برنز(۱۹۷۸) اولین بار، بین رهبران تحول گرا و مبادله ای تمایز قایل شد. رهبران تحول گرا نیازها و انگیزه های پیروان را بالا برده و باعث تغییر برجسته در افراد، گروه ها و سازمان ها می‌شوند. رهبران مبادله ای نیازهای فعلی زیردستان را نشانه رفته و توجه زیادی به تهاتر دارند (پاداش به ازای عملکرد، حمایت دو جانبه و دادو ستد های دو طرفه)(گاردنر و استوق ۲۰۰۲ ، ۷۰).

بر اساس نظریه رهبری تحول گرا ، یک رهبر، نیازمند استفاده از بازیگران داخلی جهت انجام وظایف لازم برای سازمان است تا به اهداف مطلوبش دست یابد. در این راستا، هدف رهبری تحول گرا آن است که اطمینان یابد مسیر رسیدن به هدف، به وضوح از سوی بازیگران داخلی درک شده است، موانع بالقوه درون سیستم را برطرف می‌کند و بازیگران را در رسیدن به اهداف ازپیش تعیین شده ترغیب می‌کند. همان‌ طور که بیان گردید، برنز ایده اولیه رهبری مبادله­ای و رهبری تحول گرا را ارائه نمود. اما وی ابتدا این ایده را در عرصه سیاست مطرح کرد و سپس باس آن را وارد سطح سازمان نمود. پیرو تحقیقات برنز، در سال ۱۹۸۵، بَاس مدلی از رهبری را ارائه داد که برای موقعیت‌های ثبات و تحول سازمانی، به ترتیب رهبری مبادله ای و تحول‌گرا را تجویز می‌کرد. بَاس و آولیو در سال ۱۹۹۵ این مدل را گسترش دادند و ابعاد رهبری تحول گرا و رهبریمبادله ای را مشخص نموده و حتی این مدل را در قالب پرسشنامه‌ای با نام «پرسشنامه چند عاملی رهبری^[۴]» به صورت عملیاتی درآورند( هیگز ۲۰۰۳ ، ۲۷۶ ).

باس، رهبر تحول گرا را کسی می‌داند که به منظور تقویت عملکرد کارکنان و سازمان، رابطه مثبتی با زیردستان برقرار می‌کند، کارکنان را تشویق می‌کند که از نیازهای شخصی فراتر رفته و در راستای تمایلات گروه و سازمان کار کنند. رهبران تحول گرا زیردستان خود را بر می‌انگیزاند تا آنچه را در توان دارند انجام دهند.

رهبر مبادله ای از نظر بَاس کسی است که رابطه داد و ستد رهبر-پیرو را ترجیح می‌دهد و در واقع رهبر، نیازهای پیروان را در ازای عملکرد آن ها در برآورده کردن انتطارات پایه ای، مرتفع می‌کند. این رهبر در خطر گریزی بهتر عمل کرده و به زیردستان اطمینان می‌دهد و به آن ها اجازه رسیدن به هدفها را می‌دهد( بورک وکولینس ۲۰۰۱ ، ۲۴۴ ) .

۱-۳ اهمیت و ضرورت پژوهش :

یکیازالزاماتاساسیادارههرسازمانبهکارگیریسبکرهبریمناسباستوبرایکاردرمحیطگروهیحیاتیاست. درعصرحاضرکهیکیازعواملمهموتعیینکنندهدررفاهحالمللوسازمانها،شیوهمدیریتورهبریاست؛اهمیتنقشمدیریتازآنجامشخصمیگرددکهسازمانهازمانیمیتوانندبرمشکلاتفائقآیندکهنیرویانسانیآنهاباهمهماهنگباشندودرجهتتأمیناهداف کلیسیستمگامبردارندومسلماستکهچنینهمکاریوهماهنگیزمانیحاصلمیشودکهمهمترینوظیفهوعنصرمدیریتکهرهبریاست،بهبودوتوسعهیابد. ازآنجاکهارتباطبینسبک رهبریوخلاقیت کارکنانموضوعیمهموقابلچشمپوشینیست،ازهمینروبسیاریازمحققانمعتقدندسبکرهبریمرتبطباخلاقیتکارکناناست. آنچهمسلماستایناستکهبرحسباینکهرهبراندرهدایتورهبریسازمانچهسبکیرابه کاربرند،رفتارهایسازمانیمتفاوتیخواهندداشتکهنشأتگرفتهازویژگیهاوخصوصیاتمتفاوتآنهاخواهدبود. بنابراینازآنجاکهرمزموفقیتادارۀهرنوعموسسهیاسازمانبهرهبریومدیریتآنبستگیدارد،توجهبهسبکهایرهبریدربهکارگیری مشارکتافرادورسیدنبهاهداف نقشمهمیایفامیکند. ازیک طرف سبکهایرهبریمانندنقشهیاالگوهاییهستندکهبنابهضرورتهایسازمانیراهحلهاییرابرایماروشنمیسازند. بهطوریکهدرادارهامورسازماناستفادهازنقشهویاسبکهایرهبریاجتنابناپذیراست. درکلمیتوانگفتسبکرهبریمدیرانیکیازعواملمؤثردرافزایشکارایی،اثربخشیودرنهایتبهرهوریسازمانهاست. مدیرانمیتوانندخلاقیتونوآوریرادرسازمانبانفوذدرباورهاوهدفهایکارکنانوانگیزشآنانرواجدهند.

۱-۴ اهداف پژوهش

هدف اصلی :

شناسایی رابطه بین سبک های رهبری و خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج.

اهداف فرعی :

شناسایی رابطه بین سبک رهبری تحول گرا و میزان خلاقیت در کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج.

شناسایی رابطه بین سبک رهبری مبادله ای و میزان خلاقیت در کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج.

مقایسه میزان خلاقیت سبک های رهبری تحول گرا و مبادلهای در آموزش و پرورش شهرستان سنندج

۱-۵ فرضیه های پژوهش

۱-۵-۱ فرضیه اصلی اول :

* بین سبک رهبری تحول گرا و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

۱-۵-۱-۱ فرضیات فرعی فرضیه اصلی اول :

* بین نفوذ آرمانی و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

* بین تحریک ذهنی و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

* بین انگیزش الهام بخش و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

* بین ملاحضات فردی و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

۱-۵-۲ فرضیه اصلی دوم :

* بین سبک رهبری مبادله ای و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

۱-۵-۲-۱فرضیات فرعی فرضیه اصلی دوم:

* بین پاداش مشروط ومیزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

* بین مدیریت فعال و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

* بین مدیریت منفعل و میزان خلاقیت کارکنان آموزش و پرورش شهرستان سنندج رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد.

۱-۵-۳ فرضیه اصلی سوم:

*بین میزان خلاقیت سبک های رهبری تحول گرا و مبادله ای تفاوت معنی داری وجود دارد.

۱-۶ تعریف مفهومی متغیرهای پژوهش

۱-۶-۱ رهبری تحول گرا و مبادله ایی (متغییر مستقل)

*رهبری تحول گرا : رهبری تحول گرا بخشی از پارادایم جدید رهبری است و بیانگر فرآیندی است که افراد را متحول و متغییر می‌کند. و با ارزش ها، خصیصه های اخلاقی و اهداف بلند مدت در ارتباط است. می توان گفت رهبر تحول گرا بر پیروان خود تاثیر می‌گذارد و با ارائه چشم اندازی جذاب و روشن، چگونگی رسیدن به آن چشم انداز را بیان می‌کند و با اطمینان بخشی به زیر دستان، آن ها را برای رسیدن به چشم انداز توانمند می‌سازد(مشبکی و همکاران ۱۳۹۰، ۲۱۱).

*رهبری مبادله ایی : رهبری مبادله ایی را نیز این­گونه تعریف ‌می‌کنند که در این سبک به همه چیز از منظر میزان منفعتی که عاید افراد می­ کند، نگریسته می­ شود و رابطه رهبر با پیروان سوداگرانه و بر مبنای مبادله یک چیز برای چیز دیگر است(موغلی به نقل از برنز، ۱۳۸۳) ­.

۱-۶-۲ خلاقیت ( متغیر وابسته )