تحقیق بشاورد (۱۳۷۹) ‌در مورد تأثیر آموزش های فراشناختی به عملکرد حل مسأله ریاضی، نتایج زیر حاصل شد: آموزش راهبردهای فراشناختی باعث بهبود عملکرد حل مسأله در دانش آموزان می شود و دیگر اینکه بین دو جنس دختر و پسر در حل مسأله ریاضی تفاوتی وجود ندارد.

تحقیق سالاری فر و پاکدامن (۱۳۸۸) ‌در مورد نقش مؤلفه های فراشناختی در عملکرد تحصیلی، ‌به این نتیجه دست یافته است: چون حالت فراشناختی با عملکرد تحصیلی رابطه مثبت دارد، ‌بنابرین‏ آموزش مؤلفه های حالت فراشناختی می‌تواند در عملکرد تحصیلی دانش آموزان مؤثر باشد.

پژوهش عطار خامنه و سیف (۱۳۸۸) با عنوان تأثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان، که بین دوگروه آزمایش و کنترل اجرا شد، نتایج پس آزمون انگیزش پیشرفت

نشان داد که تفاوت معنی داری بین دو گروه وجود دارد و در این مقایسه نمره گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بیشتر بوده است.

در تحقیق گلستان جهرمی (۱۳۸۸) با عنوان بررسی رابطه بین فراشناخت و میزان خلاقیت و پیشرفت دانش آموزان، که ۳۰ نفر نمونه به صورت تصادفی از دانش آموزان دختر و پسر انتخاب شده بود، به نتایج زیر دست یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که بین فراشناخت و خلاقیت رابطه معنی داری وجود دارد. بین دانش آموزان پسر و دختر در میزان خلاقیت و مؤلفه های آن تفاوت وجود دارد. بین خلاقیت با پیشرفت تحصیلی ارتباط معنا داری وجود دارد.

۲-۳٫ جدول خلاصه پیشینه تحقیقات

نام محقق
سال
عنوان تحقیق
یافته ها

دهقانپور و رضوی

۱۳۹۰

تحلیل محتوای کتب علوم تجربی دوره ی ابتدایی از نظر میزان توجه به مؤلفه های فراشناخت،

نتایج این پژوهش وضعیت مطلوبی را در کتاب های درسی علوم تجربی از نظر مؤلفه های فراشناخت نشان داده است.

عریضی و عابدی

۱۳۸۲

تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی بر حسب سازه انگیزه پیشرفت

در بین کتب دوره ابتدایی بیشترین توجه حسب سازه انگیزه پیشرفت، به ترتیب در کتاب های علوم تجربی پنجم، علوم تجربی سوم، تعلیمات اجتماعی چهارم، تعلیمات دینی وقرآن سوم و ریاضی پنجم بوده است. بر عکس، کتاب های آموزش قرآن اول، تعلیمات اجتماعی سوم، علوم تجربی اول، تعلیمات دینی و قرآن پنجم و فارسی چهارم در مقایسه با سایر کتاب های این دوره، به ترتیب کمترین توجه را به سازه انگیزه پیشرفت داشته اند.

حسینی نسب و دهقانی

۱۳۸۷

تحلیل محتوای کتب تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی از نظر میزان توجه به مؤلفه های فراشناخت

میزان مهارت های اجتماعی موجود در کتاب تعلیمات اجتماعی مجموعا در حد متوسط و متوسط به پایین بوده و تعداد و درصد مقوله های مهارت اجتماعی در کتاب سال اول بیشتر از سال دوم و سال دوم بیشتر از سال سوم بود. توالی و مداومت از اصول سازماندهی در کتاب فوق الذکر رعایت شده است. تصاویر موجود در زمینه مهارت های اجتماعی در کتاب ها در حد متوسط و در کتاب های اول و دوم بیشتر از کتاب سوم بود.

تحلیل محتوای کتب تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی از نظر میزان توجه به مؤلفه های فراشناخت

تحلیل محتوای علوم تجربی پایه پنجم دوره ابتدایی بر اساس دیدگاه دیسیپلین رویکرد حل مسئله

تأثیر آموزش های فراشناختی به عملکرد حل مسأله ریاضی

نقش مؤلفه های فراشناختی در عملکرد تحصیلی

تأثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،

بررسی رابطه بین فراشناخت و میزان خلاقیت و پیشرفت

گلستان جهرمی

۱۳۸۸

بررسی رابطه بین فراشناخت و میزان خلاقیت و پیشرفت

بین فراشناخت و خلاقیت رابطه معنی داری وجود دارد. بین دانش آموزان پسر و دختر در میزان خلاقیت و مؤلفه های آن تفاوت وجود دارد. بین خلاقیت با پیشرفت تحصیلی ارتباط معنا داری وجود دارد.

فصل سوم

روش شناسی پژوهش

۳-۱٫ مقدمه

روش انجام تحقیق بستگی به اهداف و سوالات تحقیق، دامنه پژوهش، ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد (خلعتبری، ۱۳۸۵). هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید، چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هر چه سریع تر، آسان تر، دقیق تر و ارزان تر در دستیابی به پاسخ ها برای پرسش یا پرسش های تحقیق مورد نظر کمک کند (نادری و سیف نراقی،۱۳۸۴). در پژوهش حاضر از روش تحلیل محتوا استفاده شده است؛ زیرا تحلیل محتوا یک روش کاربردی است که پژوهش گران می‌توانند با بهره گرفتن از این روش، به وارسی داده های خود بپردازند.

در تحلیل محتوا ابتدا موضوع مورد مطالعه از قبل تعیین می‌گردد که می‌تواند لغات، جملات، عناوین اصلی مقالات و موارد مشابه باشد و آنگاه با مشخص کردن یک چارچوب که تئوری تحقیق بر آن مبتنی باشد و با در نظر گرفتن وسیله ای برای اندازه گیری متغیرها و تهیه و تنظیم آن جمع‌ آوری اطلاعات مربوط به طرح تحقیق مبادرت می ورزند و در پایان با تجزیه و تحلیل آن دسته از داده ها که با فرضیه تحقیق مرتبط باشد، منابع مورد نظر را به دست می آورند (طالقانی، ۱۳۸۱). در این بخش به ارائه روش شناسی پژوهش پرداخته شده که اعم از محدوده مطالعاتی، جامعه مورد مطالعه، جامعه آماری، نمونه آماری، روش تحقیق و نحوه و روش نمونه گیری و در نهایت شیوه گرد آوری اطلاعات و تحلیل آماری خواهد بود.

۳-۲٫ نوع پژوهش

پژوهش حاضر، با توجه به هدف کلی تحقیق (تحلیل محتوای کتاب درسی ) کاربردی است، زیرا بدین وسیله معلمان و دانش آموزان از میزان مهارت فراشناخت در کتاب درسی آگاهی می‌یابند و برای رشد و پیشرفت و افزایش دانش خود در این زمینه تلاش می‌کنند. همچنین برنامه ریزان و مؤلفان و دست اندرکاران تهیه و تدوین کتاب های درسی می‌توانند جهت تهیه ی محتوای کتاب های جدید و یا تهیه ی متون مرتبط با کتاب های درسی آن را مورد مطالعه قرار دهند. پژوهش حاضر از لحاظ میزان آگاهی ‌در مورد متغیر مورد مطالعه توصیفی است. از لحاظ توالی زمانی برای جمع‌ آوری داده ها گذشته نگر است، از لحاظ انواع داده های جمع‌ آوری شده، کیفی است و از لحاظ معیار طرح تحقیق غیر تجربی و توصیفی است.

۳-۳٫ توصیف آزمودنی های تحقیق

۳-۳-۱٫ جامعه آماری

جامعه عبارت است از گروهی از افراد، اشیاء یا حوادث که حداقل دارای یک صفت یا ویژگی مشترک هستند (دلاور، ۱۳۸۰). با توجه به ماهیت این تحقیق، کتاب درسی تعلیمات اجتماعی سال های چهارم و پنجم دوره ابتدایی در سال تحصیلی ۹۰-۸۹ مورد بررسی و تحلیل واقع گردید. بر این اساس، جامعه آماری تحقیق شامل کتاب تعلیمات اجتماعی سال های چهارم و پنجم دوره ی ابتدایی می‌باشد که هر کتاب مشتمل بر سه بخش جغرافیا، تاریخ و تعلیمات مدنی است.

۳-۳-۲٫ نمونه و روش نمونه گیری

نمونه عبارت است از مجموعه ای از ‌شاخه‌ها که از یک قسمت، یک گروه یا جامعه ای بزرگتر انتخاب می شود، به طوری که این مجموعه معرّف کیفیات و ویژگی های آن قسمت، گروه یا جامعه بزرگتر باشد( نادری و سیف نراقی، ۱۳۸۴).