نظام حاکمیت شرکتی به عنوان یک نظام مرتبط‌کننده چند شاخه علمی از قبیل حسابداری، مدیریت‌ مالی، اقتصاد و حقوق و با حفظ تعادل بین اهداف اجتماعی و اقتصادی و اهداف فردی و جمعی، موجب تشویق و تقویت استفاده کارآمد و بهینه از منابع و الزام ‌پاسخ‌گویی‌^[۵۵] شرکت‌ها در مقابل سایر اشخاص ذینفع در شرکت می‌گردد. از سوی دیگر اجرای نظام حاکمیت شرکتی می‌تواند موجب تخصیص بهینه منابع و بهبود شفافیت اطلاعات مالی منتشر شده در بازار و در نهایت رشد توسعه اقتصادی شود (جان^[۵۶] و سنبت^[۵۷]، ۱۹۹۸، نقل از قائمی و شهریاری، ۱۳۸۸).

سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) با هدف افزایش توان و انسجام قوانین نظارتی بر شرکت‌ها و به حداقل رساندن تعارضات موجود در قوانین کشورهای مختلف، ابعاد ۶ گانه زیر را برای نظام حاکمیت شرکتی ارائه نموده است:

1. 1. کسب اطمینان نسبت به چارچوب حاکمیت شرکتی اثربخش،

1. 1. حقوق سهام‌داران و وظیفه اصلی مالکیت،

1. 1. رفتار عادلانه نسبت به سهام‌داران،

1. 1. نقش کلیه ذینفعان در حاکمیت شرکتی،

1. 1. شفافیت مالی و افشای اطلاعات و

1. ترکیب هیئت مدیره.

موارد فوق مبنای بسیاری از بررسی‌ها و تحقیقات و مورد استفاده گسترده کشورها و سازمان‌های مختلف ملی و بین‌المللی قرار گرفته است. هر یک از ابعاد مذبور می‌تواند بر کلیت چارچوب حاکمیت شرکتی اثرگذار بوده و آن را تقویت و یا تضعیف نماید (قائمی و شهریاری، ۱۳۸۸).

بچت^[۵۸] و همکاران (۲۰۰۲)، بعضی از دلایل اهمیت حاکمیت شرکتی را به شرح زیر عنوان نموده‌اند:

1. 1. حرکت وسیع خصوصی‌سازی در سطح جهانی،

1. 1. رشد پس‌اندازهای خصوصی،

1. 1. ترویج و ارتقای کارایی تخصیص پس‌اندازهای مردم به سرمایه‌گذاری‌های پر بازده،

1. 1. حذف مقررات زائد و یکپارچگی بازارهای سرمایه،

1. بحران آسیای شرقی در سال ۱۹۹۸ که منجر شد حاکمیت شرکتی در کانون توجه بازارهای نوظهور قرار گیرد.

تعریف حاکمیت شرکتی ‌بر اساس کشورهای گوناگون در سراسر جهان تفاوت‌های بسیاری دارد. بررسی ادبیات موجود در خصوص حاکمیت شرکتی حاکی از آن است که هیچ تعریف مورد توافقی ‌در مورد حاکمیت شرکتی وجود ندارد.

هدف نهایی حاکمیت شرکتی دستیابی به ۴ مورد ‌پاسخ‌گویی‌، شفافیت، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان در شرکت‌ها است. در بین این اهداف، ‌پاسخ‌گویی‌ جوهره وجودی حاکمیت شرکتی است و با اجرای مناسب آن، رسیدن به ۳ هدف دیگر نیز میسر خواهد شود (حساس یگانه، ۱۳۸۵).

۲-۱۹-۱-تعریف و مفهوم حاکمیت شرکتی

تعاریف موجود در خصوص حاکمیت شرکتی در یک طیف قرار می‌گیرند که دیدگاه‌های محدود در یک سو و دیدگاه‌های گسترده در سوی دیگر طیف قرار می‌گیرند. در دیدگاه‌های محدود، حاکمیت شرکتی به رابطه شرکت و سهام‌داران محدود می‌گردد. در طرف دیگر، حاکمیت شرکتی را می‌توان شبکه‌ای از روابط در نظر گرفت که نه تنها بین شرکت و سهام‌داران، بلکه بین شرکت و عده زیادی از ذینفعان از جمله کارکنان، مشتریان، فروشندگان، دارندگان اوراق قرضه شرکت و کلیه ذینفعان در شرکت وجود دارد. چنین دیدگاه گسترده‌ای در قالب “تئوری ذینفعان” دیده می شود. مخالفان این دیدگاه بر این باورند که حاکمیت شرکتی با تمرکز بر ذینفعان موضوعی اخلاقی است و در دنیای واقعی بعید است که سوداگران و سرمایه گذاران به انجام اعمال اخلاقی علاقه‌مند باشند؛ مگر این‌که بازده مالی مناسبی از انجام این کار به دست آورند. به طور کلی تعاریف حاکمیت شرکتی در متون علمی دارای ویژگی‌های مشترک و معینی هستند که یکی از آن‌ ها “‌پاسخ‌گویی‌” است (حساس یگانه، ۱۳۸۴).

مفهوم حاکمیت شرکتی ناظر بر نحوه حاکمیتی است که بر یک شرکت سهامی عام اعمال می­ شود و مطابق با آن چگونگی ‌پاسخ‌گویی‌ شرکت به سهام‌داران و همچنین سایر ذینفع­های سازمانی­ آن شکل ‌می‌گیرد. بدین سبب، از نظر کارکرد شرکت­ها و همچنین کل جامعه حائز اهمیت شمرده شده و در سالیان اخیر توجه بسیاری را به خود جلب ‌کرده‌است (عثمان امام^[۵۹] و مالیک^[۶۰]، ۲۰۰۷: ۹۰). صندوق بین ­المللی پول^[۶۱] و سازمان توسعه برای همکاری­های اقتصادی^[۶۲] (۲۰۰۱) حاکمیت شرکتی را ساختار روابط مابین گروه ­های اصلی شامل سهام‌داران، اعضای هیئت مدیره و مدیران و مسئولیت­های مترتب بر آن می­داند. از نظر این سازمان­ها چنین ساختاری زمینه عملکرد رقابت­آمیزی را جهت دست یافتن به هدف­های اولیه شرکت و تنظیم معیارها و سازوکارهای نظارت و کنترل، فراهم ‌می‌آورد. بر این اساس، حاکمیت شرکتی صحیح باید دارای مشخصات زیر باشد:

1. 1. ‌مشوق‌های لازم را برای هیئت مدیره و مدیریت اجرایی فراهم سازد تا آنان منافع مالی شرکت و سهام‌داران را در نظر گیرند.

1. 1. ‌نظارت کارا و مؤثر را تسهیل کند.

1. ‌سازمان را تشویق کند تا از منابع به صورت کارا استفاده کند (نقل از حساس­یگانه و خیرالهی،۱۳۸۷).

به نظر لین^[۶۳] و لیو^[۶۴] (۲۰۰۹)، حاکمیت شرکتی شامل انواع گوناگونی از توافق­ها و سازوکارهای سازمانی و همچنین رویه ­های ایجاد تعادل در قدرت و مسئولیت سهام‌داران شرکت، مدیریت، هیئت مدیره و کارکنان است (لین و لیو، ۲۰۰۹ :۴۷). در این بین، ساختار مالکیت^[۶۵]، اندازه هیئت مدیره، استقلال هیئت مدیره و جدایی مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره از مهم­ترین عوامل مؤثر بر حاکمیت شرکتی است (لیو و سان^[۶۶]، ۲۰۰۵).

۲-۱۹-۲-طبقه بندی نظام های حاکمیت شرکتی

تلاش هایی برای طبقه بندی نظام های حاکمیت شرکتی صورت گرفته که با مشکلاتی همراه بوده است. با این حال یکی از بهترین تلاش ها که از پذیرش بیشتری نزد صاحب نظران برخوردار است، طبقه بندی معروف به نظام های درون سازمانی و برون سازمانی است. عبارت درون سازمانی و برون سازمانی تلاش هایی را برای توصیف دو نوع نظام حاکمیت شرکتی نشان می‌دهد. در واقع، بیشتر نظام های حاکمیت شرکتی، بین این دو گروه قرار می گیرند و در بعضی از ویژگی های آن ها مشترکند این دوگانگی، حاصل تفاوت هایی است که بین فرهنگ ها و نظام های قانونی وجود دارد. با این همه کشورها تلاش دارند تا این تفاوت ها را کاهش دهند و امکان دارد که نظام های حاکمیت شرکتی درسطح جهانی به هم نزدیک شوند.

مکانیزم های برون سازمانی عبارتند از:

• • نظارت قانونی: تدوین، تصویب و استقرار قوانین نظارتی مناسب

• • کارایی بازار سرمایه: گسترش بازار سرمایه و تقویت کارایی آن

• • نظارت سهام‌داران عمده: ایجاد انگیزه در سهام‌داران به فعالیت هایی از قبیل خرید سهام کنترلی

• • نقش سرمایه گذاری نهادی: تشویق و گسترش سرمایه گذاری نهادی

• • نظارت سهام‌داران اقلیت: احترام به حقوق سهام‌داران اقلیت و مجاز بودن نظارت اقلیت بر فعالیت های شرکت

• • الزامی کردن حسابرسی مستقل

• فعالیت مؤسسات رتبه بندی: ایجاد تسهیلات برای فعالیت مؤسسات رتبه بندی

مکانیزم های درون سازمانی عبارتند از:

خانم ران، ابعاد کیفیت زندگی را به صورت رضایت از زندگی، مفهومی از خود، فاکتورهای بهداشتی- عملکردی و اقتصادی اجتماعی مطرح می‌کند. ‌بر اساس این نوع مدل زمینه‌های شخصی هر فرد، بهداشت، وضعیت اجتماعی، فرهنگ، محیط و سن بر کیفیت زندگی تأثیر دارد. مفهوم درک شده از کیفیت زندگی، اثر متقابل بین شخص و محیط او ایجاد می‌کند(کریمی وکیل به نقل ازطباطبایی،۱۳۹۰).

مدل ادراکی سازمان جهانی بهداشت:

سازمان بهداشت جهانی چهار حیطه را مشخص ‌کرده‌است:

1. 1. سلامت فیزیکی: فعالیت های روزمره زندگی، وابستگی به مواد دارویی و کمک های پزشکی، قدرت، خستگی، درد و ناراحتی، تحرک، خواب، طریق انجام کار و …

1. 1. سلامت روانی: تصویر از خود و ظاهر بدنی، احساسات مثبت و منفی، اطمینان به نفس، حالات مذهبی، تفکر و یادگیری، حافظه و تمرکز.

1. روابط اجتماعی: ارتباطات شخصی، حمایت اجتماعی و فعالیت های جنسی

شکل ۲-۱ مدل ادراکی کیفیت زندگی ران(طباطبایی،۱۳۹۰)

1. 1. محیط: منابع مالی و مادی، آزادی و ایمنی، مراقبت های بهداشتی و درمانی (در دسترس بودن و کیفیت)، فرصت ها برای به دست آوردن اطلاعات و مهارت های جدید، مشارکت در فعالیت های اوقات فراغت و تفریح، محیط فیزیکی (آلودگی، سر و صدا، آب و هوا)، حمل و نقل و مسافرت، محیط خانه (آقایوسفی،۱۳۹۱).

شکل ۲-۲ مدل ادراکی سازمان جهانی بهداشت (آقایوسفی،۱۳۹۱)

۴-۲-۲سنجش کیفیت زندگی

ابزارهای سنجش کیفیت زندگی متفاوت هستند، از مهم ترین و معتبرترین آن ها می توان به مصاحبه و پرسش نامه اشاره کرد. در ادامه مختصری ‌به این ابزارها اشاره می شود.

• مصاحبه ها:

مصاحبه ها به سه دسته ساختاری، نیمه ساختاری و یا بدون ساختار تقسیم می‌شوند. مصاحبه نیمه ساختاری متداول ترین و با ارزش ترین مقیاس است و شاخص های ذهنی را در هم دربرمی گیرد. از دو نوع دیگر یعنی ساختاری و بدون ساختار کمتر استفاده می شود.

• پرسش نامه ها:

پرسش نامه ها، به علت اهمیت و فراوانی کاربرد آن ها، لازم است به طور جامع مورد بحث قرار گیرند، در یک تقسیم بندی کلی پرسشنامه‌ها را به دو گروه پرسشنامه های عمومی و پرسش نامه های اختصاصی تقسیم می‌کنند:

پرسش نامه های عمومی در مواردی به کار می‌روند که هدف بررسی عملکرد و سلامت عمومی است که در بین ‌گروه‌های مختلف طراحی و به کار می رود. در مقابل پرسشنامه های اختصاصی، ابزارهای سنجش کیفیت زندگی در گروهی از مردم با شرایط خاص می‌باشد (کاشی،۱۳۹۰).

بعضی از این ابزارها ضایعات فیزیکی و ناتوانی یا معلولیت افراد را اندازه گیری می‌کنند که بهتر است آن ها را معیار وضعیت سلامت بنامیم. چون بر روی علائم فیزیکی بیشتر تمرکز دارند. یکی از نقاط ضعف این نوع ابزارها این است که چون بیماری های مختلف ممکن است واکنش متفاوتی نسبت به سطوح مشابه ناتوانی داشته باشند کاربرد زیادی نمی توانند داشته باشند (همان).

۳-۲ ضایعه نخاعی

صدمات طناب نخاعی ^[۷]یکی از ناگوارترین صدماتی است که یک شخص می‌تواند تجربه کند. میزان بروز سالیانه SCI در ایالات متحده آمریکا، غیر از افرادی که در صحنه حادثه می میرند، به طور تقریبی ۴۰ مورد به ازای هر ۱ میلیون نفر یا نزدیک به ۱۲۰۰۰ مورد جدید سالیانه می‌باشد. کندی ^[۸]و همکاران دریافتند که ۵۶ درصد صدمات بین سنین ۱۶ تا ۳۰ سالگی، با بیشترین شیوع در سن ۱۹ سالگی رخ می‌دهد. از آنجایی که صدمه در دوران جوانی رخ می‌دهد، چالش های منحصر به فردی را برای فرد ایجاد می‌کند؛ چرا که با فرآیندهای رشد و تکامل فیزیکی و روانی- اجتماعی فرد همزمان می شود (برزکار ، ۱۳۸۵).

SCI افراد را با چالش های بی شماری در سلامتی ^[۹]و عملکرد جسمی، روان شناختی و اجتماعی مواجه می‌کند. این معلولیت اغلب منجر به نقایص حسی، حرکتی و اختلال عملکرد روده ای و مثانه ای می‌گردد و همه این ها توانایی فرد برای انجام فعالیت های خود مراقبتی معمول مانند مسئولیت های فردی و شغلی را محدود می‌کند. علاوه بر محدودیت های جسمی ایجاد شده به وسیله SCI، افراد عوامل استرس زای متعدد عاطفی، روان شناختی، اقتصادی و محیطی را تجربه می‌کنند. تعاملات پیچیده میان این عوامل استرس زا، بر روی سازگاری فردی و خانوادگی بعد از یک SCI تأثیر می‌گذارد. انتقال از یک زندگی مستقل به حالت وابسته نیازمند تعریف و ارزیابی اهداف فردی، اجتماعی، شغلی و یافتن معنی است. واضح است که زندگی با SCI فرایند پیچیده ای است که نیازمند تطابق با تغییرات در عملکرد فیزیکی و روانی- اجتماعی برای افراد مبتلا و اعضای خانواده آن هاست (همان).

۴-۲ صفات شخصیت

۱-۴-۲تعریف شخصیت

مفهوم شخصیت چیست و چگونه باید آن را تعریف کرد؟ تعریف مفهوم شخصیت، مانند اکثر مفاهیمی که به ویژگی های انسان مربوط می شود، کار آسانی نیست زیرا مفهومی که این کلمه در زبان عامیانه پیدا ‌کرده‌است با مفهومی که در روان شناسی برای آن قائل شده اند، تفاوت زیادی دارد. در زبان عامیانه، کلمه شخصیت معانی مختلفی دارد، مثلاً، در لغت نامه دهخدا معانی زیر برای آن ذکر شده است؛ شرافت، رفعت، نجابت، بزرگواری، مرتبه و درجه. در روانشناسی اصطلاح شخصیت هیچ یک از معانی بالا را ندارد. بلکه معانی آن عبارت است از «سبک» یک فرد است، بدون آن که کوچک‌ترین قضاوت ارزشی داشته باشیم. ‌بنابرین‏ باید بگویم هر فرد سبک خود یعنی شخصیت خاص خود را دارد که از او انسانی واحد و منحصر به فرد می‌سازد. شخصیت یعنی شیوه خا بودن. برای روشن تر شدن مفهوم شخصیت بهتر است ریشه این کلمه را در نظر بگیریم. کلمه شخصیت، ترجمه کلمه لاتین پرسونالیتی یا کلمه فرانسوی پرسونالیته است که هر دو از کلمه لاتین پرسونا مشتق شده است. پرسونا ماسکی بود که در زمان قدیم، بازیگر تئاتر به صورت خود یم زد و آن را تا آخر نمایش نگه می داشت. ‌بنابرین‏ مفهوم اولیه شخصیت تصویری ظاهری و اجتماعی است که ‌بر اساس نقشی که فرد در جامعه بازی می‌کند، قرار دارد(گنجی،۱۳۸۹).

برداشت های متفاوتی از شخصیت وجود دارد و این برداشت ها به وضوح نشان می‌دهد که با گذشت زمان معنای شخصیت از مفهوم اولیه آن که تصویری ظاهری و اجتماعی بود، بسیار گسترده تر شده است.

گوردون آلپورت^[۱۰] (۱۹۶۱) می‌گوید: شخصیت سازمان پویا و درون فرد است که از سیستم های روانی تشکیل شده است و این سیستم ها رفتار ویژه و تفکر او را معین می‌کنند.

گلیفورد^[۱۱] گفته است: شخصیت یعنی الگوی منحصر به فرد از صفات.

کمپل شخصیت را چنین تعریف می‌کند: منش، خصوصیات و تا حدی الگوها و واکنش رفتاری قابل پیش‌بینی که هر فرد به صورت ناخودآگاه به عنوان سبک و شیوه زندگی از خود نشان می‌دهد.

دیود مک کللند^[۱۲] (۱۹۵۱) می‌گوید: شخصیت رساترین و جامع ترین مفهومی است که گویای رفتار شخص در همه زمینه هاست.

والترمیشل^[۱۳] (۱۹۷۶) نیز می‌گوید: شخصیت معمولاً ارائه الگوهای معینی از رفتار، افکار و احساسات است که ویژگی های یک فرد را بیان می‌کند و به سازگاری های وی با موقعیت های زندگی تأثیر می‌گذارد.

در حال حاضر شخصیت به الگوهای نسبتاً پایدار صفات، گرایش ها یا ویژگی هایی که تا اندازه ای به رفتار شخص دوام می بخشند اطلاق می شود (عظیمی نیا،۱۳۹۰).

۲-۴-۲ نظریه های شخصیت

دوماتزیه سبک زندگی فرهنگی و شیوه گذران اوقات فراغت را بر شکل دهی به شخصیت افراد نیز مؤثر دانسته است (کوچ وسر،۴۱۵:۱۹۹۱)نکته بسیار در خور تأمل، نقش سبک زندگی در ایجاد مشروعیت اجتماعی است. به عقیده شیز، سبک زندگی ها قادرند از طریق ایجاد مشروعیت اجتماعی به ایجاد قدرت فرهنگی و نهایتاًًبه قدرت سیاسی و جتماعی منجر شوند (شیز، ۱۹۸۷: ۲۵۰) با توجه به نقشی که انتظارمی رود دانشگاه ها در جامعه جدید و بالاخص در جوامع در حال توسعه ایفا کنند، داشتن مشروعیت اجتماعی بسیار حائز اهمیت است.

سبک زندگی، دارای تعاملی دوسویه با سرمایه فرهنگی است. سرمایه فرهنگی فرد یا خانواده می ­تواند سبب ایجاد برخی سبک های زندگی شود و سبک زندگی نیز می ­تواند در جهت افزایش سرمایه فرهنگی باشد. این رابطه برای نظام های اجتماعی جدید که یکی از راه های اساسی تحرک اجتماعی در آن ها موفقیت تحصیلی است، بسیار اهمیت دارد.

۲-۵-۲ جمع‌بندی شاخص‌ها ازمنظر نظریه پردازان:

شاخص‌های سبک زندگی: شاخص‌های سبک زندگی ازگستردگی زیادی برخوردار است؛ به گونه‌ای که راجر برون معتقد است: این شاخص‌ها، در بی‌اهمیت‌ترین چیزها ازقبیل: عادات نوشیدن و خوردن سالاد شکل گرفته تا انتخاب کلمات و طرز پوشش و عادت نشستن، همچنین، شیوه های تربیت کودکان (مثلاً میزان سخت‌گیری به آن‌ ها درمورد دستشویی و نظافت)، رفتارهای جنسی، بهداشتی، مذهبی و سیاسی و میزان عصبی یا روانی بودن ( براون^[۱۳]، ۱۹۶۵: ۱۳۲) ‌بنابرین‏، در این پژوهش سعی بر این است که ، صرفاً برخی ازشاخص‌ها که ازسایرین ملموس‌تر و کاربردی‌تر است، اشاره شود.

• • ماکس وبر: شیوه های رفتار، لباس پوشیدن، سخن گفتن، اندیشیدن و نگرش‌هایی که ‌مشخص کننده‌ گروه‌های منزلتی متفاوت می‌باشد (تامین، ۱۳۷۳: ۱۱۰)؛

• • تورستین وبلن: اثاثیه و دکوراسیون منزل، نوع پوشاک و لباس، رفتارهای بیان‌گر نجیب‌زادگی و طبقه‌مرفه، شیوه های گذران اوقات فراغت و تفریح، داشتن پیشخدمت و…

• • گوردُن: الگوهای مصرف، نوع لباس، نحوه صحبت‌کردن، نگرش‌ها و الگوهای مربوط به نقاط تمرکز علاقه‌مندی درفرهنگ مانند امور جنسی، عقلانیت، دین، خانواده، میهن دوستی، آموزش، هنرها و ورزش را نام برده است (گُردن،۱۹۶۳: ۱۹)

• • ویلیام لوید وارنر: محل اقامت خانواده، شیوه‌ کسب معاش، نحوه گذران اوقات‌ فراغت و سلیقه فرهنگی، تفریحات ‌و سلیقه‌های ورزشی، به تفاوت‌های دینی و چشم‌اندازهای اخلاقی، ارزش‌های سیاسی، الگوهای زندگی خانوادگی، روابط زناشویی و تربیت کودک درتحقیقات خود پرداخته‌است (تامین، ۱۳۷۳: ۱۴۴-۱۳۷)

• • ون هوتن: اثاثیه، اشیاء هنری، انواع لباس پوشیدن، متون خواندنی، آلات موسیقی، سلیقه درغذا و مشروبات، روش پخت، نوع صحبت کردن درخانه (چه درکلمات و گرامر، چه درعناوین گفتگوها) نوع گذران اوقات فراغت، بودجه‌بندی، روابط با فرزندان، ضوابط و روش‌های تربیت کودک، تراکم جمعیت ساکن درخانه و محل (پرسروصدابودن…) نوع و ویژگی‌های اشتغال (اعضای خانواده، نوع لباس کار یا محل کار، فاصله محل کار تا خانه، میزان مأموریت‌ها و زمان دوری ‌از خانه) (مهدوی کنی، ۱۳۸۷: ۶۱)

• • گیدنز: پوشاک و لباس، خوردن ونوع غذاونوشیدنی، محیط کار و کلیه انتخاب‌های سرنوشت سازندگی مدنظر می‌باشد که وی معتقداست این شاخص‌ها، درچگونه بودن افراد درجامعه بسیارمؤثرهستند و در واقع بیان‌گر هویت فردی آنان درقالب الگوهای سبک‌های زندگی می‌باشد (گیدنز، ۱۳۷۸: ۱۲۰).

• بوردیو درکتاب تمایز شاخص های سبک‌ زندگی را ابتدا همان دارایی کالاهای تجملی یا فرهنگی‌ای می‌داند که افراد جمع نموده اند؛ مانند: خانه، ویلا، قایق تفریحی، ماشین، اثاثیه، نقاشی‌ها، کتاب‌ها، نوشابه‌ها، سیگارها، عطر، لباس‌ها و سپس، انواع فعالیت‌هایی که ‌از دیگران متمایز می‌کنند ازقبیل: ورزش‌ها، بازی‌ها، تفریحات (پیاده‌روی یا کوه‌پیمایی، اسکی یا سوارکاری، گلف یا تنیس)، لباس پوشیدن، رسیدگی به ظاهر بدن خود، نحوه استفاده اززبان (بوردیو،۱۹۸۴: ۱۷۳)

۲-۵-۳ جمع بندی موضوعی شاخص های سبک زندگی

رفتار فردی: مدیریت بدن و خود‌آرایی، انتخاب پوشاک و خوراک

رفتار خانوادگی: اثاثیه منزل، شیوه آرایش منزل، داشتن پیش‌خدمت، تفسیم‌بندی فضاهای خصوصی و فضاهای عمومی، نام‌گذاری فرزندان، ضوابط و روش‌های تربیت کودک؛ رفتار اجتماعی: انتخاب ماشین، مسکن و دوستان، شغل و جایگاه شغلی؛

رفتار فرهنگی: استفاده ازرایانه و اینترنت، مدرک تحصیلی، مطالعه کردن (کتاب، روزنامه و مجله)، بازدید ازموزه‌ها و رفتن به نمایشگاه‌های هنری، اهمیت دادن به کالاهای هنری مانند تابلوهای نقاشی، شرکت کردن درانواع فعالیت‌های هنری؛

رفتارهای فراغتی: مشاهده رسانه ها (تلویزیون و ماهواره)، رفتن به تئاتر وسینما، موسیقی گوش کردن، ورزش کردن، دسترسی به ماهواره، برنامه‌ریزی برای تعطیلات و رفتن به مسافرت، استراحت کردن، تفریحات ‌و گردش‌های تفریحی ، دیدوبازدیدهای عمومی، بازدید ازنمایشگاه‌های عمومی؛

رفتار اقتصادی: الگوی مصرف، چگونگی استفاده نمودن ‌از پول، قدرت خرید، مطابق مدروزخریدکردن؛

رفتار سیاسی: عضویت در گروه‌ها و احزاب سیاسی، شرکت در همه انتخابات، میانگین میزان به فکر مسائل سیاسی بودن، اطلاع ازاخبارسیاسی روز؛

دین‌داری: شرکت ‌در اجتماعات دینی، حضور دراماکن مذهبی، انجام دادن مناسک دینی

۲-۶ مدل سبک زندگی موردنظر تحقیق حاضر

دسته بندی های متعددی از شاخص های سبک زندگی صورت گرفته است که در این تحقیق چهار شاخص مد نظر محقق می‌باشد. این چهار شاخص به نوعی مهم ترین شاخص ها برای ارزیابی سبک زندگی های افراد و جوامع مختلف می‌باشند.

شاخصه های علمی در مطالعات سبک زندگی را می توان به دو دسته تقسیم کرد: اول شاخصه هایی که بیشتر در مباحث نظری مفید هستند و دوم شاخصه هایی که کارآمدی و اثربخشی عینی دارند و می‌توانند به عنوان شاخصه های عینی قلمداد شوند. اول شاخص های نظری( ۱٫ مطالعه­ ارزش ها۲٫ مطالعه­ هویت). دوم : شاخصه هایی عینی( ۱٫الگوی مصرف و کالاهای مصرفی ۲٫ الگوی تفریح)؛ اما محور کل این مطالعات الگوی مصرف و کالاهای مصرفی است؛ چرا که بخشی از سبک زندگی با مصرف انواع مختلف کالاها و خدمات به دست می‌آید. افراد کالاهایی را می خرند تا سبک زندگی­شان را نشان دهند. پس«ساختن» و تولید یک سبک زندگی جدید نیز به وسیله کالاهای مصرفی صورت می پذیرد. در تحقیقات عصر مدرن یکی از اصلی ترین راه های تولید سبک زندگی جدید قابل « مد» شدن آن، تلقی شده است و اساساً این کالا است که قابلیت مد شدن را دارد. به همین خاطر نیز صنایعی ایجاد شده که به طور مستقیم به تولید کالاهای مصرفی و مد در سبک زندگی بپردازد. این کالاها یا کالاهای ارزشی و هویتی هستند و یا کالاهای مصرفی دیگری از جمله کالاهای مصرفی در اوقات فراغت(مهدیزاده:۵۹)

«۱۷۱ کشور در اعلامیه و برنامه اقدام وین اعلام کردند تامین حقوق بشر « وظیفه مشروع جامعه بین‌المللی » شده و تمامی حقوق بشر، جهانی، غیر قابل تفکیک، وابسته به هم و مرتبط هستند^[۲۱۳]».

در ماده اول این اعلامیه، جهانشمولی حقوق بشر چنین مورد توجه قرار گرفته است :

« کنفرانس جهانی حقوق بشر بر التزام رسمی کلیه دولت‌ها برای ایفای تعهدات خود از جهت گسترش احترام جهانی و رعایت و حمایت از کلیه حقوق بشر و آزادی های اساسی برای همه طبق منشور ملل متحد، سایر اسناد مربوط به حقوق بشر و حقوق بین الملل تاکیدی دوباره دارد. سرشت جهانی حقوق و آزادی های مذبور قابل بحث و تردید نیست…. حقوق بشر و آزادی های اساسی، حقوق مادرزادی کلیه افراد بشر، و صیانت و پاسداری از آن ها نخستین وظیفه دولت‌ها است ».

سپس در ماده ۲۰ در کنار تضمین احترام به حقوق بشر بحث تنوع فرهنگی را گوشزد می‌کند :

« با توجه به اهمیت تحکیم و حمایت از حقوق اقوام بومی و نقش این تحکیم و حمایت در ثبات سیاسی و اجتماعی کشورهای محل زندگی این اقوام، کشورها باید با رعایت حقوق بین الملل اقدامات مؤثر و هماهنگی در جهت تضمین احترام به کلیه حقوق بشر و آزادی های اساسی همه اقوام بومی بر پایه برابری و عدم تبعیض معمول داشته و ارزش و تنوع هویت ها، فرهنگ ها و ساختار اجتماعی متفاوت آن ها را به رسمیت بشناسند ».

در مجموع می توان نتایج حاصل از اعلامیه را در سه مورد خلاصه کرد : « آن ها

• • کرامت را مبنای مشترک حقوق بشر اعلام می دارند.

• • ویژگی جهانی حقوق بشر را اعلام می‌کنند.

• ضمن دفاع از این اصول، ضرورت جهانی لحاظ نمودن ویژگی های ملی و منطقه ای و حتی تنوع تاریخی، فرهنگی و مذهبی را می‌پذیرند^[۲۱۴]».

این اعلامیه ویژگی جهانشمولی حقوق بشر را با ضرورت توجه به تنوع فرهنگی مورد توجه قرار داده است. به عبارت دیگر، جهانشمولی حقوق بشر به عنوان اصل مورد توجه قرار گرفته است ولی دولت‌ها وظیفه دارند که در کنار تضمین احترام به حقوق و آزادی های اساسی، تنوع فرهنگی را بدون تبعیض و بدون آنکه به قواعد حقوق بشر لطمه ای وارد کند، اجرا نماید.

جزء پنجم: اعلامیه و کنوانسیون حقوق کودک

اعلامیه جهانی حقوق کودک در سال ۱۹۵۹ و کنوانسیون حقوق کودک در سال ۱۹۸۹ به تصویب رسیدند. در هر دو سند، ویژگی جهانشمولی حقوق بشر مورد تأکید و تضمین قرار گرفته است. « کنوانسیون عدم تبعیض را تضمین می‌کند و به رسمیت می شناسد که تامین بهترین منافع کودک باید راهنمای تمام اقدامات باشد^[۲۱۵]» و جالب آن که « هیچ گونه ویژگی فرهنگی، سرزمینی، مذهبی یا منطقه ای نمی تواند لطمه ای به آن ها وارد کند^[۲۱۶]».

اعلامیه نیز در اصل اول خود بر ویژگی جهانشمولی تأکید می‌کند با این حال در اصول هفتم و دهم، در رابطه با آموزش و پرورش کودک، به مسائلی می پردازد که نشان می‌دهد تنظیم کنندگان آن، نیم نگاهی به مسائل تنوع فرهنگی داشته اند و رمز توسعه تنوع فرهنگی ( معقول و طبیعی) را، در کنار ویژگی جهانشمولی، در آموزش و پرورش کودکان می دانسته اند. به همین منظور است که در اصل هفتم اعلام می‌کند:

« کودک باید از آموزش بهره مند شود که در جهت پیشبرد و ازدیاد فرهنگ عمومی او بوده»

و یا در اصل دهم اعلام می‌دارد:

« کودک باید روحیه ای پر تفاهم، گذشت، معتقد به دوستی بین مردم، صلح و برادری جهانی،… پرورش یابد».

در اسناد بین‌المللی حقوق کودک، ویژگی جهانشمولی حقوق کودک به عنوان اصل قرار گرفته است، همچنین تنوع فرهنگی نیز پذیرفته شده است ولی تا جایی که حقوق جهانی کودک مورد انکار قرار نگیرد و یا برای آن ها مانع ایجاد ننمایند.

جزء ششم: اسناد مربوط به یونسکو

« یونسکو در ۱۹۴۶ ایجاد شد تا صلح جهانی پایدار بر اساس همبستگی معنوی و اخلاقی نوع بشر به وجود آورد. حوزه های فعالیتی آن آموزش و پرورش، علوم طبیعی، علوم اجتماعی و انسانی و فرهنگ و ارتباطات است ^[۲۱۷].»

در پیشگفتار سند موسس این سازمان همبستگی معنوی و اخلاقی بشریت که مبتنی بر کرامت انسان‌ها بدون تبعیض است، مطرح می شود. همچنین در ماده اول، یکی از اهداف اصلی این سازمان « تضمین رعایت جهانی حقوق بشر و آزادی های اساسی » بدون تبعیض است. همچنین همزمان در همین ماده، تنوع خلاق فرهنگ های دولت های عضو مورد تأکید قرار گرفته است. با توجه به سند موسس این سازمان می توان دریافت که این سازمان نیز محور و اصل را بر جهانشمولی حقوق بشر قرار داده است، اما در کنار آن و همزمان مسئله فرهنگ ها را نیز مطرح می‌کند و در پی راهی برای توسعه و تکامل روابط این دو نهاد می‌باشد.

« یونسکو در قلمرو فرهنگ اعم از همکاری دولت ها و تنوع آن ها اسناد مهمی همچون « اعلامیه اصول همکاری فرهنگی بین‌المللی » در ۴ نوامبر ۱۹۶۶ و « اعلامیه جهانی یونسکو ‌در مورد تنوع فرهنگی » در ۲ نوامبر ۲۰۰۱^[۲۱۸] » و «کنوانسیون جهانی تنوع جلوه های فرهنگی» را در سال ۲۰۰۵ به تصویب رساند.

اعلامیه اصول همکاری فرهنگی بین‌المللی با تفکر جهانشمولی آغاز می‌گردد و « اعلام می‌دارد که کلیه فرهنگ ها دارای کرامت و ارزش هستند که باید مورد احترام و حمایت قرار گیرند ( ماده ۱۳) و تنوع آن ها و اثر متقابلی که بر یکدیگر دارند سبب می شود که کلیه فرهنگ ها بخشی از میراث مشترک بشریت را تشکیل دهند ( ماده ۱ بندهای ۱ و ۳) ^[۲۱۹]». در اصل این اعلامیه، « مبانی خود را از اعلامیه جهانی حقوق بشر ( پیشگفتار، بند۶) می‌گیرد و لزوم شناساندن نظرات برای مبارزه با « بی اطلاعی از شکل زندگی و آداب و سنن ملتها » را مطرح می‌کند ( پیشگفتار، بند ۵)^[۲۲۰]». ‌بنابرین‏، این اعلامیه، نه تنها بر جهانشمولی حقوق بشر تأکید می‌کند بلکه با شناسایی تنوع فرهنگ ها به عنوان میراث مشترک بشریت و درک کردن و ارزش نهادن آن ها را امری ضروری دانسته است.

اعلامیه جهانی یونسکو ‌در مورد تنوع فرهنگی نیز پایبندی خود را به جهانشمولی حقوق بشر حفظ نموده است و حتی در ماده ۵ اعلامیه دوباره جهانشمولی، تجزیه ناپذیری و وابسته بودن به یکدیگر را متذکر می شود. اما آنچه در این اعلامیه بسیار مهم می‌باشد، بحث تنوع فرهنگی و رابطه آن با حقوق بشر است. بر طبق ماده ۴ اعلامیه، « دفاع از تنوع فرهنگی، یک الزام اخلاقی است که از اصل احترام به شأن انسانی جدا نمی باشد ». در عین حال و برای نشان دادن مقام و مرتبت هر یک از این دو نهاد در ادامه می آورد « هیچ کس نباید با توسل به تنوع فرهنگی، حقوق بشر مورد حمایت حقوق بین‌الملل را نقض نموده و یا قلمرو آن را محدود نماید ». همچنین در ابتدای ماده ۵ اعلام می دارند « حقوق فرهنگی، جزء مکمل حقوق بشر… می‌باشد ». ‌بنابرین‏ اولین سند بین‌المللی که به طور صریح و روشن به مسئله رابطه تنوع فرهنگی و جهانشمولی حقوق بشر می پردازد همین سند می‌باشد.

باید توجه داشت که یونسکو اسناد دیگری نیز در رابطه با مسائلی همچون بردباری، مسئولیت های نسل های حاضر نسبت به نسل های آینده و… به تصویب رسانده است که در آن ها چه صریح و چه ضمنی ویژگی جهانشمولی بشر را مورد تأکید قرار داده است.

طبق گزارش کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا تنها حدود ۹ درصد شرکت‌های پذیرفته شده در بورس آمریکا در سال ۲۰۰۶ صورت‌های مالی خود راتجدید ارائه کرده‌اند و این میزان را به عنوان یک نگرانی از کاهش اعتبارگزارشگری مالی مطرح ‌کرده‌است. تجدید ارائه حسابداری را می توان به عنوان گزینه هایی احتمالی برای تاثیر انتقال اطلاعات محسوب نمود.

حال آنکه واقعیت این است که اکثر شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران طی سال‌های متمادی، صورت های مالی خود را تجدید ارائه می نمایند. با توجه به ماهیت گسترده تجدید ارائه صورت‌های مالی در بازار اوراق بهادار کشورمان طی سال‌های گذشته، طبیعی است چگونگی تاثیر ‌تجدید ارائه ها بر ارزش حقوق صاحبان سهام شرکت ها و همچنین برکیفیت سود های گزارش شده که توسط فعالان بازار سرمایه، در فرایندهای تصمیم گیری مورد توجه قرار می گیرند، مورد پرسش قرارگیرد.

طبق استاندارد حسابداری ایران، تعدیلات سنواتی یعنی تعدیل سود انباشته ابتدای دوره و تجدید ارائه اقلام مقایسه ای صور تهای مالی شرکت ها که از تغییر در رویه های حسابداری و اصلاح اشتباهات با اهمیت دوره های قبل ناشی می شود. تغییر در رویه های حسابداری زمانی قابل توجیه است که رویه جدید از نظر ارائه مطلوب تر صور تهای مالی واحد تجاری بر رویه قبلی رجحان داشته باشد؛ یا اینکه این تغییر به موجب قوانین آمره یا استانداردهای حسابداری جدید الزامی شود (سازمان حسابرسی،۱۳۸۸).

از سوی دیگر اگرچه ارائه مجدد صورت های مالی، پدیده ای جدید نیست اما به دلیل وجود روش های حسابداری متهورانه، بی نظمی های حسابداری یا تقلب در حسابداری، تعداد و مبلغ ارائه مجدد سود شرکت ها در طول چند سال گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است. ‌بنابرین‏، توجه بسیاری از سرمایه گذاران، تحلیل گران و تدوین کنندگان مقررات به موضوع تجدید ارائه، جلب شده است.

با عنایت به موارد فوق در این فصل، ابتدا ادبیات موضوعی مربوط به اهداف گزارشگری مالی و ارائه مجدد صورت‌های مالی و رشد شرکت‌ها ارائه شده است و در ادامه مروری بر تحقیقات انجام شده در رابطه با هر یک از متغیرهای تحقیق بیان شده است.

بخش اول

ادبیات تحقیق

۲-۲ گزارشگری مالی

گزارشات مالی محصول نهایی سیستم حسابداری بوده و به علت اهمیتی که برای استفاده کنندگان به خصوص صاحبان سهام دارد روندی رو به رشد داشته و همواره مورد توجه انجمن های مختلف حسابداری بوده است. قبل از تشکیل کمیسیون بورس و اوراق بهادار (sec) اغلب مؤسسات و واحدهای تجاری به صورت داوطلبانه گزارشات مالی خود را تهیه و منتشر می‌کردند. علت این افشاهای ارادی را می توان جلب اعتماد عمومی، معرفی مؤسسه به عموم و سرمایه گذاران و در نهایت جلب اعتماد سهام‌داران و سرمایه گذاران دانست اما پس از بحران ۱۹۲۹ و پس از تأسیس کمیسیون بورس و اوراق بهادار در سال ۱۹۳۳ گزارشگری مالی به صورت یک الزام قانونی برای مؤسسات درآمد. در رابطه با الزامات گزارشگری مالی این نکته نیز حائز اهمیت است که علاوه بر الزامات کمیسیون بورس و اوراق بهادار الزامات دیگری نیز جهت گزارشگری مالی وجود دارد که به الزامات بازار معروفند وعبارتند از الزامات بازار سرمایه (در بازار سرمایه شرکت‌ها در مواردی مانند جلب اعتماد عمومی، جذب سرمایه و … باهم به رقابت می پردازند و لذا این امر باعث الزام مؤسسات به گزارشگری مالی شده است) و الزامات بازارکار (مدیران با توجه به اختیاراتی که دارند می‌توانند از منابع مالی مؤسسه به نفع خود استفاده کنند اما جهت حفظ حس شهرت و حس اعتماد شغل خود از چنین موقعیتی دست می کشند اما جهت جلب توجه کارفرما، سهام‌داران و سرمایه گذاران، گزارشگری مالی را بسیار دقیق و با جزئیات کامل انجام می‌دهند و از این طریق می توان مدیریت با کیفیت بالا و فعال را از مدیران غیر فعال و غیر کارا تمیز داد) (فاستر^[۶]، ۱۹۸۶، ۲۵).

پس از انقلاب صنعتی در اروپا، رفته رفته اندیشه جدایی مالکیت از مدیریت (تئوری نمایندگی) مطرح شد و در نتیجه مالکان همواره نگران اندوخته های خود و مدیران نیز در اندیشه رفع نگرانی صاحبان بنگاه های اقتصادی بودند و برای اینکه مالکان را به طور پیوسته در جریان امور این بنگاه ها قرار دهند به ارائه گزارشات مالی می پرداختند ( ایلخانی، ۱۳۸۰،۵۵). ‌به این ترتیب ساختار جدید مالکیت و مدیریت، دامنه مسئولیت حسابداری را افزایش داد و ارائه گزارش‌های مالی را بر اساس نیاز استفاده کنندگان ضروری ساخت (حساس یگانه، ۱۳۸۲). ‌بنابرین‏ گزارشگری مالی فراتر از آنکه گزارش مالی صرف باشند، وسیله ای برای برقرای ارتباط بین شرکت‌ها و صاحبان آن ها تلقی می شود (صیدی، ۱۳۸۴).

از دیرباز موضع شرکت‌ها ‌در مورد گزارشگری مالی این بوده که اطلاعات را در کمترین حد ممکن منتشر کنند تا از اعطای فرصت بهره برداری بیشتر به رقبا جلوگیری شود. ‌بنابرین‏ در رابطه با گزارشگری مالی همواره دو چالش بزرگ پیش روی مدیران واحد های تجاری وجود داشته که یکی از آن ها چگونگی برقراری تعادل بین شفافیت گزارشات مالی و عدم ارائه بیش از حد اطلاعاتی بوده و دیگری اینکه اطلاعات به چه میزان، برای چه کسانی و در چه مواقعی باید منتشر شود (همان منبع).

۲-۲-۱ اهداف گزارشگری مالی

طبق نظر هیئت استانداردهای حسابداری مالی^[۷] یکی از اهداف گزارشگری مالی فراهم ساختن اطلاعاتی پیرامون وضعیت مالی، عملکرد و انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است و هدف دیگر ‌پاسخ‌گویی‌ مدیران به سرمایه گذاران و مالکان است تا معلوم شود که آیا مدیران بابت منابعی که به صورت امانت به آنان سپرده شده کوتاه کرده‌اند یا خیر. همچنین طبق نظر هیئت استانداردهای حسابداری مالی، گزارشگری مالی منحصر به تهیه و ارائه صورت‌های مالی نیست بلکه سایر طرق ارائه و تفسیر اطلاعات را که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با ‌اطلاعات مالی ارتباط دارد را نیز در بر می‌گیرد و صورت‌های مالی تنها بخشی از گزارشگری مالی است ( مکرمی، ۱۳۷۴ و کاظمی یزدی، ۱۳۷۶).