بازگشت مبالغ مشخص از عواید فروش نفت ایران در خارج از کشور به ایران. ‌در مورد معاملات نفتی مذکور، تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط، تعلیق می‌شوند.

تعلیق تحریم‌های امریکا و اتحادیه اروپا بر:صادرات پتروشیمی ایران و نیز تعلیق تحریم خدمات مرتبط، طلا و فلزات گرانبها، و تعلیق تحریم خدمات مرتبط،تعلیق تحریم‌های آمریکا بر صنعت خودرو و تعلیق تحریم‌های خدمات مرتبط صدور گواهی عرضه و نصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایران و خدمات مرتبط. صدور گواهی بازرسی‌های مرتبط با ایمنی و تعمیرات در ایران و همچنین خدمات مرتبط عدم صدور قطعنامه‌های جدید تحریم هسته‌ای توسط شورای امنیت سازمان ملل متحدعدم صدور قطعنامه‌های جدید تحریم هسته‌ای از سوی اتحادیه اروپا دولت امریکا، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره از تحمیل تحریم‌های جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد.

یک کانال مالی به منظور تسهیل تجارت امور انسان‌دوستانه برای تامین نیازهای داخلی ایران با استفاده إز درآمدهای نفتی ایران در خارج از کشور ایجاد خواهد شد.

تجارت امور انسان‌دوستانه شامل مراودات تجاری مرتبط با تولیدات غذایی و کشاورزی، دارو، تجهیزات دارویی و مخارج پزشکی بیماران خارج از کشور خواهد بود.

این کانال مالی شامل بانک‌های خارجی مشخص و بانک‌های ایرانی غیر تحریم شده خواهد بود که به هنگام ایجاد این کانال مالی مشخص خواهند شد.

کانال مذبور همچنین موارد را دربر می‌گیرد:

نقل و انتقال‌های مالی مورد نیاز برای پرداخت تعهدات ایران به سازمان ملل متحدپرداخت مستقیم شهریه به دانشگاه‌ها و دانشکده‌ها برای دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج از کشور تا مبلغ توافق شده برای یک دوره شش ماهه. افزایش آستانه برای اخذ مجوزهای اتحادیه اروپا جهت تبادلات مالی تجارت موارد غیرتحریمی تا مبلغ مورد توافق.

عناصر گام نهایی راه حل جامع

گام نهایی راه حل جامع که اعضا قصد دارند مذاکره در خصوص آن را در کمتر از یک سال بعد از تصویب این سند، به پایان رسانده و اجرای آن را شروع کنند، عبارتند از:

دارای دوره زمانی بلندمدت مشخصی خواهد بود که مدت آن مورد توافق قرار خواهد گرفت.

بیانگر حقوق و تعهدات اعضاء معاهده عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای و موافقت‌نامه‌های پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.

به طور همه جانبه تحریم‌های هسته‌ای شورای امنیت سازمان ملل متحد و تحریم‌های چندجانبه و تحریم‌های ملی را برداشته و از جمله گام‌هایی برای دسترسی به حوزه های تجاری، فن‌آوری، مالی و انرژی را بر مبنای یک برنامه تنظیمی که در خصوص آن توافق به عمل خواهد آمد را اتخاذ نماید.

متضمن یک برنامه غنی‌سازی باشد که توسط طرفین تعریف می‌گردد، برنامه‌ای که شاخصه‌های آن با موافقت طرفین و منطبق با نیازهای عملی، با محدودیت‌های مورد توافق در خصوص دامنه و سطح فعالیت‌های غنی‌سازی، ظرفیت غنی‌سازی، محل‌هایی که در آن غنی‌سازی انجام می‌شود و ذخایر اورانیوم غنی شده برای دوره زمانی که مورد توافق قرار می‌گیرد، تعیین می‌گردد.

نگرانی‌های مرتبط با رآکتور اراک که توسط آژانس با نام IR-40 شناخته می‌شود، را کاملا برطرف نماید. بازفرآوری و یا احداث تاسیساتی که قادر به بازفرآوری باشد، ایجاد نخواهد شد.

اقدامات شفاف ساز و با نظارت بیشتر مورد توافق را به طور کامل به اجراء درآورد. پروتکل الحاقی در چارچوب اختیارات رئیس جمهور و مجلس شورای اسلامی تصویب و به اجراء درآید.

شامل همکاری بین‌المللی هسته‌ای غیر نظامی باشد، که این همکاری‌ها از جمله در خصوص دستیابی به راکتورهای مدرن آب سبک قدرت و تحقیقاتی و تجهیزات مرتبط و نیز عرضه سوخت هسته‌ای مدرن و برنامه های تحقیق و توسعه (R&D) مورد توافق می‌باشد.

به دنبال اجرای موفق گام نهایی راه‌حل جامع و با سپری شدن کامل دوره زمانی گام نهایی، با برنامه هسته‌ای ایران مانند برنامه هر کشور غیرهسته‌ای دیگر عضو NPT رفتار خواهد شد.

در خصوص گام نهایی و هر یک از گا‌م‌های میانی، این اصل اساسی که «تا ‌در مورد همه چیز توافق نشود، در خصوص هیچ چیزی توافق حاصل نشده است» اعمال می‌شود.

۴-۱- بررسی مفاد توافق ژنو:

دولت جمهوری اسلامی ایران طی قریب به ده سال درمورد فعالیت­های هسته­ای خود با چالش­های حقوقی فراوانی با بسیاری از قدرت های بزرگ جهان، آژانس بین ‌المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل متحد روبه رو بوده است. سرآغاز بروز این بحران به ایامی باز می‌گردد که ایران برخی از فعالیت­های هسته­ای خود را از دید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پنهان کرده بود؛ حال آنکه ایران طبق اساسنامه آژانس، معاهده منع گسترش سلاح های هسته­ای معروف به N.PT و موافقت نامه پادمان متعهد و ملتزم می بود که هر گونه فعالیت هسته­ای خود اعم از صلح آمیز یا غیرصلح آمیز را به آژانس گزارش دهد. چنین نقض عهدی از سوی دولت ایران که تا حدود زیادی خود نیز به آن اذعان داشت، منجر به آن گردید که تعامل بین‌المللی موجود میان دولت ایران و آژانس به یکباره بر هم خورد و تعامل به تقابل تبدیل گردید.

تقابل پی آمده موجب شد تا طی سال‌های متمادی ایران به نوعی در مقابل آژانس، اتحادیه اروپا، آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه اروپا و مخصوصاً سازمان ملل متحد قرار گیرد و شورای امنیت شش قطعنامه لازم الاجرا علیه ایران صادر نماید و تحریم های گسترده و همه جانبه­ای علیه ایران برقرار گردد.

پس از تحولاتی که در سطح سیاست داخلی و خارجی جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر رخ داد^[۴۲]۱ باعث شد تنش های ناشی از تقابل به تعامل و تفاهیم تبدیل، و راه مذاکرات هسته­ای فشرده، سخت و سازنده هموار گردد. مذاکراتی که بالاخره پس از چند روز کار دیپلماسی منجر به ایجاد توافق و امضای سند حقوقی بین‌المللی تحت عنوان «برنامه اقدام مشترک» معروف به توافق ژنو در ۳ آذر ۹۲ برابر با ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ گردید (ضیائی بیگدلی، ۱۳۹۳، ۳).

حال با این مقدمه می توان توافق ژنو را از زوایای مختلف حقوق بین الملل مورد بررسی قرار داد که از آن جمله و مهمترین وجه آن، تحلیل از دیدحقوق معاهدات بین‌المللی است. در نتیجه موضوع از این زاویه مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد.

حال این سوال مطرح است که آیا توافق ژنو یک معاهده بین‌المللی و در نتیجه تابع حقوق
بین الملل، حقوق معاهدات بین‌المللی است؟

برای پاسخ ‌به این سوال باید ابتدا حقوق معاهدات و سپس معاهده بین‌المللی تعریف شود.

۴-۲- معاهده بین‌المللی:

اصولاً حقوق معاهدات به عنوان مجموعه قواعدی است که تابعان فعال حقوق بین الملل یعنی کشورها و سازمان های بین الدول باید آن ها را در هر موضوع یا نکته­ای که به نحوی از أنحاء به معاهداتی مربوط می شود که آن تابعان قصد انعقاد آن ها را دارند یا طرف آن ها محسوب می‌شوند، رعایت کنند.

با توجه به مطلب فوق، معاهده­ی بین‌المللی عبارت است از توافق کتبی منعقده میان دو یا چند تابع فعال حقوق بین الملل به منظور حصول آثار حقوقی معین طبق حقوق بین الملل، بدون در نظر گرفتن نام و عنوانی که برای آن انتخاب می شود. (ضیائی بیگدلی، همان، ۴).