بهعلاوه، مهمترین مشکل مطالعه موردی را میتوان تعمیمپذیری نتایج بهدست آمده دانست (کزدین، ۱۹۹۲) همچنین در این روش برخلاف روش های گروهی که بر میانگین تاکید دارند و در نتیجه اطلاعات فردی را در نظر نمیگیرند، اطلاعات لازم را در مورد تاثیر متغیر مستقل یا روش آزمایشی بر تکتک آزمودنیها به دست میدهد (سیف، ۱۳۸۱). به همین دلیل و با توجه به نکات مثبت، طرحهای تجربی تک آزمودنی (مثل داشتن کنترل نسبی روی شرایط آزمایش، سنجش مداوم . سنجش خط پایه)، در این پژوهش از طرح تجربی تک آزمودنی استفاده شد. اگرچه بسیاری از پژوهشگران (برای مثال تادمن و دوگار، ۲۰۰۱) اعتقاد دارند که طرحهای تک آزمودنی تجربی را میتوان روی یک مورد انجام داد (زیرا آزمودنی در حکم گروه کنترل خودش عمل میکند).

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۲– جامعهی آماری
جامعه آماری مورد پژوهش کلیه افراد دارای درد مزمن که دارای یکی از بیماری های سرطان میگرن و یا ام اس مراجعه کننده به بیمارستان تریتا (واقع در بزرگراه شهید خرازی روبروی دریاچه چیتگر) در سال ۱۳۹۳ بودند.
۳-۳– نمونه و روش نمونه گیری
از بین جامعه آماری زنان مبتلا به میگرن ام اس و یا سرطان با بهره گرفتن از روش نمونۀ گیری در دسترس تعداد ۶ نفر ( ۳ نفر گروه آزمایش اول با آموزش رفتار درمانی شناختی ، ۳ نفر گروه دوم با درمان استرس زدایی مبتنی حضور ذهن) برای پژوهش انتخاب شدند.
۳-۳-۱– برخی از ملاک‌های ورود به تحقیق عبارت بودند از:

1. 1. محدوده سنی ۲۰ به بالا

1. 1. سطح تحصیلات حداقل سیکل (سوم راهنمایی)

1. 1. سپری شدن حداقل ۶ ماه از درمان‌های درد مزمن

1. 1. کسب حداقل نمره پایه برای داشتن درد مزمن

۵. داشتن یکی از بیماری های سرطان ام اس و یا میگرن
۳-۳-۲– برخی از ملاک‌های خروج از تحقیق عبارت بودند از:

1. 1. محدوده سنی کمتر از ۲۰ سال

1. 1. سطح تحصیلات کمتر از سوم راهنمایی

1. 1. سپری شدن کمتر از ۶ ماه از درمان‌های درد مزمن

۴. داشتن بیماری های دیگری غیر از سرطان ام اس و یا میگرن
۳-۴– ابزارها و مقیاس های پژوهش
۳-۴-۱– مقیاس استرس ادراک‌شده
مقیاس استرس ادراک شده در سال ۱۹۸۳ توسط کوهن و همکاران تدوین شد. این پرسشنامه دارای ۱۴ ماده است که برای سنجش استرس معمولی درک شده در یک ماه گذشته به کار می رود. کوهن و همکاران ضریب آلفای کرونباخ برای پایایی مقیاس را در سه گروه از آزمودنی‌ها بین ۸۴/۰ تا ۸۶/۰ گزارش کردند. در مطالعه‌ای که توسط قربانی و همکاران صورت گرفت ضریب آلفای کرونباخ در جامعه آمریکا ۸۶/۰ و در نمونه ایرانی ۸۱/۰ محاسبه گردید (نیسیانی حبیب آبادی، نشاط دوست، مولوی و بنکدار، ۱۳۹۰).
۳-۴-۲– پرسشنامه عاطفه PANAS
مقیاس کوتاه شده عاطفه مثبت و منفی پاناس(واتسون، کلارک و تلگرن، ۱۹۸۸)، شادمانی و لذت را می سنجد. مقیاس پاناس شامل ۲۰ ماده خود گزارش است که شدت عاطفه مثبت و منفی فرد را می سنجد. ۱۰ ماده عاطفه منفی و ۱۰ واحد عاطفه مثبت را می سنجد. واتسون و همکاران(۱۹۸۸) اعتبار پاناس را از بررسی رابطه میان زیر مقیاس عاطفه مثبت با دیگر مقیاس های عاطفه مثبت( از ۵۰/۰ تا ۹۰/۰) و در سطح ۰۵/۰ بدست آمد. پایایی برای عاطفه مثبت ۶۸/۰ و برای عاطفه منفی ۷۱/۰ گزارش کردند همچنین پایایی و اعتبار این پرسشنامه توسط مطلب زاده(۱۳۸۶)، مورد محاسبه قرار گرفته است. برای تعیین اعتبار ملاک این پرسشنامه با پرسشنامه رضایت زندگی به ترتیب برای عاطفه مثبت ۲۷/۰ و برای عاطفه منفی ۲۷/۰- (همگی در سطح ۰۱/۰ معنادار بودند) بدست آورده است و پایایی این پرسشنامه با بهره گرفتن از روش آلفای کرنباخ محاسبه گردید که معادل ۸۵/۰ است که نشانگر پایایی مطلوب این پرسشنامه می باشد. در پژوهش حافظی و جامعی نژاد(۱۳۸۹)، ضرایب پایایی بدست آمده به دو روش آلفای کرنباخ و تصنیف برای پرسشنامه پاناس به ترتیب ۸۴/۰ و ۷۸/۰ بدست آمد.
۳-۴-۳– مقیاس خستگی درد
این مقیاس برای بررسی و ارزیابی خستگی ناشی از سرطان تدوین شده است که می توان از آن برای افراد مبتلا به درد مزمن نیز استفاده کرد. این مقیاس به زبان‌های انگلیسی، ژاپنی، آلمانی و فارسی موجود است. نمره خستگی از ۱۵ سوال و ۳ زیر گروه جسمانی، عاطفی و شناختی تشکیل شده است. هر سوال نمره‌ای بین صفر (به هیچ وجه) تا ۴ (خیلی زیاد) دارد که وضعیت اخیر بیمار بر روی پرسشنامه علامت زده می‌شود (شان، ۲۰۰۵). به این ترتیب درجه احتمالی خستگی در بعد جسمانی بین ۰ تا ۲۸، در بعد عاطفی بین ۰ تا ۱۶، در بعد شناختی بین ۰ تا ۱۶ و نمره کلی خستگی بین ۰ تا ۶۰ متغیر است. در زمینه اعتبار نیز، این مقیاس از حمایت پژوهش‌های خارجی (اوکویاما و همکاران، ۲۰۰۰ به نقل از حقیقت و همکاران؛۱۳۸۷؛ کرز^[۳۵۵] و همکاران، ۲۰۰۸) و داخلی (حقیقت و همکاران، ۱۳۸۷) برخوردار است. در پژوهش حقیقت و همکاران (۱۳۸۷) پایایی^[۳۵۶] پرسشنامه با بهره گرفتن از ضریب کرونباخ در ابعاد مختلف جسمانی، عاطفی، شناختی و نمره کل خستگی به ترتیب ۹۲/۰، ۸۹/۰، ۸۵/۰و ۹۵/۰ محاسبه گردید که در حد رضایت بخشی بود.
۳-۵– فرایند درمان
درمان بهکار رفته در این پژوهش به صورت انفرادی به کار گرفته شد. برنامهی درمان در ۸ جلسه ارائه شد و برای سرفصلها، موضوعات، تمرینها و تکالیف هرجلسه از درمان مربوطه از راهنمای عملی شناختی درمانی مبتنی بر ذهن اگاهی (سگال، ویلیامز و تیزدیل، ترجمهی محمدخانی و همکاران، ۱۳۸۶)، استفاده شده است. به طور خلاصه در اینجا اشارهای به فرایند درمان خواهد شد.
۳-۵-۱– آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی
آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی در ۱۹۹۲ توس کابات زین بکار گرفته شد. در دهه اخیر افزایشی ناگهانی در استفاده از مداخلات مبتنی بر حضور ذهن ، که مهارتهای حضور ذهن را برای ارتفای سلامت و بهزیستی روان شناختی آموزش می دهد، دیده شده است و روز به روز این رویکرد در حال گسترش است، مفهوم حضور ذهن از سنت های معنوی شرق سرچشمه گرفته است و به شکلی از کنترل توجه اشاره دارد که از طریق تمرین های فکری رشد کرده است ( بائر^[۳۵۷]، ۲۰۰۳). حضور ذهن روش خاصی از توجه است که بوسیله کابات-زین به عنوان ” آگاهی ای که از توجه به خواست و هدف و توجه غیر قضاوتی در گشودگی به تجربه در لحظه ی حال نشات می گیرد” توصیف می شود. سه عنصر اولیه ای که به عنوان مولفه ی فرایند آگاهی و حضور ذهن پیشنهاد شده اند عبارتند از : نگرش، توجه و قصد (شاپیرو وهمکاران، ۲۰۰۶).
شیوه ی آگاهی حضور ذهن بر بنیان های نگرشی خاص استوار است که غیر قضاوتی بودن، پذیرش، اعتماد، صبر، کنجکاوی و مهربانی را شامل می شود ( بیشاپ^[۳۵۸] و همکاران، ۲۰۰۴ ؛ شاپیرو و همکاران، ۲۰۰۶). دوم توجه، توجه متمرکز، وسیع و پایدار و مهارتهای تعویض توجه از یک محرک به محرک دیگر را شامل می شود. سومین عنصر قصد هشیار است که توجه عمدی ای است که می تواند به عنوان خودتنظیمی توجه موردملاحظه قرار گیرد ( بیشاپ و همکاران، ۲۰۰۴).
شاپیرو و همکاران پیشنهاد دادند که عناصر نگرش ها، توجه و قصد همزمان هستند، جنبه های متصلی از فرآیندی که آگاهی و حضور ذهن است. این فرایند به شخص اجازه می دهد که دیدگاهی در تجربیات را رشد دهد که از حالت قضاوتی، عینی و غیر مشروح افکار، احساسات و هیجانات به عنوان پدیده های گذرا، تمرکز زدایی شود. این بالقوه به تغییری در روابط شخص با این پدیده ها منتهی می شود، جاییکه شخص می تواند الگوهای عادتی یا حالت های ذهنی را مشاهده، شناسایی و قطع کند و پاسخ هایی را شروع کند که بیشتر منعکس کننده باشد تا واکنشی ( بائر، ۲۰۰۳؛ سگال^[۳۵۹] و همکاران، ۲۰۰۲؛ شاپیرو، ۲۰۰۶ ).
مداخلات مبتنی بر حضور ذهن صلاحیت خود را در درمان مشکلات روان شناختی مختلف نشان داده اند ( بائر، ۲۰۰۷) شامل پیشگیری از عود افسردگی ( سگال و همکاران، ۲۰۰۲)، سوء مصرف مواد (مارلات و همکاران، ۲۰۰۴؛ بووتزین و ستونز، ۲۰۰۵) و کاهش پاسخ های روان شناختی و فیزیکی منفی در برابر استرس ( کابات-زین و همکاران، ۱۹۹۲) و اختلال نقص توجه بیش فعالی ( زیلوسکا و همکاران، ۲۰۰۷) است.
مطالعات نشان داده اند که فنون مبتنی بر حضور ذهن یا فرآیندهای بین شخصی از قبیل پاسخ همدلانه (بلاک-لرنر و همکاران، ۲۰۰۷) ارتباط و نزدیکی بین شخصی و شناسایی هیجان، ارتباط هیجان و مدیریت خشم ( واشس^[۳۶۰] و کوردولا^[۳۶۱] ، ۲۰۰۷؛ به نقل از دونکان و همکاران ، ۲۰۰۹) ارتباط دارند. ذهن آگاهی همیشه با رشد بین فردی همراه است.
این تکنیک ترکیبی از تکنیک های رفتاری آرامش آموزی و مراقبه که شامل آموزش کنترل تنفس و توجه، مشاهده حس ها واحساس های بدنی، توصیف این احسا س ها، پذیرش بدون قضاوت آن ها و افکار همراه و حضور در زمان حاضر به خصوص در فعالیت های روزمره است.
کلاس ملاقات در هفته به مدت ۲٫۵ ساعت و یک جلسه تمام روز در هفته ششم وجود دارد. شرکت کنندگان برای تمرین مدیتیشن با تمرکز حواس و / یا حرکت فکر برای ۳۰-۴۵ دقیقه در روز با سی دی آموزشی تمرین می کنند. جلسات آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی در پژوهش حاضر در ۸ گام ارائه شد که گام های آن به شرح ذیل است:
۱- جلسه اول شامل خوش آمدگویی و بیان اهداف و تشریح ماهیت تشکیل جلسه، اینکه اصلا ذهن آگاهی چیست؟ تاثیر استرس بر میزان هشیاری، اعتماد به نفس و ابراز وجود ، چگونگی استفاده از ذهن آگاهی همه روزه، شروع تمرینات غیر رسمی و تکلیف خانگی و بیان اهداف درمان می باشد.
۲- در ابتدای جلسه ی دوم به تشریخ ذهن آگاهی و ارتباط ذهن و بدن می پردازیم و سپس مواردی مانند واکنش به استرس و پاسخ به استرس، ذهن آگاهی و نقش محوری آن در کاهش استرس، ذهن آگاهی و استرس روزمره ، شروع تمرین رسمی ( بررسی آگاهانه ) ،آموزش آرامش آموزی از طریق ایجاد تنش و رهایی آن در عضلاتی که با هیجان ها را اجرا می کنیم.
۳- در جلسه سوم چگونگی مراقبه ی ذهن آگاهانه را آموزش می دهیم همچنین آموزش آرامش آموزی از طریق باز خوانی گروه های عضلاتی که قبلا از طریق ایجاد تنش – رهایی عضلانی فراخوانده شده اند.
۴- جلسه چهارم بیان می کنیم که چگونه ذهن آگاهی استرس را کاهش می دهد. همچنین در این جلسه تعمیم آرامش آموزی در موقعیت های مختلف و فعالیت های روزمره را تشریح می کنیم. به علاوه دام های ذهن و گفت و گوی منفی با خود، شیوه های همیشگی تفکر و مراقبه ی راه رفتن را بازگو می کنیم.
۵- جلسه ی پنجم اختصاص دارد به ذهن آگاهی بدن و فواید آگاهی از بدن ، تمرین آموزش کنترل تنفس و مراقبه نفس (آگاهی فراگیر از طریق مشاهده حس های بدنی).
۶- جلسه ششم تعمیم آموزش کنترل تنفس و مراقبه تنفس در فعالیت های روزمره می باشد. همچنین مراقبه ی نشسته، ذهن آگاهی احساسات، ذهن آگاهی گوش دادن، ذهن آگاهی افکار و هیجانات و یوگای آگاهانه را آموزش می دهیم.
۷- مراقبه برای اضطراب و استرس، پرسش از خود آگاهانه، یوگای ایستاده، ذهن آگاهی کامل که شامل مرور کوتاهی بر جلسه های قبل است، از برنامه های جلسه ی هفتم می باشد.
۸- جلسه آخر با خلق یک شیوه ی رسمی برای ذهن آگاهی، تنظیم کردن تمرینات رسمی، تنظیم کردن تمرینات غیر رسمی و جمع بندی موارد ذکر شده در جلسات قبل پایان می یابد.
جلسات اول تا چهارم
جلسه اول تا چهارم بر رشد آرامش و ثبات ذهنی و جسمی شرکت کنندگان به منزله ی پیش درآمد ظرفیت پاسخگویی اثربخش به چالش های زندگی روزمره، تمرکز دارند. محتوا، تکالیف خانگی و تمرین های هشیاری روزانه ی جلسات اول تا چهارم با هدف پرورش و عملیاتی نمودن توانایی “توقف” و “مشاهده” در افراد طراحی شده اند.