1. صندوق بین‌المللی پول (IMF) و سازمان توسعه و همکاری اقتصادی (OECD) در سال ۲۰۰۱ حاکمیت شرکتی را چنین بیان کرده‌اند :

«ساختار روابط و مسئولیت‌ها در میان یک گروه اصلی شامل سهام‌داران، اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل برای ترویج بهتر عملکرد رقابتی لازم جهت دستیابی به هدف های اولیه مشارکت.

۲-۹ چارچوب نظری حاکمیت شرکتی

چند چارچوب نظری متفاوت برای توضیح و تحلیل حاکمیت شرکتی مطرح شده است. هریک از آن ها با بهره گرفتن از واژگان مختلف و به صورتی متفاوت٬ به موضوع حاکمیت شرکتی پرداخته‌اند که٬ ناشی از زمینه ی علمی خاصی است که به موضوع حاکمیت شرکتی می نگرد. به عنوان نمونه٬ نظریه نمایندگی٬ ناشی از زمینه ی مالی و اقتصادی است. در صورتی که نظریه ی هزینه ی معاملات ناشی از نظریه های اقتصادی٬ حقوقی و سازمانی ونظریه ی ذی نفعان ناشی از دیدگاه اجتماعی ‌در مورد موضوع حاکمیت شرکتی است. گرچه تفاوت‌های چشمگیری بین چارچوبهای نظری مختلف وجود دارد(چون هریک موضوع را از دیدگاه متفاوتی در نظر می گیرند). اما٬ دارای وجوه مشترک مشخصی هستند. البته نظریه های دیگری مثل نظریه ی سازمان و مباشرت وجود دارد که نسبت به نظریه های پیش گفته اهمیت کمتری دارند.(حساس یگانه۱۳۹۰٬)

۲-۱۰- اصول حاکمیت شرکتی:

سازمان های بین‌المللی از جمله سازمان توسعه و همکاری های اقتصادی (OECD) اصولی را برای حاکمیت شرکتی ارائه نمودند که٬ این اصول در بسیاری از کشورها و شرکت‌های بزرگ مبنا و مورد استفاده قرار گرفته اند، اصول مذکور عبارتند از:

1. 1. برخورد یکسان با سهام‌داران: در چارچوب سیستم حاکمیت شرکتی حقوق کلیه سهام‌داران اعم از جزء (اقلیت) یا اکثریت یکسان بوده و ضرورت دارد فرصت های برابری ‌در مورد تأمین حقوق آن ها پیش‌بینی و برقرار شود.

1. 1. شفافیت و افشا: چارچوب این سیستم تأکید دارد که شرکت‌ها می بایست اطلاعات مناسب خود را دقیق و به موقع در رابطه با تمام موضوعات مرتبط از جمله عملکرد کلی شرکت، وضعیت مالی، ساختار مالکیت و حاکمیت و نقش و وظیفه ی مدیران را افشا و تشریح نماید.

1. 1. مسئولیت های هیئت مدیره: در سیستم حاکمیت شرکتی ضرورت دارد برنامه ها و رهنمود رهایی استراتژیک جهت نظارت مؤثر هیئت مدیره بر مدیران و نحوه ی ‌پاسخ‌گویی‌ هیئت مدیره به شرکت و سهام‌داران مشخص شود.

1. 1. توجه به نقش کلیدی ذی نفعان: چارچوب حاکمیت شرکتی تأکید بر این موضوع دارد که حقوق ذی نفعان که ‌بر اساس قوانین یا مبانی دیگر برقرار شده است به رسمیت شناخته شده و در جهت تقویت افزایش ثروت و ثبات شرکت‌ها تلاش نماید.

1. 1. تأمین مبنایی برای چارچوب مؤثر حاکمیت شرکتی: چارچوب حاکمیت شرکتی باید توسعه ی بازارهای شفاف و کارآمد را تسهیل نماید. با حاکمیت قانون سازگار بوده و تقسیم بندی مسئولیت ها را بین سازمان های مختلف مسئول، به روشنی تشریح نماید.

1. حقوق سهام‌داران و کارکردهای اصلی مالکیت: چارچوب حاکمیت شرکتی باید حافظ حقوق سهام‌داران باشد واعمال این حقوق را تسهیل کند.

۲-۱۱ طبقه بندی سیستم حاکمیت شرکتی

تلاش هایی برای طبقه بندی سیستم های حاکمیت شرکتی صورت گرفته که با مشکلات همراه بوده است. با این حال یکی از بهترین تلاش ها که از ‍‍‍پذیرش بیشتری نزد صاحب‌نظران برخوردار است٬ طبقه بندی معروف به سیستم های درون سازمانی و برون سازمانی است. عبارت درون سازمانی و برون سازمانی تلاش هایی را برای توصیف دو نوع حاکمیت شرکتی نشان می‌دهد. در واقع بیشتر سیستم های حاکمیت شرکتی٬ بین این دو گروه قرار می گیرند و در بعضی از ویژگی های آن ها مشترکند. این دو گانگی حاکمیت شرکتی٬ ناشی از تفاوت هایی است که بین فرهنگ‌ها و سیستم های قانونی وجود دارند. با این همه کشورها تلاش دارند تا این تفاوت ها را کاهش دهند. و امکان دارد که سیستم های حاکمیت شرکتی در سطح جهانی به هم نزدیک شوند.

۲-۱۱-۱ حاکمیت شرکت درون سازمانی (رابطه ای):

حاکمیت شرکتی درون سازمانی ٫سیستمی است که در آن شرکت های فهرست بندی شده ی یک کشور تحت مالکیت و کنترل تعداد کمی از سهام‌داران اصلی هستند. این سهام داران ممکن است اعضای خانواده ی موسس(بنیان‌گذار )یا گروه کوچکی ار سهام‌داران مانند بانک های اعتبار دهنده٬ شرکت‌های دیگر یا دولت باشند. به سیستم های درون سازمانی به دلیل روابط نزدیک رایج میان شرکت ها و سهام‌داران عمده ی آن ها سیستم های رابطه ای نیز می‌گویند.

هر چند در مدل حاکمیت شرکتی درون سازمانی به واسطه ی روابط نزدیک میان مالکان و مدیران ٫مشکل نمایندگی کمتری وجود دارد٬ ولی مشکلات جدی دیگری پیش می‌آید.

به واسطه ی سطح تفکیک ناچیز مالکیت و کنترل (مدیریت ) در بسیاری از شرکت ها (مثلا به دلیل مالکیت خانواده های موسس ) از قدرت سو‍‍ استفاده می شود. سهام‌داران اقلیت نمی توانند از عملیات شرکت آگاه شوند. شفافیت کمی وجود دارد و وقوع سو استفاده محتمل به نظر می‌رسد.

معاملات مالی٬ مبهم و غیر شفاف است و افزایش سواستفاده از منابع مالی٬ نمونه هایی از سو‌ء جریانها در این سیستم ها شمرده می‌شوند. در واقع در بسیاری از کشورهای آسیای شرقی٬ ساختارهای تمرکز افراطی و نقاط ضعف مربوط به حاکمیت شرکتی به خاطر شدت بحران آسیایی در سال ۱۹۹۷مورد انتقاد قرار گرفته اند.

در زمان بحران آسیایی٬ سیستم های حاکمیت شرکتی در کشورهای آسیای شرقی به جای مدل برون سازمانی بیشتر در گروه درون ‌سازمانی قرار داشتند. حمایت قانونی ضعیف تر از سهام‌داران اقلیت در بسیاری از کشورهای آسیای شرقی به سهام‌داران اکثریت امکان دادتا هنگام بحران به اختلاس و سو استفاده از ثروت سهام‌داران اقلیت بپردازند. بررسی های بعدی نشان داد که چگونه چند کشور از آسیای شرقی تلاش کرده‌اند تا سیستم های حاکمیت شرکتی خود را از طریق تغییر در قانون شرکت‌ها از زمان بحران آسیایی اصلاح کنند.

۲-۱۱-۲ حاکمیت شرکتی برون سازمانی (محیطی):

شرکت‌های بزرگ توسط مدیران کنترل می‌شوند و تحت مالکیت سهام‌داران برون سازمانی یا سهام‌داران خصوصی قرار دارند .این وضعیت منجر به جدایی مالکیت از کنترل (مدیریت)می شود که توسط برل^[۳۵] و مینز^[۳۶] (۱۹۳۲) مطرح شد. همان‌ طور که بعد ها جنسن و مک لینگ^[۳۷] (۱۹۷۶)در نظریه ی نمایندگی مطرح کردند٬ مشکل نمایندگی مرتبط با هزینه های سنگینی است که به سهامدار و مدیر تحمیل می شود. اگر چه در سیستم های برون سازمانی شرکت‌ها مستقیما و توسط مدیران کنترل می‌شوند. اما٬ به طور غیر مستقیم نیز تحت کنترل اعضای برون سازمانی قرار دارند.

اعضای مذکور٬ نهادهای مالی و همچنین سهام‌داران خصوصی هستند.

۲-۱۱-۳ سیستم درون سازمانی در مقابل سیستم برون سازمانی:

توانایی حرکتی فوق العاده: افرادی که معمولاً درمدرسه‌ به ‌عنوان قهرمان ‌در یکی از ورزشها شناخته می شود(معافی،رون،۱۳۹۳)

۲-۳-۳- تفاوت ظریف بین تیزهوش بودن و با استعداد

افراد تیزهوش ‌در هوش کلی برجسته اند یعنی عملکرد آنان ‌در کلیه امور از متوسط همسالانشان بیشتر است .

اما افراد با استعداد عملکردشان در کلیه امور ‌از متوسطهمگنان خود برترنیست بلکه در یک یا چند زمینه ویژه ، فوق العاده برجسته اند.(اژه ای،۱۳۸۳) .

۲-۳-۴- خصوصیات عمومی تیز هوشان

در یادگیری زبان، خواندن، هنر،ادبیات، علوم وریاضیات از سایر کودکان جلوتر می‌باشند. توجه وعلاقه این کودکان به سوی مسائل مختلف است ودارای سرگرمی های مختلف بوده واز نظر قد و وزن ‌و تکامل جسمانی سالم وتوانا هستند. در راه رفتن وسخن گفتن از دیگر کودکان جلوتر هستند.تمایل به رهبری گروه دارندوبه رفاه دیگران علاقمندند(افروز،۱۳۸۹).

۲-۳-۵- خصوصیات شخصیتی تیز هوشان

این کودکان دارای نیروی سازش بیشتر ی هستند و در برابر ناملایمات از اعتماد به نفس وثبات عاطفی بیشتری برخوردارندواز دیگر خصوصیات آن‌ ها استقلال طلبی آن‌هاست.کمتر به دیگران متکی بوده ‌و افرادی مستقل هستند. از نظر استدلال ، قضاوت ورد وبدل کردن تجارب برترند(مقدم،۱۳۸۸). شوخ وبذله گو هستند، دور اندیش واعتقاد واقع بینانه ای نسبت به خود دارند(کاظمی حقیقی،۱۳۷۶).

۲-۳-۶- چگونگی طراحی برنامه های آموزشی برای تیزهوشان

برنامه های آموزشی باید مستقیماً ‌بر اساس نیازها، علائق،توانایی‌ها،درجه تحصیلی و قدرت آفرینندگی آنان انجام شود .

۲-۳-۶-۱- انواع برنامه های آموزشی

۱- غنی سازی برنامه های آموزشی در مدارس عادی

اگر به دانش آموز تیزهوش اجازه طی کردن سریع کلاسها داده نشود ،برای این که برنامه در خور توانایی او باشد،می توان برنامه معمولی را غنی کرد.

۲-۳-۶-۲- راه های غنی تر کردن برنامه های آموزشی

۱- ارائه کردن مطالب اضافی و مفید درباب موضوع موردعلاقه دانش آموز

۲- گروه بندی دانش آموزان در کلاس ، بنحوی که دانش آموزان تیزهوش باهم قرارگیرند.

۳- به وجود آوردن امکان یادگیری‌های اضافی

۴- فراهم کردن امکانات وفرصت کافی برای تجربه کردن

۵- استخدام یک معلم آموزش ویژه برای تیزهوشان

۶- بکارگرفتن رسانه های مختلف به عنوان ابزار آموزشی

۷- در نظرگرفتن معیارهای تحصیلی بالا برای تیزهوشان

گالاکر معتقد است که این برنامه ها باید به گونه ای تنظیم شوندکه شش مهارت رادرآنان تقویت کند(گالاکر،۱۹۹۷،مهدی زاده،۱۳۸۷).

۲-۴- پیشینه پژوهش‌

۲-۴-۱ – پیشینه داخلی :

رحیمیان بوگر، محمدی فر، نجفی ودهشیری(۱۳۹۲) ،در پژوهشی با عنوان تأثیر مهارت‌های زندگی بر سلامت روان دانشجویان دانشگاه سمنان دریافتند که آموزش مهارت‌های زندگی به طور معناداری سلامت عمومی دانشجویان گروه آزمایش را بهبود بخشیده است و باعث کاهش معنادارعلائم نشانه های بدنی، اضطراب وبی خوابی، اختلال عملکرد اجتماعی و افسردگی گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است. همسو با نتایج به دست آمده‌ این پژوهش علی مدد، زهرا(۱۳۹۲) ،در پژوهشی به بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت روان نوجونان پرداخت ویافته ها نشان دادند که آموزش مهارت‌ها درنشانه های جسمانی ‌و کارکرد اجتماعی وکاهش نمره های اضطراب و افسردگی نوجوانان تأثیر معناداری داردو در ارتقای سطح سلامت روان تأثیر گذار است.در همین راستا شاویسی زاد(۱۳۹۱)، در پژوهشی به بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی برسلامت روان فرزندان شاهد وایثارگرپرداخت .یافته ها نشان دادند که آموزش مهارت‌های زندگی به طور معنی داری موجب کاهش شکایت جسمانی، علائم افسردگی و اضطراب و موجب افزایش سلامت روان گروه آزمایش شده است.

‌آب‌کنار،عاشوری،پورمحمدرضای تجریشی(۱۳۹۱)، در پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر آموزش مهارت های زندگی بر مهارت های شناختی، رفتاری، هیجانی و انگیزشی دانش آموزان با اختلال ریاضی ‌به این نتیجه رسیدند که آموزش مهارت های زندگی بر مهارت های شناختی، رفتاری، هیجانی و انگیزشی دانش آموزان با اختلال ریاضی اثر معنی داری داشت. با توجه ‌به این که تقویت این مهارت ها منجر به خودتوانمندسازی اجتماعی دانش آموزان می شود، برنامه ریزی جهت آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان با اختلال ریاضی اهمیت ویژه ای دارد.

قاطع زاده، عبدالامیر(۱۳۹۰)، در بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت روان دانشجویان دختربه این نتیجه دست یافت که آموزش مهارت‌های زندگی منجر به افزایش سلامت روان دانشجویان شده است. همسو با این پژوهش نیز خدابخش، منصوری(۱۳۹۰) ،در بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر سلامت

1. 1. ۱-Klingman۲-Zollinger

      ۳-Darean

      ۴- Shelties ↑

1. 1. ۱-Gitner ↑

1. 1. ۱-Goldberg ↑

1. 1. ۲- Mar land۳- General Health Question ↑

1. 1. ۱ -Chaeldz and Brooks ↑

1. 1. ۲ -Gilbert botvin ↑

1. 1. ۳- Miller ↑

1. 1. ۱- Wotld health organization ↑

1. 1. ۱- Social learning theory ↑

1. 1. ۱- Emotion ↑

1. 1. ۲- Muchielli & Dantzer ↑

1. 1. ۳-Carlson ↑

1. 1. ۱- Stress ↑

1. 1. ۱ -Dowani ↑

1. 1. ۲- Cristiano ↑

1. 1. ۳ -Banya ↑

1. 1. ۴-Aldine ↑

1. 1. ۱-Medical mode ↑

1. 1. ۲-Biomedical mode ↑

1. 1. ۱-Holistic ↑

1. 1. ۱-Mental health national association ↑

1. 1. ۱ -Crosini ↑

1. 1. ۲-Mental state ↑

1. 1. ۳-Keansburg ↑

1. 1. ۴-Adler ↑

1. 1. ۱- Karl Menninger۲-Watson ↑

1. 1. ۳- Kingsburg ↑

1. 1. ۱- Ego ↑

1. 1. ۲- Id ↑

1. 1. ۳- Super ego ↑

1. 1. ۱-Abraham Maslow ↑

1. 1. ۱- Glaser ↑

1. 1. ۱- Beck ↑

1. 1. ۲- Allport ↑

1. 1. ۳- Frankel ↑

1. 1. ۴- Forum ↑

1. 1. ۱- Adler ↑

1. 1. ۲- Freud ↑

1. 1. ۳- Rogers ↑

1. 1. ۱- Erikson ↑

1. 1. ۲- Levin ↑

1. 1. ۳- Field theory ↑

1. 1. ۱- Primary prevention ↑

1. 1. ۱- Secondary prevention ↑

1. 1. ۲- Tertiary prevention ↑

1. 1. ۳- Vnitz ↑

1. 1. ۱- Intelligenece ↑

1. 1. ۲- Wechsler ↑

1. 1. ۳- Atkinson ↑

1. 1. ۱- Piaget ↑

1. 1. ۲- Estes ↑

1. 1. ۳- Gifted child۴- Stenberg

      ۵- Zhang

      ۶-Gallagher ↑

۱-۴ اهداف تحقیق

هدف تحقیق حاضر بررسی و ارزیابی عملکرد گمرکات استان آذربایجان شرقی بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن با توجه به اطلاعات سال۱۳۹۱ وبررسی تحقق یا عدم تحقق شاخص­ های مرتبط با اهداف عملیاتی و نیز مقایسه و رتبه ­بندی گمرکات بر مبنای امتیازات حاصل از ارزیابی ‌می‌باشد.

۱-۵ سوالات تحقیق

۱-۵-۱ وضعیت عملکرد گمرکات استان با توجه به اطلاعات سال ۱۳۹۱ و ‌بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن به چه صورت ‌می‌باشد؟

۲-۵-۱ آیا شاخص­ های هریک از مناظر کارت امتیازی متوازن بر اساس اطلاعات سال ۱۳۹۱در گمرکات استان آذربایجان شرقی تحقق یافته است؟

۳-۵-۱ آیا بین امتیازات عملکرد گمرکات استان تفاوت وجود دارد؟

۱-۶ فرضیه های تحقیق

با توجه به اینکه هدف تحقیق حاضر بررسی و ارزیابی عملکرد گمرکات استان آذربایجان شرقی بر اساس مدل کارت امتیازی متوازن و مقایسه و رتبه ­بندی آن ها ‌می‌باشد به جای فرضیات از سوالات تحقیق استفاده شده است.

۱-۷ روش شناسی تحقیق

تحقیق حاضر از لحاظ روش گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات توصیفی و از نظر هدف یک بررسی کاربردی و از نظر زمانی یک بررسی مقطعی است.

۱-۸ جامعه آماری و نمونه آماری

جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه کارکنان گمرکات استان آذربایجان شرقی به تعداد۳۴۲ نفر و نیز خدمت­گیرندگان آن اعم از بازرگانان، حق­العمل­کاران و ترخیص­کاران گمرکی که از منظر آماری نامحدود هستند؛ ‌می‌باشد که از این تعداد با توجه به عنوان و هدف تحقیق و با بهره گرفتن از فرمول کوکران برای جامعه محدود ۱۰۴ نفر از کارمندان گمرکات و فرمول کوکران برای جامعه نامحدود ۱۵۰ نفر از خدمت­گیرندگان به عنوان نمونه آماری انتخاب­ شدند.

۱-۹ ابزار جمع‌ آوری داده ­ها

– روش کتابخانه ­ای واستفاده از اینترنت: برای جمع ­آوری اطلاعات مورد نیاز در قسمت پیشینه نظری و ادبیات تحقیق از منابع کتابخانه ­ای ‌و جستجو در اینترنت استفاده شده است.

– روش پرسشنامه­ای: برای جمع ­آوری داده ­های موردنیاز برای اندازه ­گیری عملکرد از پرسشنامه ­های محقق ساخته استفاده شده است.

۱-۱۰ مدل تحقیق

از مبانی نظری بحث شده و مطالعات مختلف داخلی و خارجی از جمله کتاب سازمان استراتژی محور نوشته کاپلان و نورتون (۱۳۸۶) مدل پژوهش حاضر به شکل نمودار۱-۱ اخذ شده است.

نمودار۱-۱: مدل تحقیق

منظر رشد و یادگیری

منظر فرایندهای داخلی

منظر مشتریان

منظر مالی

اهداف:

افزایش رضایت کارکنان-

بهسازی و توسعه منابع انسانی-

توسعه فناوری اطلاعات

اهداف:

اصلاح و بهبود فرآیندها- مدیریت محیط تعاملی و تسهیل ارتباط بین گمرکات- ارتقا و ترویج فرهنگ درست­کاری و پیشگیری و مقابله با تخلف و فساد اداری- تغییر و تحول سازمانی- پیشگیری و مقابله با ورود و خروج کالای ممنوعه، قاچاق کالا، مواد مخدر، تخلفات گمرکی و تقلبات تجاری در مبادی گمرکی

اهداف:

افزایش رضایت خدمت گیرندگان

اهداف:

صیانت از حقوق دولت و جامعه و وصول درآمدهای قانونی- کاهش هزینه ها

منبع: سازمان استراتژی محور، کاپلان، نورتون، ترجمه بختیاری، (۱۳۸۶)

۱-۱۱ روش تحلیل داده ­ها

در این تحقیق برای توصیف و طبقه ­بندی داده ­ها از آمار توصیفی و برای تعیین عادی بودن داده ­ها از آزمون کولموگروف-اسمیرونوف و برای آزمون تحقق شاخص ­ها از آزمون T که با بهره گرفتن از نرم افزار spss انجام شده است.

۱-۱۲ ساختار تحقیق

این پژوهش در ۵ فصل ارائه شده­است، فصل اول به کلیات طرح اختصاص دارد. در فصل دوم ضمن مرور مبانی نظری و پیشینه تجربی، چارچوب لازم جهت پاسخ به سوالات پژوهش ارائه می­ شود. فصل سوم به روش­شناسی پژوهش اختصاص دارد و در فصل چهارم، داده ­های جمع ­آوری شده از مطالعه می‌دانی مورد تجزیه وتحلیل قرار می­ گیرند که در قالب اهداف پژوهش سعی شده است به سوالات پاسخ داده شود. در فصل پنجم، ضمن بیان نتایج، پیشنهاداتی در زمینه موضوع مورد بررسی ارائه می­گردد. ساختار کلی تحقیق در نمودار ۱-۲ نشان داده شده است.

نمودار۱-۲: ساختار تحقیق

فصل اول/ کلیات تحقیق

فصل چهارم/ تجزیه و تحلیل داده ­ها

فصل پنجم/نتایج ‌و پیشنهادات

فصل سوم/ روش­شناسی

فصل دوم/ ادبیات تحقیق

۱-۱۳ خلاصه فصل

در این فصل پس از بیان مسئله تحقیق و تأکید بر اهمیت موضوع، خطوط کلی پژوهش از جمله اهداف و سوالات تحقیق ذکر شده، سپس به روش تحقیق، جامعه و نمونه آماری، ابزار جمع ­آوری و روش تحلیل داده ­ها اشاره شده و در پایان ساختار تحقیق ارائه شده است.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲

فصل دوم

ادبیات تحقیق

ج: و حسن راوندی در فقه القران در باب مشروعیت قضاوت از نظر سنت روایی را ذکر می کند: امام باقر(ع) فرمود:« حکم بر دو گونه است حکم خدا و حکم جاهلیت ،سپس رسول اکرم (ص) فرمود:« هر کس درباره دو درهم حکم به ظلم و ستم دهد سپس بر نفوذ آن حکم اجبار کند و کبر ورزد از کسانی باشد

که این آیه کریمه شامل حال اوست:«و هر کس بدان چه خداوند نازل فرموده حکم نکند از کافران است»

راوی گفت: عرض کردم یابن رسول الله اجبار کردن چگونه باشد؟ فرمود:« که با تهدید تازیانه و زندان

حکم دهد اگر راضی به آن حکم بود فبها وگرنه او را تازیانه زند و به حبس و زندانش در افکند». و امام صادق(ع) فرمود: از محاکمه کردن در نزد حاکمان ظالم خودداری کنید وبنگرید به مردی از خودتای که چیزی از احکام ما را بداند او را در میان خود حاکم قرار دهید که من او را قاضی و داور برای شما قرار دادم،و با محاکمات خود را نزد او ببرید.

د: ابی بصیر روایت کرد که به ابو عبدالله(ع) گفتم فرموده خدای عزوجل را در کتابش:« و مال یکدیگر را به ناحق نخورید و کار را به محاکمه قاضیان ‌نیافکنید پس حضرت فرمود: ای ابا بصیر براستی خدای عزوجل دانسته است که میان امت حکامی وجود دارند که ظلم وستم می‌کنند اما خداوند حکام عادل و دادگر را اراده نکرد بلکه حکام ستمگررا اراده کرد.ای ابا محمد اگربرای تو نزد مردی حقی باشد پس او رابسوی حکام عادل دعوت کن و برتواست که خودداری کنی ‌و بازداری از اینکه تو را نزد حکام ستمگر به مرافعه ببرد که برای او قضاوت کند،وآن فرموده خدای عزوجل است. آیا ننگری آنهایی را که گمان می‌کنند به قرآن و تورات و انجیل ایمان آورده اند و می خواهند مرافعه را پیش طاغوت ببرند و حال آنکه به آن ها امر شده که به طاغوت کافر گردند و شیطان می‌خواهد آن ها را به بیراهه دوری بکشاند و گمراه سازد.»( مروارید،علی اصغر،سلسه الینابیع الفقهیه ج۱۸،ص۱۶۲)

ه: امام صادق(ع) فرمود:« از محاکمه کردن نزد حاکمان ظالم خودداری کنید…تا آخر روایت که ذکر شد.» و نیز امام صادق(ع) فرمود:« هنگامی که امیر المومنین(ع) شریح را به قضاء منصوب نمود با وی شرط کرد که حکم نافذ ندهد تا مورد را قبلا به امام(ع) عرضه بدارد.» و امیرالمومنین به شریح فرمود:« ای شریح در جایگاهی نشسته ای که هیچ کس آنجا ننشیند مگر پیامبر(ص) یا وصی پیغمبر نه شخص بدکار و تبهکار.» سپس امام صادق (ع) از امام باقر(ع) روایت ‌کرده‌است که امیرالمومنین(ع) سخت فریاد می زد،رسول خدا(ص) فرمود:« یا علی ناله است یا درد؟ گفت: یا رسول الله هرگز دردی ‌به این گونه سخت و شدید ندیده بودم فرمود: یا علی (ع) فرشته مرگ(عزراﺋیل) چون برای گرفتن روح فاجر و تبهکاری آید با خود سیخی از آتش دارد و با آن روح تبهکار را می‌گیرد و دوزخ ناله و فریاد برمی آورد . امیرالمومنین(ع) نشست و گفت یا رسول الله (ص) حدیث خود را بار دیگر بیان کن زیرا خوف حدیث شما درد مرا از یادم برد آیا این عذاب به کسی از امت تو می‌رسد؟ فرمود: آری به حاکمان ستمگر و خورندگان مال یتیم و کسانی که به دروغ شهادت دهند

۱-۱-۳ قضاء چگونه واجبی است؟

قضاوت به اتفاق همه پیشوایان مذاهب از نوع واجب کفائی است پس قضاوت شرعاً واجب کفا ئی است در حق کسانی که صلاحیت آن منصب را دارند پس برای امام تعیین و معین کردن قاضی واجب می‌باشد بنا به فرموده خداوند متعال:« ای کسانی که ایمان آورده اید بر پا دارندگان عدل و داد باشید .» زیرا همان گونه که اشاره کردیم طبیعت و سرشت بزرگ و نامحدود انسان بر ظلم کردن و باز داشتن حقوق دیگران است و کمتر کسی است که خودش به عدل و داد رفتار نماید و همچنین امام (ع) قادر نمی باشد و نمی تواند به کشمکش ها و مرافعات به دلیل زیادی کارهای عموم خاتمه دهد از این جهت به نصب قاضی نیازمندیم.

اما واجب کفایی بودن آن ازآن جهت است که قضاء امر به معروف و نهی از منکر است بعبارت دیگر امر کردن به خوبیها و باز داشتن از بدیهاست و آن دو واجب کفایی می‌باشد بعضی از فقها گفته اند :« قضاوت امری از امور دین است و مصلحتی است از مصالح مسلمانان و توجه واهتمام به آن واجب است زیرا برای مردم به آن نیاز عظیمی است و قضاوت از انواع عبادات و راه های نزدیک شدن به خدای عزوجل است لذا پیامبران که سلام و درود خدا بر آنان باد عهده دار کار داوری شده اند، ابن مسعود گفت:« اگر من به ‌عنوان قاضی در میان دو تن بنشینم برای من بهتر و ‌محبوب‌تر است از عبادت هفتاد سال.(الزحلی همان مصدر سابق الذکر،ص۴۸۰تا۴۸۱)

امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله این چنین می فرماید: قضاوت در بین مردم ولو در چیزهای کوچک در صورتی که اهل آن نباشند حرام است، پس اگر خود را مجتهد عادل و جامع الشرایط فتوا و حکومت نمی بیند تصدی آن بر او حرام است اگر چه مردم اعتقاد به اهلیت او داشته باشند . و بر اهل آن بطورکفایی واجب ا ست و گاهی وجوب آن تعیین می شود و آن در صورتی است که در شهر یا نزدیک آن از آنچه که بردن مرافعه نزد آن مشکل نباشد کسی که کفایت کند وجود نداشته باشد.

قضاوت بر فقیه تعین پیدا نمی کند در صورتی که کسی که به او کفایت داشته باشد ولو اینکه هر دو طرف مرافعه یا مردم او را اختیار کرده باشند . برای کسی که به خودش اطمینان دارد که به وظایف خود قیام نماید تصدی قضاوت مستحب است و با وجود کسی که به او کفایت است ترک آن بهتر است زیرا دارای خطر و تهمت است.

اقسام قاضیان:

الف : قاضی منصوب از جانب امام (ع) و فقیه جامع الشرایط

شهید ثانی در شرح لمعه می فرماید قضاء یعنی حکم کردن بین مردم و آن واجب کفائی است در حق کسانی که صلاحیت آن را دارند ولی اگر امام بود وظیفه امام یا نایب اوست پس لازم است بر او که کسی را نصب کند در هر ناحیه ای تا قضاوت کند بین مردم بر کسی که اما او را تعیین می‌کند اجابت واجب است اگر امام حضور دارد و کسی را معین نکرده است اگر بیش از یک نفر صلاحیت امر قضاء را دارد بر این ها واجب کفائی است اگر این شخص در زمان حضور امام فردی منحصر به فرد است یعنی صالح فقط یک نفر باشد برای آن شخص واجب عینی است . اگر امام او را نشناخت لازم است که این شخص خودش را معرفی کند و طلب کند قضاء را و اگر تعدد صالح وجود دارد در استحباب عینی بودن دو قول است نزد شهیدین و حق این است که در صورتی که این شخص خودش را صالح می‌داند باید قضاوت را طلب کند و بخواهد .

توضیح:

از طرف دیگر، می توان گفت اتوماسون اداری فراتر از اضافه کردن سیستم های نرم افزاری جدید است و بایستی مسائل مربوط به تغییر و مقاومت در برابر تغییر را هم مد نظر داشت، یک تحقیق پیمایشی انجام شده در سوئد نشان داده است که هر تغییر روانی- اجتماعی در محیط کاری، همانند رایانه ای شدن، سیستم نروراندوکرین بدن را فعال کرده و موجب واکنش های فیزیولوژیک و روانی او می شود که فرد را برای مبارزه یا فرار تحریک می‌کند و در واقع فرد با مکانیزاسیون که نوعی تغییر محسوب می شود مقاوت می‌کند و مدیران و سایر طراحان و مسئولان ذیربط بایستی با کاربرد تکنیک های غلبه بر مقاومت که مهمترین آن ها مشارکت و آموزش کاربران است، بر این مقاومت غلبه کرده و یا میزان آن را کاهش دهند(حبیبی، ۱۳۸۳، ۳۸ )

۲-۹ ارگونومی کامپیوتر

ورود کامپیوتر ها به دنیای ما هر چند با مزایای بسیاری همراه بود اما مثل هر پدید فناورانه دیگری تبعات منفی نیز به همراه داشت، از جمله مهم ترین این تبعات می توان به هشدارهای گاه به گاه پزشکان مبنی بر جلوگیری بیماری‌های ناشی از نشستن های طولانی مدت پشت میز کامپیوتر و خیره شدن به صفحه مانیتور اشاره کرد.

ارگونومی کامپیوتر یعنی مطالعه و بررسی عوامل انسانی در ارتباط با کامپیوتر و یکی از اهداف اصلی ارگونومی کامپیوتر، تضمین مناسب بودن دستگاه برای استفاده انسان است.

رعایت اصول ارگونومی سبب کاهش ضایعات چشم، سردرد و کمر درد اپراتورها و کاربران کامپیوترها می شود. کاربرد کامپیوتر در زندگی بشر بسیار زیاد است و تعداد زیادی از افراد ساعت های متمادی با کامپیوتر کار می‌کنند، به همین دلیل شناخت عوامل مؤثر در محیط کار با کامپیوتر اهمیت زیادی دارد. وجود شرایط نامناسب در محیط کاری و عدم توجه به موارد ایمنی هنگام کار با کامپیوتر ممکن است در بلند مدت سبب بروز بیماری ها و نا هنجاری ها شود.

کمترین ویژگی های یک محیط کاری مناسب برای کاربران کامپیوتر به قرار زیر است :

1. 1. وجود سیستم تهویه مطبوع

1. 1. نور کافی و مناسب

1. 1. استفاده از میز مخصوص که دارای ابعاد استاندارد باشد

1. 1. استفاده از صندلی مخصوص کامپیوتر با ارتفاع قابل تنظیم برای جلوگیری از ناراحتی ستون فقرات کاربر

1. 1. استفاده از زیر پایی برای جلوگیری از بی حسی پاها

1. کف پوش چوبی یا پلاستیکی برای جلوگیری از ایجاد الکتریسیته ساکن

با وجود رعایت نکات فوق، باز امکان بروز بیماری های خاص برای اپراتور وجود دارد. کم تحرکی هنگام کار با کامپیوتر، چشم دوختن در مدت طولانی به صفحه مانیتور و حرکات یکنواخت مچ دست ممکن است سبب بروز انواع ناهنجاری ها شود (زندی، ۱۳۸۶، ۵۶-۵۴)

۲-۱۰ ارگونومی و رنگ

اولین نشانه های هنر نزد بشر به دوران غار نشینی او و حکاکی تصاویر روی دیواره غارهای لاسکو باز می‌گردد. این خود نشان دهنده نیاز و حساسیت انسان بدوی به جنبه‌های مختلف زندگی است که اگر بخواهیم آن را با مفاهیم امروزی بسنجیم پر بیراه نیست اگر بگوییم انسان از آغاز خلقت به دنبال مدیریت بر زندگی خویش بوده است. اما این پیوند مدیریت با هنر که ظاهراًً ان زمان به شکل نوعی دکوراسیون و هنر محیطی ظهور پیدا می‌کند، هم چنین هم زیستی انسان‌ها با یکدیگر از یک سو و لزوم سازگاری وی با محیط پیرامونش از سوی دیگر ناخودآگاه سبب ظهوررهبری و مدیریت می شود. در واقع تاریخ مدیریت را باید از جایی بدانیم که انسان مالک می شود، خواه مالک یک غار و خواه صاحب یک خانواده، به هر تقدیر این روند با ظهور خاندان ها و قبایل از مدیریت به رهبری تغییر وجهه می‌دهد و با یکجا نشین شدن آدمی و ظهور تمدن های اولیه به صورت جدی مفهوم مدیریت مطرح می شود . هر چند در آن زمان ‌به این رهبری و مدیریت به عنوان یک علم نگاه نمی شد اما در بررسی تاریخ تمدن بشر گونه های جدیدی از مدیریت نظامی و مدیریت شهری را می توان یافت.

پس از اعصاری که هنر و مدیریت نزد بشر رو به تکامل می نهد در دوران رنسانس به اعتلایی نسبی می‌رسد. این اعتلا نیز مرهون ظهور مشاغل و پیشه ها بود ککه در آن افراد به دنبال فروش بیشتر و در نتیجه مدیریت بهتر بودند و جالب تر آنکه تا این زمان هنر و مدیریت همپای هم و در کنار هم پیش رفته اند، اما تحول اساسی ذهن بشر پیرامون دو مفهوم هنر و مدیریت از انقلاب صنعتی و رونق کارخانه داری شکل می‌گیرد، یعنی زمانی که صاحبان مشاغل و کارخانه داران از یک سو به مفاهیم مدیریتی توجه نشان می‌دهند و از دیگرسو به نقش مهم هنر و چگونگی محیط کار گوشه نظری دارند. شاید همین امر هم باعث ظهور مفهومی به نام ارگونومی شد.

با ظهور هنر دکوراسیون و و جدی شدن مفاهیم هنر محیطی در قرون اخیر بحث داغ سازگاری محیط کار با کارکنان قوت گرفت تا امروزه به صورت یک علم در کنار هنر به ادامه حیات بپردازد و جالب آنکه محکم ترین پیوند علم و هنر نیز در این زمینه است (حسینی مقدم، ۱۳۸۹)

۲-۱۱ شرایط محیطی عامل مؤثر در کار کردن

شرایط محیط نقش بسیار مهمی در انجام کارها دارد. یک کار یکسان در دو شرایط و موقعیت متفاوت می‌تواند نتایج متفاوتی به بار آورد. عموماً شرایط و موقعیت های محیطی مساعد برای انجام کار و متناسب با نوع کار، روند انجام کار را سرعت می بخشند. از عمومی ترین شرایط محیطی، نور، فضا، سر و صدا و..است . هر چند برای برخی مشاغل شرایط محیطی ویژه و اختصاصی تری نیاز هست. تحقیقات مختلف مربوط به حوزه روان شناسی صنعتی و سازمانی نشان می‌دهد انجام کار در محیط های دارای نور مناسب، تهویه هوای مناسب و فضای کافی تاثیر مثبتی روی شیوه ی عمل کارکنان دارد.

اما لازم است پیش از هر چیز به تناسب محیط کار با آرایش ظاهری آن توجه شود ‌بنابرین‏ بهتر است تا به طبقه بندی مشاغل هم توجه کنیم. مشاغل مختلف را بر اساس ملاک های متفاوتی می توان تقسیم بندی کرد. ممکن است بر اینکه مشاغل به چه شیوه ای انجام می‌پذیرند؟ چگونه انجام می گیرند؟ چه ویژگی هایی برای افرادی که ‌به این مشاغل می پردازند در نظر گرفته می شود؟ مکان هایی که در آنجا انجام می‌گیرد و… دسته بندی های مختلفی وجود داشته باشد. اما در اینجا فقط به طبقه بندی هایی اشاره شده است که اثرات مستقیمی در چگونگی آرایش محیط کار دارد.

الف) طبقه بندی مشاغل بر اساس فعالیت فکری و بدنی

برخی از مشاغل، مشاغلی هستند که عمدتاًً با نیروی جسمی سر و کار دارند. و فرد در انجام آن ها انرژی فیزیکی صرف می‌کند و عمدتاًً از اعضای بدن خود به ویژه دست ها استفاده می‌کند. در مقابل کارهایی نیز وجود دارد که فعالیت فکری نقش بیشتری در آن ها دارد. البته تفکیک این دو دسته از مشاغل نیز ‌به این سادگی نیست. ما در کلیه کارها و فعالیت ها چه بدنی باشند و چه نباشند به ناچار از نیروی فکر و توان ذهنی خود استفاده می‌کنیم.