• • تأکید بر کاربست، یعنی سنجش اینکه آیا دانش آموز، علاوه بر دانستن دانش، می‌تواند آن را به کار بندد.

• • تأکید بر سنجش مستقیم، یعنی سنجش هدف آموزشی به صورت مستقیم، به عوض غیرمستقیم

• استفاده از مسائل واقعی، یعنی استفاده از مسائل وموقعیتهایی که در زندگی واقعی یافت می‌شوند یا

شبیه به آن ها هستند.

• • ترغیب و تشویق تفکر باز، یعنی هدایت دانش آموزان به پیداکردن راه حلهای مختلف برای مسائل و تشویق آنان به درگیرشدن با مسائل به طور گروهی و کارکردن برروی آن ها برای مدتی طولانی.

جایگر^[۲۹] و همکاران ( ۱۹۹۸ ) ‌در مورد سنجشهای عملکردی، تحت عنوان سنجش های اصیل، این گونه عنوان می‌کنند: اگر پتانسیل عملکردی دانش آموزان شناخته شود، چنین سنجشهایی باید به اندازه گیری هایی منجر شود که:

۱) به طوررضایت بخشی برای حمایت از انتخاب یا طبقه بندی افراد، یا ارزشیابی انبوهی ‌از دانش آموزان در سطوح محلی، ایالتی یا ملی پایا باشد.

۲) به طور روا یی استنباطهای مرتبط باپیشرفت تحصیلی، استعدادوقابلیت های عملکردی راکه مورد سنجش قرارمی دهند، حمایت نمایند

۳) به شیوه ای عادلانه وبدون سوگیری توانایی‌های دانش آموزان رابدون توجه به جنسیت، نژاد، قومیت و یا شرایط اقتصادی مورد سنجش، منعکس نمایند.

۴) هنگامی که استانداردهای عملکردی تعیین شد، از طبقه بندی آزمودنی ها به طبقات معطوف به تصمیم گیری ، مانند اعطای گواهینامه وارتقا و یا برچسب زدن به عنوان پایه، شایسته، پیشرفته، حمایت نماید.

مراحل سنجش عملکردی:

پین^[۳۰](۲۰۰۳) معتقد است که مراحل انجام سنجش عملکردی شبیه به انجام هر آزمون یا اندازه گیری دیگر است و شامل مراحل زیر می‌باشد:

• • تجزیه و تحلیل عملکرد (تکلیف) مورد نظر

• • شناسائی عناصر معرف و اساسی برای مشاهده

• • انتخاب یک موقعیت شبیه سازی مناسب

• • مشخص کردن یک سلسله تکالیفی که این عناصر اساسی را ترکیب کند

• • مشخص کردن مواد موردنیاز برای آزمودنی ها جهت انجام تکالیف

• • آماده کردن دستورالعمل آزمون برای آزمودنی ها

• • ایجاد روش هائی جهت ثبت نتایج اطلاعات جمع‌ آوری شده

• تجزیه و تحلیل پایائی و روائی

بسیاری از محققان اعتقاد دارند که ایجاد یک سنجش عملکردی، شامل مراحل به کار گرفته شده در هر سنجش دیگری است:

• • تعریف رفتارهای ملاک

• • ساخت یا انتخاب تکالیف

• • تعیین راهنماهای نمره دهی

• جمع‌ آوری نظامدار اطلاعات وارزیابی سوالات (سیف ۱۳۸۱ ، به نقل از حسنی و احمدی، ۱۳۸۵).

انواع آزمون­های عملکردی

گرانلاند (۱۹۸۸؛ به نقل از سیف، ۱۳۸۴) انواع روش­های سنجش یا آزمون­های عملکردی را به چهار دسته زیر تقسیم ‌کرده‌است:

۱- آزمون کتبی عملکردی

۲- آزمون شناسایی

۳- انجام عملکرد در موقعیت­های شبیه سازی شده

۴- نمونه کار

در این تقسیم ­بندی، آزمون نوع اول، یعنی آزمون کتبی عملکردی، بیشترین فاصله را از عملکرد در زندگی واقعی دارد، ولی آخرین نوع آزمون، یعنی نمونه کار، کمترین فاصله را از عملکرد در زندگی واقعی دارد. روش­های چهارگانه را هم میتوان جداگانه به کار بست و هم با یکدیگر مورد استفاده قرار داد. در بعضی موارد تنها یک روش کفایت می­ کند، اما در بیشترین مواقع کاربرد ترکیب دو یا چند روش ضروری به نظر می­رسد.

۱- آزمون کتبی عملکردی

در آزمون کتبی عملکردی عمدتاًً بر کاربست دانش و مهارت در موقعیت های عملی یا شبیه سازی شده با موقعیت­های عملی تأکید می­ شود. در این گونه آزمون­های عملکردی، یا بازده­های پایانی یادگیری سنجش می­شوند یا مراحل میانی عملکردی که برای رسیدن به بازده­های مطلوب پایانی ضروری هستند، مانند استفاده درست از ابزارها و دستگاه­ها. همچنین از دانش ­آموزان و دانشجویان میتوان خواست تا یک نقشه آب و هوایی، یک نمودار ستونی، طرح یک مدار برقی، طرح یک لباس، یک داستان کوتاه یا نقشه یک آزمایش علمی را بسازند. در این مثال­ها، محصول یادگیری که به صورت کتبی ارائه می شود هم نتیجه دانش فرد است و هم نتیجه مهارت او، و یک مقیاس عملکردی به دست می­دهد که به خودی خود ارزشمند است و بر خلاف آزمون­های غیر عملکردی، به عنوان وسیله­ای برای قضاوت درباره یک صفت یا توانایی روانی غیر قابل مشاهده به کار نمی­رود. علاوه بر موارد بالا که در آن ها محصول پایانی یا نهایی یادگیری سنجش می­شوند در بعضی مواقع میتوان از آزمون های عملکردی برای سنجش مهارت ­ها یا فعالیت­های واسطه­ای نیز سود جست. برای مثال، پیش از استفاده از یک دستگاه و یا ابزار خاص، مانند ریز سنج، ممکن است ضروری باشد که یادگیرندگان از روی عکس­های مقیاس، موقعیت­های مختلف را مطالعه کنند. آزمون عملکردی کتبی را ‌می‌توان به عنوان وسیله سنجش اطلاعات مقدماتی فرد درباره کاری که انجام خواهد داد به کار بست (سیف، ۱۳۸۴).

۲- آزمون شناسایی

منظور از آزمون شناسایی روشی است برای سنجش توانایی یادگیرنده در تشخیص ویژگی­ها، محاسن، معایب و موارد استفاده امور مختلف، آزمون­های شناسایی انواع و کاربردهای مختلفی دارند. در بعضی وقت­ها میتوان از یادگیرنده خواست تا یک ابزار یا دستگاه را شناسایی کند یا کار آن را توصیف نماید. در موقعیت­های دیگر میتوان از یادگیرنده را با مشکلی مواجه ساخت مانند اتصالی در یک دستگاه برقی، و از او خواست تا ابزارها، وسایل و شیوه-های عملی رفع مشکل را انتخاب کند. مورد پیچیده­تری از این نوع آزمون گوش دادن یک دستگاه معیوب، مثلاً موتور یک اتومبیل، و بعد ازروی صدا شناسایی کردن علت یا علت­های اشکال دستگاه است (شوندغربی،۱۳۹۰:۴۱).

۳- انجام عملکرد در موقعیت­های شبیه سازی شده

در آزمون شبیه سازی شده، یا انجام عملکرد در موقعیت­های شبیه سازی شده از یادگیرنده خواسته می­ شود تا در یک موقعیت شبیه سازی شده یا مصنوعی یا خیالی همان اعمالی را انجام دهد که در موقعیت­های واقعی ضروری هستند. مثلاً در آموزش رانندگی، پیش از آن که یادگیرنده را عهده­دار راندن یک اتومبیل واقعی بکنند او را در یک اتومبیل که مانند اتومبیل واقعی شبیه سازی شده است و همه دستگاه­های رانندگی از جمله فرمان، آینه، پدال­ها و غیره را دارد قرار می­ دهند و از او می‌خواهد تا اعمال رانندگی را در این خودرو مصنوعی تمرین کند. بعضی از صاحب‌نظران سنجش یادگیری به جای انجام عملکرد در موقعیت­های شبیه سازی شده اصطلاح سنجش قیاس­پذیر را به کار برده ­اند. منظور آنان از سنجش قیاس­پذیر، مشاهده و ارزشیابی عملکرد یادگیرنده در موقعیت­هایی است که شبیه به موقعیت­های واقعی است. هدف کسانی که سنجش قیاس­پذیر را مورد استفاده قرار می­ دهند پیش‌بینی وقوع رفتارهای مورد سنجش در محیط زندگی واقعی است (سیف، ۱۳۸۴).

۴- نمونه کار