاکمان زمین خواهند شد.

و نیز مى‏فرماید:

«وعد الله الذین آمنوا منکم و عملوا الصالحات لیستخلفنهم فی الارض کما استخلف الذین من قبلهم»^[۷۸]: خداوند به افرادى از شما که ایمان آورده و کارهاى نیک انجام دهند وعده داده است که آنان را در زمین خلافت‏بخشد، همان گونه که پیشینیان را خلافت ‏بخشیده است.

‌بنابرین‏ در آینده تاریخ و در گردونه مبارزه مستمر حق و باطل، پیروزى نهایى از آن حق است، هرچند به طول انجامد. چنان که مى‏فرماید:

«نقذف بالحق على الباطل فیدمغه‏فاذا هو زاهق»^[۷۹]: حق را بر سر باطل مى‏زنیم تا آن را درهم کوبد، پس ناگهان نابود گردد.

اصل یازدهم

انسان از دیدگاه قرآن کریم از کرامتى ویژه برخوردار است، تا آنجا که مسجود فرشتگان قرار گرفته است. چنان که مى‏فرماید:

«و لقدکرمنا بنی آدم و حملناهم فی البر و البحر ورزقناهم من الطیبات و فضلناهم على کثیر ممن خلقنا تفضیلا»^[۸۰]: همانا بنى آدم را کرامت‏بخشیدیم و آنان را در خشکى و دریا جاى داده و از طیبات روزى دادیم و بربسیارى از آفریده‏هاى خود برترى بخشیدیم.

با توجه به اینکه اساس زندگى انسان را حفظ کرامت وعزت نفس تشکیل مى‏دهد، انجام هر گونه کارى که این موهبت الهى را خدشه‏دار سازد از نظر اسلام ممنوع است. به تعبیرى روشنتر، هر نوع سلطه‏گرى و سلطه‌پذیرى ناروا، اکیدا ممنوع مى‏باشد. امیر مؤمنان على(علیه‌السلام) مى‏فرماید: «ولا تکن عبد غیرک وقد جعلک الله حرا»^[۸۱] :‌بنده دیگرى مباش، خدا ترا آزاد آفریده است.

نیز مى‏فرماید: «ان الله تبارک و تعالى فوض الى المؤمن کل‏شی‏ء الا اذلال نفسه‏»: خدا کارهاى فرد با ایمان را به دست‏خود او سپرده (و او را در انجام و ترک آن ها آزاد‌گذارده) جز خوار ساختن خویش را.^[۸۲]

روشن است که ‌حکومت‌های مشروع الهى با این قانون منافات ندارد، چنان که توضیح آن در بحث آینده خواهد آمد.

اصل دوازدهم

حیات عقلانى انسان از دیدگاه اسلام جایگاه ویژه‏اى دارد، زیرا برترى و ملاک امتیاز انسان از سایر حیوانات به قوه تفکر و نیروى خرد او است. از این روى در آیات بسیارى از قرآن کریم، بشر به تفکر و اندیشه ورزى دعوت شده است تا آنجا که پرورش فکر و تفکر در مظاهر خلقت را از ویژگى‏هاى خردمندان دانسته است. چنان که مى‏فرماید:

«الذین یذکرون الله قیاما وقعودا وعلى جنوبهم ویتفکرون‏فی خلق‏السموات‏والارض ربنا ما خلقت هذا باطلا»^[۸۳]: آنان کسانى هستند که خدا را، ایستاده و نشسته و در حالی که به پهلو خوابیده‏اند، یاد مى‏کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین مى‏اندیشند و مى‏گویند: پروردگارا این جهان را بیهوده نیافریده‏اى(آیات مربوط به لزوم تفکر و مطالعه در مظاهر خلقت و آیات الهى بیش از آن است که در اینجا نقل شود).

بر اساس چنین دیدگاهى است که قرآن، انسان‌ها را از پیرویهاى نسنجیده و کورکورانه از گذشتگان منع مى‏کند.

اصل سیزدهم

آزادیهاى فردى در قلمرو مسایل اقتصادى، سیاسى وغیره در اسلام مشروط ‌به این است که با تعالى معنوى او منافات نداشته و نیز مصالح عمومى را خدشه‏دار نسازد. در حقیقت فلسفه تکلیف در اسلام همین است که مى‏خواهد با موظف کردن انسان، کرامت ذاتى او را حفظ نموده و مصالح عمومى را تأمین کند. جلوگیرى اسلام از بت‏پرستى و میگسارى و نظایر آن براى حفظ کرامت و حرمت انسانى است، و از اینجا حکمت قوانین کیفرى اسلام نیز روشن مى‏گردد.

قرآن کریم اجراى قانون قصاص را عامل حیات انسان دانسته و مى‏فرماید: «و لکم فی القصاص حیاه یا اولى الالباب»^[۸۴]: اى خردمندان، قصاص حافظ حیات شما است.

پیامبر گرامى صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: «ان المعصیه اذا عمل بها العبد سرا لم یضرالاعاملها، فاذا عمل بها علانیه ولم یغیر اضرت بالعامه‏»: هرگاه فردى به صورت پنهانى مرتکب گناه شود فقط به خود ضرر مى‏زند، ولى اگر آشکارا انجام دهد و مورد اعتراض واقع نشود به عموم ضرر مى‏رساند.

امام صادق علیه السلام پس از نقل حدیث مى‏افزاید:«ذلک انه یذل بعمله دین الله و یقتدی به اهل عداوه الله‏»:علت این امر آن است که فرد متظاهر به گناه با رفتار خود حرمت احکام الهى را مى‏شکند و دشمنان خدا از او پیروى مى‏کنند.^[۸۵]

اصل چهاردهم

یکى از مظاهر آزادى فردى در اسلام این است که در‌پذیرش دین اجبارى نیست، چنان که مى‏فرماید: «لا اکراه فی الدین قدتبین الرشد من الغى»^[۸۶]. زیرا دین مطلوب در اسلام، ایمان و باور قلبى است و این چیزى نیست که با عنف و زور در دل انسان جاى گیرد، بلکه در گرو حصول یک رشته مقدمات است که مهم‌ترین آن ها روشن شدن حق از باطل مى‏باشد. هرگاه این شناخت‏حاصل شود، در شرایط طبیعى، انسان حق را برمى‏گزیند.

درست است که «جهاد»یکى از فرایض مهم اسلامى است، ولى معناى آن اجبار دیگران به‌پذیرش اسلام نیست، بلکه مقصود از آن برطرف ساختن موانع ابلاغ پیام الهى به گوش جهانیان است تا «تبین رشد» تحقق‌پذیرد. طبیعى است چنانچه سوداگران زر و زور روى اغراض مادى و شیطانى مانع رسیدن پیام آزادیبخش دین به گوش جان انسان‌ها گردند، فلسفه نبوت (که همانا ارشاد و هدایت‏بشر است) اقتضا مى‏کند که جهادگران هر گونه مانع و یا موانع را از سر راه بردارند، تا شرایط ابلاغ پیام حق به افراد بشر فراهم گردد.

گفتار سوم: انسان و محیط زیست

الف. نگاه انسان معتقد

تا به حال اندیشیده‌اید که نگاه ما، کسانی را که خود را طرفدار حیوانات و محیط زیست می‌دانیم، بر چه پایه هایی استوار و اخلاقاً تا چه حد صحیح است؟!!

اگر من بیرون چادر خود در گذرگاهی در طبیعت به حیوانی- مثلاً خرسی- برخورد کردم، می‌توانم اگر دلم خواست (یا به عبارت بهتر اگر هوس کردم) او را بکشم؟!!

نگاه مبتنی بر اخلاق انسان مدار ممکن است این عمل را نادرست بداند، با چه استدلالی؟!